Autor : Agata Szczepańska
2023-06-06 17:48
Ponad dwie doby bez przerw na odpoczynek? Tak zdarza się pracować lekarzom zatrudnionym w szpitalach na kontraktach. Rzecznik praw obywatelskich uważa, że kwestię dotyczącą odpoczynku po dyżurach trzeba na nowo uregulować, obecne przepisy ograniczają się bowiem do zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
RPO wystąpił w tej sprawie do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego.
Rzecznik nawiązuje do raportu Najwyższej Izby Kontroli „Funkcjonowanie szpitali powiatowych". Odnosił się on zwłaszcza do nieprawidłowości polegających na nadmiernie długim czasie udzielania świadczeń zdrowotnych przez lekarzy zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych.
Wyniki kontroli wskazują, że nie zapewniono tam należytego bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów, jak i personelu, przez dopuszczenie do pełnienia nieprzerwanie dyżurów lekarzy na zatrudnieniu cywilnoprawnym. W jednym ze skontrolowanych szpitali czterech lekarzy świadczyło pracę ponad dwie doby bez przerw na odpoczynek (trzech lekarzy pełniło dyżury przez 52 godziny i jeden lekarz przez 66 godzin), w innym jeden lekarz pracował bez przerwy 73 godziny (od godz. 8 w dniu 16 kwietnia 2022 r. do godz. 9 w dniu 19 kwietnia), pełniąc obowiązki Kierownika Oddziału Noworodkowego z Pododdziałem Patologii Noworodka.
Przypomnijmy, z danych zebranych przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wynika, że ponad 70 proc. lekarzy zatrudnionych jest na kontraktach, a tylko 27,64 proc. na podstawie umowy o pracę.
RPO zwraca uwagę, że wynikające z ustawy działalności leczniczej maksymalne dobowe i tygodniowe normy czasu pracy, wymagane okresy odpoczynku oraz zasady pełnienia dyżurów medycznych odnoszą się wyłącznie do osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę.
W opinii NIK – do której przychyla się rzecznik – należy określić w ustawie o działalności leczniczej maksymalny czas pracy personelu lekarskiego zatrudnionego również na podstawie umów cywilnoprawnych. Bowiem fakt, że lekarzy udzielających świadczeń na podstawie kontraktów nie dotyczą gwarantowane w Kodeksie pracy i w ustawie o działalności leczniczej minimalne normy odpoczynku, nie oznacza, że ich możliwości psychofizyczne są większe niż lekarzy zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Dlatego zdaniem NIK przepisy o czasie pracy powinny mieć zastosowanie do wszystkich form zatrudnienia.
Wyzwania kadrowe ochrony zdrowia: system oparty na ludziach
W ocenie RPO konieczność uregulowania czasu pracy wszystkich lekarzy wynika z konstytucyjnej zasady sprawowania przez państwo nadzoru nad warunkami wykonywania pracy, a ponadto z prawa każdego obywatela do ochrony zdrowia (art. 24 i 68 ust. 1 Konstytucji). Określenie minimalnego nieprzerwanego odpoczynku i wyjątków od tej zasady - ograniczone wyłącznie do pracowników - budzi również wątpliwości pod względem przestrzegania prawa do dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów (art. 66 ust. 2 Konstytucji).
Migracje medyków i „produkcja” lekarzy: czy zasypią braki?
Obecnie jedyną rekomendacją pozostaje planowanie przez kierowników pełnienia dyżurów personelu w sposób zapewniający odpowiedni czas odpoczynku, niezależnie od formy zatrudnienia. Ci jednak - wobec braków kadrowych - mają niekiedy bardzo ograniczone możliwości w tym zakresie.
Dlatego zastępca RPO Stanisław Trociuk prosi ministra o stanowisko w kwestii możliwości podjęcia stosownych działań legislacyjnych.
Polecamy także:
Farmaceuci i medycy w Irlandii poszukiwani. Podwyżki nie pomagają
Tykająca bomba zegarowa w Europie. Kto nas będzie leczył? (raport WHO)
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl