Dzięki postępom w zakresie biotechnologii i biologii molekularnej, możliwe było stworzenie i zarejestrowanie w relatywnie krótkim czasie takich szczepionek. W chwili obecnej (stan na dzień 04.01.2021 r.) dostępne są trzy szczepionki przeciw COVID-19. Kluczowym składnikiem zarówno preparatu Comirnaty® (producent Pfizer® oraz BioNTech®), jak i preparatu firmy Moderna®, jest fragment informacyjnego kwasu rybonukleinowego (mRNA). Cząsteczka mRNA po podaniu osobie szczepionej wykorzystuje aparat translacyjny gospodarza (rybosomy) do syntezy fragmentu białka S wirusa SARS-CoV-2, które odgrywa kluczową rolę w procesie zakażania komórek przez nowy gatunek koronawirusa. Proteina ta zostaje następnie zaprezentowana na błonie komórkowej komórek mięśniowych gospodarza, co generuje odpowiedź immunologiczną. Jako że cząsteczka mRNA jest bardzo nietrwała, ulega ona szybkiej degradacji wewnątrzkomórkowej. W ostatnich dniach w niektórych krajach zatwierdzono także do użytku szczepionkę o nieco odmiennym mechanizmie działania (producent AstraZeneca®). Bazuje ona na zmodyfikowanym, niezdolnym do namnażania i wywołania choroby adenowirusie, który również zawiera w swoim materiale genetycznym sekwencję, kodującą białko S wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu, adenowirus wnika do ludzkich komórek, które następnie wytwarzają białko S, prezentują je na błonie komórkowej, wywołując odpowiedź immunologiczną.

W świetle obecnej wiedzy nie ma badań, które jednoznacznie wskazywałyby na to czy bezpieczeństwo i skuteczność szczepienia przeciw COVID-19 wśród chorych na NChZJ różnią się w porównaniu do populacji osób bez NChZJ. Dostępne szczepionki przeciw COVID-19 należą do grupy szczepionek nieżywych, dlatego też nie mogą wywołać choroby infekcyjnej nawet u pacjentów w stanie immunosupresji. Nie ma także danych, które świadczyłyby o tym, że NChZJ lub leki stosowane w ich terapii mogą wpływać negatywnie na skuteczność szczepień przeciw COVID-19.

Biorąc pod uwagę powyższe dane, a także uwzględniając zalecenia innych towarzystw (m.in. onkologicznych, hematologicznych), Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, a także konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii rekomendują, aby u każdego dorosłego pacjenta z NChZJ rozważyć zastosowanie czynnej immunoprofilaktyki przeciw COVID-19. Rekomendacja ta odnosi się także do pacjentów, którzy przechorowali COVID-19 (dotyczy pacjentów bez aktywnego zakażenia SARS-CoV-2).

Ponadto w oparciu o dotychczasową wiedzę należy stwierdzić, że:

• NChZJ w stadium remisji nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia.

• Korzyści z zastosowania czynnej immunoprofilaktyki mogą być największe u pacjentów nie stosujących leków o działaniu immunosupresyjnym. Dlatego też u chorych, u których planowane jest włączenie terapii lekami immunomodulacyjnymi lub biologicznymi, należy przeprowadzić szczepienia przed rozpoczęciem leczenia, o ile jest to możliwe.

• W przypadku stosowania leków wpływających na mechanizmy immunologiczne, szczepienie jest również zalecane.

• Racjonalne wydaje się takie zaplanowanie dawek szczepionki, aby nie nakładały się z momentem podania dawki leku biologicznego. Optymalny odstęp czasowy, jaki należy zachować między podaniem leku biologicznego, a aplikacją szczepionki, nie został jednak do tej pory jednoznacznie określony.

• U chorych, u których stosowane przewlekle leki immunomodulacyjne warunkują remisję NChZJ, nie należy tych leków odstawiać i sytuacja ta nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia przeciw COVID-19.

• Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19 jest ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna po poprzedniej dawce szczepionki lub przebyta ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna na substancje, wchodzące w skład szczepionki. Należy także zachować szczególną ostrożność u osób, u których wystąpiła reakcja anafilaktyczna w przeszłości na jakąkolwiek substancję. 

• Przeciwwskazaniem czasowym jest aktywna, niekontrolowana postać NChZJ. W takich sytuacjach w pierwszej kolejności należy doprowadzić do remisji choroby, a następnie ponownie przeprowadzić kwalifikację do szczepienia.

Źródło: ptg-e

Czytaj więcej:

Czy SM jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko COVID-19?

Szczepienia bezpieczne dla pacjentów z chorobami reumatycznymi

Osoby z chorobami przewlekłymi będą zaszczepione w I etapie