W Polsce od lat obserwuje się deficyt lekarzy i pielęgniarek. Jednak zwiększenie liczby miejsc na kierunku lekarskim w całej Polsce do 10 tys. zaniepokoiło środowisko medyczne i to niekoniecznie dlatego, że boi się ono konkurencji, jak odpowiadali politycy. Porozumienie Rezydentów zauważyło, że to ogromna liczba, która może być nieadekwatna do naszych potrzeb. Limit 10 tys. miejsc da nam rocznie ok. 26 lekarzy na 100 tys. mieszkańców, co dwukrotnie przekracza średnią europejską (13 lekarzy). Jak statystyki prezentują się obecnie?

Statystyczny lekarz ma 53, a lekarka 52 lata

Z analizy GUS wynika, że w 2020 r. liczba lekarzy mieszkających w Polsce, posiadających prawo wykonywania zawodu wyniosła 151,5 tys. (w 2019 r. - 149,9 tys.), a analogiczne liczby dentystów posiadających prawo wykonywania zawodu wyniosły odpowiednio - 42,9 tys. w 2020 r. i 42,4 tys. rok wcześniej, przy czym w każdym roku blisko 600 osób posiadało zarówno prawo wykonywania zawodu lekarza, jak i lekarza dentysty.

Wśród lekarzy uprawnionych do wykonywania zawodu w latach 2019-2020 przeciętny wiek mężczyzn wynosił niecałe 53 lata, a kobiet 52 lata. Dominującą grupę - ponad 21 proc. - stanowiły osoby w wieku 50-59 lat.

W latach 2019-2020 przeciętny wiek mężczyzn uprawnionych do wykonywania zawodu lekarza dentysty wyniósł około 47 lat, a kobiet niecałe 52 lata. Natomiast najliczniejsze wśród lekarzy dentystów były grupy osób w wieku 30-39 lat oraz 50-59 lat - w obu przypadkach było to ponad 20 proc. ogółu. W 2020 r. liczba lekarzy posiadających prawo wykonywania zawodu wzrosła o 1,6 tys., a lekarzy dentystów o 0,4 tys. w stosunku do 2019 r.

Zaobserwowano feminizację zawodów lekarzy i lekarzy dentystów, znacznie wyraźniejszą w grupie lekarzy dentystów. W 2020 r. wśród lekarzy odsetek kobiet wyniósł około 59 proc., podczas gdy w grupie lekarzy dentystów nieco powyżej 76 proc.

Największa grupa pielęgniarek ma 50-59 lat

W 2020 r. liczba pielęgniarek mieszkających w Polsce, posiadających prawo wykonywania zawodu wyniosła 300,5 tys. (w 2019 r. - 297,6 tys.), a liczba położnych posiadających prawo wykonywania zawodu wyniosła odpowiednio 39,5 tys. w 2020 r. i 38,8 tys. rok wcześniej.

Liczba pielęgniarek posiadających prawo wykonywania zawodu wzrosła w 2020 r. o 2,9 tys. osób w porównaniu z 2019 r., zaś położnych o 700 osób.

Wśród pielęgniarek uprawnionych do wykonywania zawodu w latach 2019-2020 przeciętny wiek kobiet wynosił około 52 lata, a mężczyzn powyżej 41 lat. Dominującą grupę - prawie 1/3 ogółu - stanowiły osoby w wieku 50-59 lat.

Wśród osób wykonujących zawód pielęgniarki zdecydowanie dominowały kobiety (97,5 proc. w 2020 r.), a liczba pielęgniarzy, zwłaszcza w starszych grupach wiekowych (powyżej 60 lat) była znikoma. Wśród pielęgniarek również zaobserwowano zróżnicowanie struktury wieku mężczyzn i kobiet: wśród mężczyzn dominującą grupę (po około 30 proc. w obu analizowanych latach) stanowiły osoby w dwóch grupach wiekowych: 30-39 lat i 40-49 lat, podczas gdy wśród kobiet zdecydowanie dominowały osoby w wieku 50-59 lat (32,2 proc. w obu analizowanych latach).

Ponad 70 panów położnych

Wśród położnych uprawnionych do wykonywania zawodu przeciętny wiek kobiet w 2020 r. wynosił powyżej 49 lat, a mężczyzn powyżej 37 lat (w 2019 r. - powyżej 36 lat). Podobnie jak w przypadku pielęgniarek dominującą grupę stanowiły osoby w wieku 50-59 lat (30,8 proc. w 2020 r. i 31,3 proc. w 2019 r.).

Zdecydowaną większość wśród osób wykonujących zawód położnej stanowiły kobiety (99,8 proc. w obu analizowanych latach). Całkowita liczba mężczyzn wykonujących w 2020 r. ten zawód wynosiła 73 osoby, a w 2019 r. - o 1 osobę więcej.

Jak informuje GUS, opracowanie jest wynikiem analizy źródeł administracyjnych, w tym rejestrów, w odniesieniu do czterech zawodów medycznych: lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych. Przedstawione w nim zostały wynikowe dane statystyczne dla zasobów kadry medycznej, metodą bardziej dokładną niż w oparciu o dotychczasowo wykorzystywaną sprawozdawczość oraz informację metodologiczną opisującą założenia metody opartej tylko na pozyskanych przez statystykę publiczną, kilku źródłach administracyjnych.

Dane OECD plasują Polskę nisko

Liczba lekarzy w krajach OECD wzrosła z około 2,8 mln w 2000 r. do 3,4 mln w 2010 r. i 4,1 mln w 2019 r., kiedy to średnia liczba lekarzy na 1000 mieszkańców w krajach OECD wynosiła 3,6 (w 2000 r. było to 2,7). W grupie państw, w której liczba lekarzy jest mniejsza od średniej OECD, znajduje się Polska z wynikiem 2,4 (tak jak Meksyk) - za nami są zaś: Brazylia, Kolumbia, Chiny, Turcja, Indie, Republika Południowej Afryki oraz Indonezja.

Z kolei z danych Naczelnej Izby Lekarskiej na koniec października tego roku wynika, że w Polsce jest 150, 5 tys. lekarzy oraz ponad 40 tys. dentystów. 451 osób ma prawo do wykonywania obu tych zawodów.

Na możliwe niedoszacowanie kadr w polskiej ochronie zdrowia zwracała uwagę podczas niedawnej debaty w Najwyższej Izbie Kontroli dyrektor Instytutu Zdrowia Publicznego na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum dr hab. Iwona Kowalska-Bobko. 

- Panuje przeświadczenie, że mamy za mało kadr, co pokazują np. dane Eurostatu, ale jeżeli zwrócimy uwagę na mapę potrzeb zdrowotnych lub dane GUS, jest lepiej. Według danych GUS mamy 3,5 lekarza na 1 tys. mieszkańców i prawie 8 pielęgniarek na 1 tys. mieszkańców - zaznaczyła. Jej zdaniem konieczne jest skoncentrowanie się na właściwej alokacji kompetencji, np. poprzez kształcenie asystentów lekarzy, wspierających w czynnościach medycznych i administracyjnych.

Polecamy także:

Medyczki do wojska – MON szykuje nowe przepisy

MZ: wykorzystajmy potencjał pielęgniarek w leczeniu stopy cukrzycowej

Niedzielski zapowiada rozwój teleopieki. Telemedyczny Okrągły Stół MZ