Niepokojące objawy

Eksperci biją na alarm, że choć wciąż większość przypadków tej choroby stwierdza się u osób po 50. roku życia, coraz częściej cierpią na nią również osoby młode.

- Rak żołądka jest podstępną chorobą, która niestety bardzo długo nie daje objawów lub są one na tyle niespecyficzne, że długo pozostają lekceważone – mówi prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła, kierownik Kliniki Gastroenterologii Klinicznej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego (NIO - PIB) oraz Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. – Należy uważnie obserwować swój organizm i zgłosić się do lekarza, jeśli tylko zauważymy takie symptomy jak wzdęcia, odbijanie, nudności, brak łaknienia, nadmierne chudnięcie czy utrzymujący się ból w nadbrzuszu, z powodu których nie było dotychczas żadnych badań. Badaniem nie do przecenienia, jeśli chodzi o diagnozę tego nowotworu, jest gastroskopia. Pozwala na wykrycie raka żołądka we wczesnym stadium, dlatego warto wykonywać ją kontrolnie, jeśli tylko pojawiają się ku temu przesłanki – dodaje ekspert.

Styl życia lub geny

Przyczyn zachorowania na raka żołądka upatruje się najczęściej w czynnikach środowiskowych, takich jak zła dieta, spożywanie nadmiernej ilości wysokoprocentowych alkoholi, palenie papierosów czy otyłość związana m.in. z brakiem aktywności fizycznej. Jednak na rozwój choroby mogą mieć wpływ również pewne mutacje genetyczne. Jak podkreśla dr n. med. Andrzej Tysarowski, kierownik Zakładu Diagnostyki Genetycznej i Molekularnej Nowotworów w NIO - PIB w Warszawie - jeżeli rak żołądka rozwija się wcześnie albo przypadki zachorowania na ten nowotwór pojawiły się w wywiadzie rodzinnym, mamy podstawy, aby zakładać, że choroba może mieć związek z predyspozycjami genetycznymi. Ryzyko raka żołądka wzrasta w przypadku wykrycia wariantów patogennych (mutacji) m.in. w takich genach jak CDH1, MLH1, MLH3, MSH2, MSH6, PMS1, PMS2, BRCA1, BRCA2, APC, PTEN, STK11 czy TP53.

Chirurgia to podstawa

- Podstawową metodą leczenia raka żołądka pozostaje chirurgiczne usunięcie guza. Jest to tak naprawdę najbardziej skuteczna metoda leczenia tego nowotworu – mówi dr hab. n. med. Zoran Stojčev, kierownik pododdziału Chirurgii Onkologicznej Szpitala Czerniakowskiego. – Leczenie operacyjne wiąże się najczęściej z usunięciem większości lub całości żołądka. Od kilku lat w przypadku raka zdiagnozowanego w stadium zaawansowanym miejscowym, jeśli guz jest operacyjny, zabieg poprzedza chemioterapia okołooperacyjna. Celem takiego postępowania jest ograniczenie zasięgu nowotworu i umożliwienie przeprowadzenia radykalnej operacji, co poprawia wyników leczenia. Bardzo istotnie w leczeniu raka żołądka jest wczesne rozpoznanie choroby, co znacząco poprawia wyniki leczenia tego nowotworu - mówi ekspert.

Immunoterapia nadzieją dla chorych

- Nie zawsze jednak chirurgiczne usunięcie nowotworu jest możliwe. W takich przypadkach u chorych stosowaliśmy chemioterapię, a od stosunkowo niedługiego czasu mamy możliwość wykorzystania immunoterapii i szerszego leczenia ukierunkowanego molekularnie w ramach programu lekowego. Nowoczesne leczenie poprawia rokowania chorych z rakiem żołądka – zaznacza dr n. med. Maciej Kawecki, onkolog kliniczny z NIO - PIB w Warszawie.

- W kontekście dostępności leczenia systemowego zaawansowanego raka żołądka rok 2023 przyniósł korzystne zmiany. Terapie wskazane przez Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej jako tzw. priorytety refundacyjne zostały bezpłatnie udostępnione pacjentom i od września program lekowy B.58 uległ poszerzeniu o kolejne opcje terapeutyczne – dodaje dr n. med. Paweł Potocki, onkolog kliniczny ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

Włączenie do programu lekowego B.58 niwolumabu w połączeniu z chemioterapią otwiera przed lekarzami nowe możliwości leczenia. Jak podkreślają specjaliści, zastosowanie dostępnej w programie lekowym immunoterapii czy terapii celowanych jest możliwe po przeprowadzeniu odpowiedniej diagnostyki, takiej jak ocena ekspresji receptorów HER2 i białka PD-L1 na powierzchni komórek nowotworowych.

Nie tylko operacja i farmakoterapia

Ogromne znaczenie w kontekście opieki nad pacjentami onkologicznymi, a w szczególności chorymi na nowotwory przewodu pokarmowego, ma żywienie kliniczne. Kierownik Kliniki Diagnostyki Onkologicznej, Kardioonkologii i Medycyny Paliatywnej, Kierownik Działu Żywienia Klinicznego w NIO - PIB w Warszawie, dr n. med. Aleksandra Kapała zaznacza, że nowotwory przewodu pokarmowego często skutkują zaburzeniami odżywiania. Usytuowanie nowotworu często powoduje problemy z pasażem i trawieniem pokarmu. Możliwości odżywiania zmieniają się radykalnie po resekcji żołądka.

Wówczas, aby zapewnić pacjentowi niezbędne składniki odżywcze, konieczne jest podawanie specjalnych mieszanek odżywczych bezpośrednio do jelita cienkiego, a czasowo również drogą żył. Ekspertka podkreśla również, że po przejściu gastrektomii możliwe jest jedzenie. Po resekcji, w miejscu, gdzie był kiedyś żołądek, przewód pokarmowy z czasem ulega poszerzeniu. Powstaje w ten sposób zbiornik, który choć nie ma funkcji żołądka, pozwala pacjentowi wrócić do normalnego rytmu posiłków. Ważne jest jednak zachowanie odpowiednio zbilansowanej, lekkostrawnej i wysokobiałkowej diety.

Wsparcie pacjentów

- Ostatnią, ale równie ważną kwestią związaną z opieką nad pacjentem onkologicznym, jest wsparcie psychoonkologiczne i socjalne. Osoby zmagające się ze schorzeniami, których skutki wywołują istotny, ograniczający wpływ na funkcjonowanie, a więc również pacjenci onkologiczni, mogą liczyć na wsparcie ze strony państwa polskiego - zaznacza Monika Szawłowska, pracownik socjalny NIO - PIB w Warszawie. – Obowiązujący w Polsce system zabezpieczenia społecznego przewiduje dość szeroki katalog wsparcia – od zasiłków, przez renty, po dodatki – a także różne świadczenia niepieniężne, w tym usługi opiekuńcze czy ułatwienia związane z organizacją pracy. Szczegółowe informacje o możliwych formach wsparcia i zasadach ich przyznawania reguluje szereg różnych ustaw i rozporządzeń. Łatwo pogubić się w gąszczu informacji i procedur administracyjnych, dlatego staramy się pomagać pacjentom w skutecznym pozyskiwaniu przysługujących im świadczeń – dodaje Monika Szawłowska.

- Diagnoza choroby onkologicznej zmienia nie tylko życie osoby chorej, ale również całego systemu rodzinnego. Bardzo ważne jest uświadomienie sobie, że choroba i leczenie to dynamiczny proces, który wymaga uważności na zmieniające się emocje u osoby chorej, jak również jej najbliższego otoczenia. Zadaniem psychoonkologa jest stworzenie przestrzeni, w której osoba chora może nazwać swoje obawy, emocje, znaleźć sposoby na radzenie sobie z chorobą na wszystkich jej etapach i w sposób świadomy zadbać o jakość swojego życia. Pamiętajmy, że choroba nowotworowa zmienia życie nie tylko pacjenta, ale też jego rodziny, i że bliscy chorego również często potrzebują wsparcia psychologicznego – mówi dr n. med. Mariola Kosowicz, psycholog kliniczny, psychoterapeuta, psychoonkolog, kierująca Poradnią Zdrowia Psychicznego w NIO - PIB w Warszawie.

Jak podkreśla Iga Rawicka, prezes Fundacji EuropaColon Polska, trudno jest odpowiedzieć na wszystkie pytania pojawiające się w głowach osoby chorej. - To, co możemy zaoferować chorym, to przekierowanie do rzetelnych źródeł informacji. Niewiedza rodzi jeszcze większy stres, a próba odnalezienia się w nowej sytuacji, spotęgowana morzem niesprawdzonych newsów, może przynieść jedynie szkodę. Naszą kampanią staramy się odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania przez pacjentów z rakiem żołądka - mówi.

Patronat merytoryczny nad kampanią "Zaopiekuj się żołądkiem" objęli: konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie -Państwowy Instytut Badawczy, Polskie Towarzystw Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej. CowZdrowiu.pl jest patronem medialnym kampanii.