Autor : Anna Gumułka
2023-04-24 09:31
Jakich zmian potrzeba w polskiej polityce zdrowotnej? Czy dzielić obowiązki zdrowotne między różne szczeble administracji, a może powierzyć je powiatom? Czy potrzebna jest zmiana Konstytucji RP? Możliwe scenariusze przedstawili w najnowszym raporcie eksperci Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk (KZP PAN).
To kolejne opracowanie w ramach projektu pt. „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0”. Jego twórcy stawiają sobie za cel edukację i upowszechnianie nauki, a swoje raporty kierują do polityków, osób zajmujących się zdrowiem oraz opinii publicznej. Inicjatywa jest realizowana jest w okresie przedwyborczego przygotowywania przez ugrupowania polityczne programów dotyczących systemu ochrony zdrowia w Polsce; autorzy liczą na wykorzystanie ich wiedzy w programach dotyczących polityki zdrowotnej w kraju. Do przygotowania policy briefs zaproszono 64 polskich ekspertów – naukowców i doświadczonych praktyków, uczestników systemu opieki zdrowia w Polsce.
Eksperci PAN alarmują: polityka prozdrowotna państwa to fiasko
Jak przypominają eksperci PAN, polityka zdrowotna wyznacza m.in. cele i priorytety działania systemu zdrowia w określonym horyzoncie czasowym, określa reguły dostępności i korzystania ze świadczeń oraz relację między płatnikami i świadczeniodawcami. Dla jej sprawnego planowania i wdrażania niezbędna jest koordynacja działań podejmowanych na różnych poziomach władzy państwowej i samorządowej - istotą jest, aby elementy władzy publicznej nie przeszkadzały sobie, tylko się wspomagały. Sprawna koordynacja działań w różnych sferach polityki zdrowotnej wymaga odpowiedniego podziału ról oraz właściwego uregulowania prawnego.
Autorzy opracowania pt. „Koordynacja działań podejmowanych na różnych poziomach władz samorządowych i państwowych w planowaniu polityki zdrowotnej” zaproponowali dwa warianty możliwych rozwiązań dotyczących polityki zdrowotnej:
Wariant I przewiduje wprowadzenie modyfikacji w ustawach, ale bez ingerowania w zapisy Konstytucji RP. W ramach tego podejścia wyróżniono dwa modele: samorządowy i powiatowy. Według podejścia w ramach wariantu II dopuszcza się zmiany w Konstytucji RP.
W ramach I wariantu za konieczne uznano zmiany m.in. w ustawie o działalności leczniczej oraz ustawy świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ale bez zmiany Konstytucji RP. Wyróżniono 2 modele:
- Model Samorządowego Systemu Ochrony Zdrowia (MSSOZ)
- Model Powiatowego Systemu Ochrony Zdrowia (MPSOZ)
W Modelu Samorządowego Systemu Ochrony Zdrowia (MSSOZ) obowiązki zdrowotne wobec obywateli są podzielone między poszczególne poziomy administracji samorządowej. I tak:
1. Samorządy województw będą odpowiedzialne za organizację lecznictwa szpitalnego oraz jak obecnie za organizację stacjonarnych i całodobowych świadczeń dotyczących uzależnień;
2. Powiaty będą odpowiadały za rozwiązywanie problemów związanych z uzależnieniami oraz tworzenie centrów zdrowia psychicznego i zdrowia publicznego;
3. Gminy będą odpowiedzialne za organizację usług z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej oraz usług opiekuńczych;
4. Inicjatywy samorządowe w zakresie opieki zdrowotnej będą wspierane ze środków budżetu państwa.
Ile powiaty wydały na szpitale? Najnowszy raport ZPP
Model Powiatowego Systemu Ochrony Zdrowia (MPSOZ) - takie podejście zaproponował Związek Powiatów Polskich (ZPP) w 2022 r. jako pomysł na „optymalny model systemu ochrony zdrowia” oparty na samorządzie powiatowym. Przyjmuje się w nim, że powinno się przekształcić powiatowe zasoby w zakresie ochrony zdrowia w lokalne centra zdrowia. W ocenie ZPP przyniesie to konsolidację zasobów, koncentrację usług i współpracę interesariuszy.
Obecnie samorządy mają ograniczone możliwości działania, aby sprawnie realizować zadania związane ze zdrowiem publicznym. Ich czynności powinny być wykonywane przez innych interesariuszy systemu ochrony zdrowia. W tym modelu do zadań powiatu należałoby zapewnienie m.in. profilaktyki i promocji zdrowia, zabezpieczenia podstawowych potrzeb zdrowotnych czy szpitali powiatowych z oddziałami podstawowymi.
Wariant II sugerowanych zmian w polskiej polityce zdrowotnej zakłada wdrożenie jednego z opisanych powyżej modeli, ale także wprowadzenie zmian w Konstytucji RP. Dookreślenia wymaga bowiem, która z władz publicznych, za co i w jakim zakresie odpowiada.
Istotną zmianą w tym modelu jest wprowadzenie współodpowiedzialności obywatela za zdrowie swoje i swoich dzieci. Wzięcie odpowiedzialności za stan swojego zdrowia byłoby podstawą np. do konieczności płacenia za choroby powstałe w wyniku niewłaściwego stylu życia. Autorzy wskazują tu np. otyłość czy choroby wywołane paleniem tytoniu. Zdaniem autorów opracowania byłoby to motywujące dla pacjentów, a także wzmocniło efekty leczenia.
Zdaniem ekspertów w efektywnym wprowadzeniu zmian systemowych kluczowa jest rola obywateli - zbudowanie w Polakach poczucia współodpowiedzialności za swoje zdrowie, dbałość o środowisko oraz poszerzanie zasięgu opieki koordynowanej zdecydowanie wspomogłoby w płynnym wprowadzeniu szerszych zmian polityki zdrowotnej w kraju.
Polecamy także:
Co robić, by Polacy mniej palili? PAN ma 7 rekomendacji
W 2022 rekordowa liczba osób uchylała się przed szczepieniami
Dziennikarka z blisko 25-letnim doświadczeniem. W latach 1999-2022 w PAP relacjonowała wydarzenia na Śląsku i w kraju, specjalizując się w tematyce zdrowotnej, społecznej, naukowej i kulturalnej. W 2004 była korespondentką PAP w Londynie. Kontakt: anna.gumulka@cowzdrowiu.pl