Komisja Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej przygotowała propozycję zmiany art. 2., który określa najważniejsze cele wykonywania zawodu lekarza, czyli zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu.

Obecnie art. 2 KEL brzmi:

• 1. Powołaniem lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu; lekarz nie może posługiwać się wiedzą i umiejętnością lekarską w działaniach sprzecznych z tym powołaniem.

• 2. Największym nakazem etycznym dla lekarza jest dobro chorego - salus aegroti suprema lex esto. Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne i wymagania administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady.

Z kolei przygotowana przez Komisję KEL NRL propozycja zmiany art. 2 brzmi: 

• 1. Misją lekarza jest ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu. Lekarzowi nie wolno posługiwać się wiedzą i umiejętnością lekarską w działaniach sprzecznych z celami jego misji, ani wykraczać poza swoje kompetencje zawodowe.

• 2. Najważniejszym nakazem etyki lekarskiej jest dobro chorego - salus aegroti suprema lex esto. Mechanizmy rynkowe, naciski społeczne i wymagania administracyjne nie zwalniają lekarza z przestrzegania tej zasady.

Przypominamy pozostałe dotychczasowe propozycje zmian przedstawione przez Komisję:

Kodeks Etyki Lekarskiej: co musi zrobić lekarz, nim wyda zaświadczenie?

Kodeks Etyki Lekarskiej: co może lekarz w social mediach?

Kodeks Etyki Lekarskiej: czy lekarz może odmówić pomocy?

Przede wszystkim profesjonalizm 

Samorząd wyjaśnia, że pojęcie powołania odwołuje się w art. 2 do idei profesji i profesjonalizmu: "Profesja to szczególny rodzaj zawodu. O ile zawód to zestaw czynności wykonywanych systematyczne w celu uzyskiwania środków utrzymania, o tyle profesję wyróżnia to, że składające się nań czynności są podejmowane w celu ochrony i promowania jednych z najważniejszych dóbr człowieka, jakimi są zdrowie, życie i wolność od cierpienia. Są to dobra fundamentalne przez to, że są niezbędne każdej istocie ludzkiej bez względu na jej cele życiowe, światopogląd czy przymioty moralne. Są one niezbędne każdemu człowiekowi zarówno jako warunki realizowania swoich planów jak i samodzielnie.

Aby realizować powołanie lekarskie, a więc aby realizować wymogi profesjonalizmu lekarskiego, lekarz ma obowiązek postępować zgodnie z posiadanymi kompetencjami zawodowymi, których nie wolno mu wykorzystywać w wykonywaniu czynności sprzecznych z tymi dobrami. Ponadto profesjonaliście lekarzowi nie wolno wykraczać poza swoje kompetencje zawodowe".

Ust. 2 artykułu wskazuje najważniejszy nakaz etyczny profesji lekarskiej, jakim jest dbanie o powodzenie chorego. Nakaz ten nie pozwala na podporządkowywanie celów specyficznych dla powołania lekarskiego - tj. dbałości o zdrowie i życie ludzkie oraz minimalizowanie cierpienia - mechanizmom rynkowym, naciskom społecznym, czy wymaganiom administracyjnym. Oznacza to, że w przypadku konfliktu między dbałością o zdrowie i życie ludzkie a korzyściami finansowymi (własnymi lub innych osób), naciskami społecznymi czy wymaganiami administracyjnymi, lekarz ma obowiązek przedkładać zdrowie i życie ludzkie.

Czym jest powołanie, a czym jest misja?

Jak wskazuje samorząd, słowo „powołanie” ma wiele znaczeń. Między innymi oznacza specyficzne cechy człowieka, które sprawiają, że jego praca jest wykonywana dobrze i przynosi satysfakcję jemu oraz osobom, których dotyczy. W tym znaczeniu „powołanie” wprost odwołuje się do profesjonalizmu lekarskiego: według słownika języka polskiego powołanie to zdolność i zamiłowanie do czegoś oraz przeświadczenie o tym, że wybrany zawód jako droga życiowa są najwłaściwsze. Słowem bliskoznacznym względem „powołania” jest słowo misja. Słowo to pochodzi od łacińskiego mittere - posyłać. Oznacza posłanie osoby lub grupy osób w celu wykonania jakiegoś zadania. W tym też sensie powołanie lekarskie wiąże się z realizowaniem misji nadającej wartość życiu lekarza i stanowiącej o jego roli społecznej.

Co jest celem misji lekarza?

Wedłud samorządu, ochrona życia i zdrowia ludzkiego, zapobieganie chorobom, leczenie chorych oraz niesienie ulgi w cierpieniu jest celem misji, w jakiej lekarz zostaje posłany, zadaniem, jakie ma wykonać w odniesieniu do drogi zawodowej oraz wartości, którymi kieruje się w życiu.

Odpowiednikami łacińskiego salus mogą być oprócz „zdrowia” także „dobro” lub „powodzenie”. Jest to pojęcie szerokie, które umieszcza kwestie zdrowotne w szerokim kontekście rozmaitych dóbr, do których zmierzają ludzie. Zawiera ono konotacje właściwe dla rozumienia „dobrostanu” (wellbeing) obecnego w Konstytucji WHO. Zgodnie  z tym pojęciem dobrostan człowieka to nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności, ale także subiektywne odczuwanie przez człowieka zadowolenie ze swojego stanu fizycznego, psychicznego oraz sposobu funkcjonowania w społeczeństwie.

Samorząd czeka na uwagi lekarzy

W przyszłym roku w dniach 16-18 maja odbędzie Nadzwyczajny XVI Krajowy Zjazd Lekarzy, podczas którego delegaci będą decydować o przyjęciu proponowanych przepisów nowelizacji KEL.

- Chcemy, by lekarze, którym zależy na jak najlepszym sformułowaniu przepisów nowelizacji, przesyłali nam własne opracowania omówień wybranych artykułów. Niezwykle istotne jest, byśmy byli gotowi na Krajowy Zjazd Lekarzy. Nie wyobrażam sobie pracy nad tak ważnymi zapisami bez usłyszenia głosu samorządu lekarzy oraz lekarzy dentystów, który spowoduje, że formuła nowych przepisów zawartych w KEL, będzie wynikiem wspólnej pracy samorządu - podkreśla przewodniczący Komisji Etyki Lekarskiej NRL.

Na zgłoszenia, uwagi i komentarze do omówień Komisja Etyki Lekarskiej będzie czekać do stycznia 2024 r. Wszelkie uwagi i opracowania należy przesyłać na adres: kel@nil.org.pl.

Czym jest Kodeks Etyki Lekarskiej?

Zasady etyki lekarskiej obowiązujące obecnie w Europie i w wielu innych krajach na świecie wywodzą się od praw spisanych przez greckiego lekarza Hipokratesa w V w. p.n.e. Były one podstawą przysięgi składanej przez absolwentów uczelni medycznych, takich jak Akademia Krakowska w XV w. Dziś natomiast wszyscy absolwenci akademii medycznych w Polsce składają przyrzeczenie lekarskie, które znajduje się właśnie we wstępie do Kodeksu Etyki Lekarskiej.

Po reaktywacji izb lekarskich w 1989 roku, podczas Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich odbywającego się w 1991 r. przyjęto Kodeks Etyki Lekarskiej, który znowelizowano dwa razy: w 1993 r. na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 r. na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy.

Obowiązkiem każdego lekarza i lekarza dentysty jest stosowanie zasad zawartych w KEL. Za ich nieprzestrzeganie grozi postępowanie z zakresu odpowiedzialności zawodowej. W tych kwestiach głos zabiera także Komisja Etyki Lekarskiej Naczelnej Rady Lekarskiej. np.  NRL: komercyjne wydawanie e-zwolnień i e-recept narusza kodeks etyki.