Wiceminister Jerzy Szafranowicz odpowiedział na interpelację poselską w tej sprawie. Grupa posłów KO pytała m.in. sposób kontroli nad przestrzeganiem uprawnień dawców krwi – chodzi o uprawnienia do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej (w tym do leczenia sanatoryjnego) oraz usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.

Przypominamy: Projekt ustawy o publicznej służbie krwi: będzie nowy przelicznik

Krwiodawca w przychodni – kiedy bez kolejki?

Wiceminister Szafranowicz przypomniał, że prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej mają osoby, którzy posiadają tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi i przedstawią legitymację „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”.

- Uprawnienie to dotyczy wyłącznie przypadków, gdy świadczeniobiorca po raz pierwszy zgłasza się z danym problemem zdrowotnym do świadczeniodawcy – w związku z powyższym prawo do korzystania ze świadczeń poza kolejnością dotyczy pierwszej wizyty u specjalisty – podkreślił wiceminister. Na kolejne konsultacje pacjent jest wpisywany do harmonogramu przyjęć już jako osoba kontynuująca leczenie i na terminy kolejnych wizyt wpływ powinny mieć wyłącznie wskazania medyczne, czyli plan leczenia.

Jednocześnie uprawnienie to nie dotyczy świadczeń, na które prowadzone są odrębne listy oczekujących, w tym na badania rezonansu magnetycznego w trybie ambulatoryjnym – w takim przypadku pacjent ma prawo do uzyskania terminu badania poza kolejnością.

Świadczeniodawca zobowiązany jest do udzielenia świadczenia w dniu zgłoszenia, a jeżeli nie jest to możliwe - do wyznaczenia terminu poza kolejnością wynikającą z prowadzonej listy oczekujących.

W przypadku świadczeń udzielanych przez poradnie specjalistyczne (świadczeń z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej) pacjent powinien otrzymać termin wizyty nie później niż w ciągu siedmiu dni roboczych od dnia zgłoszenia.

- Jednocześnie informuję, iż uprawienia przysługujące dawcom krwi wynikają z prawa powszechnie obowiązującego, wobec czego powinny być respektowane przez podmioty lecznicze. W przypadku trudności z uzyskaniem terminu, zgodnie ze wskazanymi powyżej zasadami, sprawę należy zgłosić do właściwego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia – wskazał Jerzy Szafranowicz.

Co z wolnym dniem w razie dyskwalifikacji dawcy?

Posłowie pytali też m.in., czy pracownikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie za czas nieobecności w pracy, w przypadku, gdy nie doszło do oddania krwi (bo np. dawca został zdyskwalifikowany ze względu na stan zdrowia). I co z uprawnieniami osób samozatrudnionych.

Przypominamy: Krwiodawstwo: ile osób oddaje krew? Ile krwi pobrano w zeszłym roku?

Zgodnie z przepisami dawcy krwi przysługuje zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi. Przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy stanowią, że pracodawca jest zobowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez centrum krwiodawstwa w celu oddania krwi. Wynika z niego również, że pracodawca zwalnia pracownika od pracy na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Przepisy rozporządzenia nie precyzują czasu niezbędnego na przeprowadzenie badań, gdyż w każdym przypadku określane jest to indywidulanie.

W przepisach uregulowano jedynie sytuację dotyczącą uprawnień pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. W przypadku osób samozatrudnionych czy współpracujących w oparciu o inną podstawę, strony mogą na zasadzie swobody umów określić w umowie uprawnienie do przerwy w realizacji umowy za wynagrodzeniem, w przypadku oddawania krwi.

- Jest to w takim przypadku prawo, a nie obowiązek stron – podkreślił wiceminister Szafranowicz.

Jednocześnie, jak zaznaczył, uprawnienia wynikające ze wskazanych przepisów nie wiążą się z zakazem podejmowania czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, jeśli stan zdrowia dawcy umożliwia podejmowanie aktywności. - Nie należy porównywać albo też próbować zrównać pod każdym względem sytuacji osób prowadzących pozarolniczą działalność z pracownikami. Przedsiębiorca sam decyduje, jak, kiedy i w jakich godzinach będzie pracował, jak również kiedy i jak długo będzie odpoczywał - wskazał.

Przypominamy: Krwiodawcy czują się lekceważeni. Piszą do minister zdrowia

Będą kolejne przywileje dla krwiodawców?

Posłowie pytali także o to, czy resort zakłada poszerzenie uprawnień dla krwiodawców i w jeśli tak to jakim kierunku. Takich planów jednak na razie nie ma.

Wiceminister przypomniał, że Zasłużonemu Honorowemu Dawcy Krwi (ZHDK) i Honorowemu Dawcy Krwi (HDK) na chwilę obecną przysługują:

• zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych dniu, w którym oddaje krew, oraz w dniu następnym, a także na czas okresowego badania lekarskiego,

• zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy,

• zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi,

• posiłek regeneracyjny,

• możliwość odliczenia od podatku dochodowego darowizny w wysokości iloczynu kwoty rekompensaty,

• bezpłatne zaopatrzenie w leki objęte wykazami do wysokości limitu finansowania – dotyczy ZHDK,

• uprawnienia do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej (w tym do leczenia sanatoryjnego) oraz usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach – dotyczy ZHDK.

- Krew to dar życia. Podawana jest pacjentom, którzy bezwzględnie wymagają leczenia krwią lub jej składnikami. Honorowe krwiodawstwo to także misja i odpowiedzialność. Rola, jaką pełnią Honorowi Dawcy Krwi w lecznictwie, jest bezcenna. To właśnie dzięki osobom, które z dobroci serca dzielą się cząstką siebie możliwe jest ratowanie zdrowia i życia pacjentów wymagających leczenia krwią lub jej składnikami. Mając na uwadze powyższe, decyzja o oddaniu krwi powinna wynikać z chęci dzielenia się z innymi, nie zaś z kalkulacji zysków. Krew nie jest produktem, jest darem dla drugiego człowieka – podkreślił Jerzy Szafranowicz.

Jak dodał, doświadczenia wielu krajów wskazują, że pozyskiwane w ramach honorowego krwiodawstwa krew i jej składniki gwarantują pełne bezpieczeństwo i ochronę zdrowia zarówno dawców, jak i biorców. - Wobec powyższego każda decyzja o ewentualnym rozszerzeniu uprawnień przysługujących Honorowym Dawcom Krwi podejmowana jest w kontekście obowiązujących przepisów prawa zarówno krajowego, jak i europejskiego – zaznaczył.

W tym kontekście wskazał, że 17 lipca 2024 r. zostało opublikowane rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 czerwca 2024 r. w sprawie norm jakości i bezpieczeństwa substancji pochodzenia ludzkiego przeznaczonych do zastosowania u ludzi, tzw. rozporządzenie SoHO, które reguluje m.in. zagadnienia dotyczące publicznej służby krwi. Ewentualne zamiany w zakresie uprawnień przysługujących dawcom krwi muszą pozostać w zgodzie z jego przepisami.

- Publiczna służba krwi stara się doceniać krwiodawców i podziękować im za bezcenny dar, którym dzielą się z potrzebującymi w trakcie oddawania krwi. Stąd uprawnienia oraz odznaki przysługujące Honorowym Dawcom Krwi. Dodatkowo wdrożony został program lojalnościowy pn. „Każda kropla jest cenna”, aby docenić ofiarność krwiodawców. Rokrocznie w Światowy Dzień Krwiodawcy oraz Dni Honorowego Krwiodawstwa organizowane są uroczyste obchody, aby podkreślić niezastąpioną rolę Honorowych Dawców Krwi w systemie lecznictwa – podsumował Jerzy Szafranowicz.

Przypominamy: Nowe zasady kwalifikacji krwiodawców. Co się zmieni?

Warto w tym miejscu przypomnieć, że wakacje to najtrudniejszy czas dla centrów krwiodawstwa – zapasy krwi się wówczas gwałtownie kurczą.

Obecnie najbardziej oczekiwana jest krew grup ujemnych oraz krew grupy zero mająca ujemne Rh (ORhD-), ponieważ w nagłych wypadkach, przy braku krwi właściwej grupy, może być przetoczona każdemu bez ryzyka odrzucenia przez biorcę - informuje Narodowe Centrum Krwi.

Polecamy także:

NIK: system krwiodawstwa wrażliwy na kryzysy