Autor : Anna Rokicińska
2021-05-06 14:27
Jednym z celów zawartych w Krajowym Planie Odbudowy jest rozwój kadr systemu ochrony zdrowia oraz wzmocnienie potencjału uczelni medycznych i podmiotów leczniczych biorących udział w kształceniu kadr medycznych. Cel ma być realizowany z tzw. części grantowej Funduszu Odbudowy Unii Europejskiej. Co to może oznaczać dla studentów kierunków medycznych? Czy rzeczywiście Plan pomoże zwiększyć liczbę medyków w Polsce?
Przypomnijmy, że Sejm przyjął Krajowy Plan Odbudowy. Opozycja zapowiada do niego poprawki, a rzetelną debatę na ten temat chce przeprowadzić Senat. KPO przewiduje, że środki (35,97 mld euro) mają być podzielone na 5 części. Najmniejsza z nich to ochrona zdrowia i przypada jej w udziale 4,542 mld euro. Te pieniądze są rozpisane na lata 2021-2027. Przy czym większość tych środków - 4,5 mld euro to tzw. część pożyczkowa. Na część granatową, czyli bezzwrotną - jest to jedynie 450 mln euro. Łącznie na ochronę zdrowia ma być przeznaczonych 12,6 proc. całego KPO.
Co w praktyce ma oznaczać KPO dla uczelni medycznych i studentów?
Jak czytamy w Planie, konieczne jest wsparcie działań, mających na celu zwiększenie liczebności personelu medycznego w stopniu, który pozwala zapewnić dostęp do specjalistów na terenie całego kraju. „Kadra medyczna powinna odpowiadać na potrzeby starzejącego się społeczeństwa, a także być przygotowana i potrafić elastycznie reagować w przypadku pojawiających się sytuacji kryzysowych” - napisali autorzy. Rząd chce wzmocnienia kształcenia praktycznego oraz rozwoju kształcenia podyplomowego (w tym specjalizacyjnego). Chodzi także o stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych personelu medycznego w różnych obszarach. Ma to przygotowywać do nowych ról, uprawnień, kompetencji, w tym kompetencji cyfrowych.
Co ma się zatem zmienić i kiedy? W tym zakresie KPO jest podzielony na dwie części: reformę i inwestycje.
Reforma kształcenia medyków – co ma przynieść?
Część dotycząca reformy zakłada zmiany w ustawie – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Chodzi o wsparcie finansowe od roku akademickiego 2021/2022 dla studentów odpłatnych studiów w języku polskim na kierunku lekarskim (wszystkich lat studiów, także tych, którzy rozpoczęli studia przed rokiem akademickim 2021/2022), niezależnie od tego czy zamierzają dopiero rozpocząć studia, czy też kontynuują kształcenie. Przypomnijmy, że to rozwiązanie było już wcześniej proponowane i spotkało się z krytyką m.in. Naczelnej Rady Lekarskiej. Projekt zakłada, że kredyt trzeba odpracować w Polsce w okresie nie krótszym niż 10 lat. W dodatku medycy byliby obarczeni obowiązkiem uzyskania tytułu specjalisty w ww. okresie, w dziedzinie medycyny uznanej za priorytetową. Środki na kredyty będą pochodzić z budżetu państwa z Fundusz Kredytowania Studiów Medycznych, którym będzie zarządzał Bank Gospodarstwa Krajowego. W latach 2021-2031 szacowany koszt wydatków na ten cel to ponad 590 mln zł.
KPO - co z limitami na studia medyczne?
W założeniach projektu ustawy przewidziano również, że nastąpi wzrost limitu przyjęć na kierunek lekarski (studia odpłatne w języku polskim) o 1 tys. miejsc w stosunku do limitów obowiązujących w roku akademickim 2020/2021. Ma to nastąpić już od nowego roku akademickiego czyli 2021/2022. Jak czytamy w KPO, całkowita liczba studentów odbywających kształcenie wyłącznie na kierunku lekarskim w 22 uczelniach w Polsce to 37 tys. osób (wg stanu na dzień 31.12.2020 r.). 1 tys. dodatkowych miejsc na kierunku lekarskim będzie stanowiło 2,68 proc. z tej liczby.
Ważne dla ratowników medycznych!
W KPO przewidziano uchwalenie ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych. Tym aktem prawnym mają zostać wprowadzone przepisy stwarzające możliwość utworzenia studiów II stopnia na kierunku przygotowującym do wykonywania zawodu ratownika medycznego. Rząd ocenia, że to przyczyni się do zwiększenia liczby ratowników medycznych w systemie.
Co z bazą dydaktyczną w zakresie reformy?
Ministerstwo Zdrowia ma przygotować plany rozwoju bazy dydaktycznej i bazy klinicznej. Chodzi o konsolidację klinik na bazie obcej z centralnymi szpitalami klinicznymi. Ma także powstać kompleksowa oferta dydaktyczna, oparta na platformie cyfrowej.
Co KPO przewiduje w zakresie kształcenia podyplomowego?
W zakresie kształcenia podyplomowego czy też doskonalenia zawodowego rząd przewiduje następujące działania:
kształcenie specjalizacyjne lekarzy, pielęgniarek i położnych w dziedzinach istotnych z punktu widzenia potrzeb epidemiologiczno-demograficznych Polski, m.in. medycyna rodzinna, chirurgia onkologiczna, onkologia kliniczna, radioterapia onkologiczna, patomorfologia, psychiatria, geriatria oraz choroby zakaźne, w tym zwiększanie miejsc specjalizacyjnych;
zwiększenie elastyczności procesu kształcenia podyplomowego, w tym poprzez: ograniczenie liczby specjalizacji na rzecz certyfikowanych umiejętności lekarskich, co będzie stanowiło odpowiedź na zwiększenie dostępu do deficytowych świadczeń medycznych istotnych z punktu widzenia demograficznego i epidemiologicznego;
zmianę programu stażu podyplomowego polegającą na wskazaniu elementów stałych (obligatoryjnych dla wszystkich stażystów) i elementów do wyboru (stażysta będzie decydował, które elementy stażu chce realizować)
standaryzację szkolenia podyplomowego lekarzy w specjalizacjach zabiegowych oraz rozwój wykorzystania nowoczesnych technologii w obszarze doskonalenia technik operacyjnych i diagnostycznych.
Małe ośrodki mają być dla medyków korzystniejsze
Krajowy Plan Odbudowy przewiduje stworzenie mechanizmu planowania rozmieszczenia kadr medycznych i likwidacji dysproporcji pomiędzy województwami oraz mechanizmów zachęcających kadry medyczne do podjęcia zatrudnienia poza dużymi ośrodkami (w lokalizacjach uznawanych za mniej atrakcyjne). Nie podano jednak żadnych konkretnych rozwiązań.
Odciążenie lekarzy i pielęgniarek – jak ma wyglądać wg KPO?
Plan zakłada również odciążenie przede wszystkim lekarzy i pielęgniarek. W tym zakresie zakłada się:
uruchomienie szkolenia specjalizacyjnego, które dawałoby nowe kompetencje pielęgniarkom i ratownikom medycznym do wykonywania pewnych czynności, którymi nie musiałby się zajmować już lekarz (specjalista w dziedzinie asysta operacyjna). Chodzi o czynności związane, np. z asystowaniem lekarzowi przy badaniach i drobnych zabiegach z możliwością samodzielnego ich wykonywania, czy asystowanie lekarzowi chirurgowi przy stole operacyjnym;
przeniesienie niektórych kompetencji zarezerwowanych dotychczas do kompetencji pielęgniarek na opiekunów medycznych.
Cały program przedstawionych w tekście reform ma być finansowany w ramach programów polityki spójności 2021-2027 i REACT-EU (pakiet wsparcia na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy). Reforma ma być realizowana w oparciu o rekomendacje zawarte w projektowanym dokumencie „Zdrowa przyszłość. Ramy strategiczne dla systemu ochrony zdrowia na lata 2021-2027”.
Całość reform ma być realizowana od I kwartału 2021 r. do II kwartału 2026 r.
Inwestycje w kształcenie medyków – co przewiduje KPO?
Dofinansowane inwestycje mają być związane z modernizacją i doposażeniem obiektów dydaktycznych w związku ze zwiększeniem limitów przyjęć na studia medyczne. Dzięki nim, jak czytamy w KPO, ma się zwiększyć liczba personelu medycznego oraz potencjał uczelni medycznych. To ma z kolei spowodować zwiększenie liczby studentów wszystkich kierunków medycznych, ze szczególnym uwzględnieniem lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, ratowników medycznych, farmaceutów, diagnostów laboratoryjnych i fizjoterapeutów oraz innych zawodów, które nie są związane bezpośrednio z wykonywaniem czynności medycznych.
Chodzi wdrożenie systemu zachęt do podejmowania i kontynuowania studiów na wybranych kierunkach – „stypendia, współfinansowanie studiów odpłatnych, mentoring”.
Co ze stypendiami?
Stypendia mają być przyznawane na kierunku lekarskim, lekarsko-dentystycznym, analityka medyczna, fizjoterapia oraz farmacja. Stypendium ma być przyznawane będzie 1 tys. osobom w danym roku akademickim. Miesięcznie ma być to maksymalnie 3 tys. zł brutto. Stypendium będzie obejmowało okres 9 miesięcy roku akademickiego. Stypendia będą przyznawane na okres 3 lat studiów. Tu wymienia się 2 edycje przyznawania stypendiów od roku akademickiego 2022/23 do 2024/25. Stypendium otrzyma 1 tys. osób oraz od roku akademickiego 2023/24 do 2025/26 stypendium otrzyma kolejne 1 tys. osób. W przypadku pielęgniarek, położnych oraz ratowników medycznych proponuje się inne formy wsparcia. Jakie konkretnie?
Bezzwrotne dofinansowanie kształcenia dla pielęgniarek i ratowników medycznych
Rząd przewiduje dofinansowanie kształcenia, w kwocie stanowiącej uśrednioną wysokość opłat za kształcenie na danym kierunku studiów. Mają je otrzymywać studenci studiów I stopnia na uczelniach publicznych i niepublicznych w każdym roku akademickim (2022/23, 2023/24, 2024/25 oraz 2025/26). Chodzi o 1 tys. studentów kierunku pielęgniarstwo i 700 studentów kierunku położnictwo oraz o 500 studentów kierunku ratownictwo medyczne. Dofinansowane mają zostać 2 pełne cykle kształcenia studiów I stopnia na tych kierunkach (od roku akademickiego 2022/23 do 2024/25 oraz od roku akademickiego 2023/24 do 2025/26).
Wsparcie na starcie – stypendia dla osób podejmujących studia
KPO zakłada, że stypendium w kwocie 1 500 zł miesięcznie będzie przyznawane studentom studiów I stopnia. Stypendium będzie przyznawane maksymalnie 2 tys. osób w danym roku akademickim (2022/23, 2023/24, 2024/25 oraz 2025/26). Stypendium ma obejmować okres 9 miesięcy roku akademickiego przez cały cykl kształcenia (3 lata). To ma oznaczać dofinansowanie 2 pełnych cyklów kształcenia (od roku akademickiego 2022/23 do 2024/25 stypendium otrzyma 2 tys. osób oraz od roku akademickiego 2023/24 do 2025/26 stypendium otrzyma kolejne 2 tys. osób).
„Mentoring” - co to ma być?
Tutaj rządzący proponują pilotaż pewnych rozwiązań. KPO zakłada pewne rozwiązania, które mają ułatwić podjęcie pracy w zawodzie pielęgniarki i położnej. Chodzi o zapewnienie w pierwszej pracy opieki mentora, tj. osoby wprowadzającej w nowe obowiązki. Twórcy KPO powołują się na dane Narodowego Funduszu Zdrowia. Wynika z nich, że w grupie wiekowej 20-29 lat w szpitalnictwie zatrudnionych jest 10444 pielęgniarek i 2567 położnych. Z tej grupy ok. 2,5 tys. pielęgniarek i położnych to osoby podejmujące pierwszy raz pracę w szpitalnictwie. Dlatego zakłada się objęcie pilotażem szpitali, które zatrudniają pielęgniarki/położne rozpoczynające pracę w zawodzie. Takim „mentoringiem” zostałoby objętych 1 tys. nowo zatrudnionych pielęgniarek i położnych w każdym roku przez 5 lat.
Mentor ma przysługiwać także studentom studiów pierwszego stopnia kierunków pielęgniarstwo i położnictwo. Wsparcie ma dotyczyć studentów w procesie praktycznej nauki zawodu. W roku akademickim 2018/2019 zostało zrekrutowanych ponad 7 tys. studentów na kierunek pielęgniarstwo i położnictwo oraz ponad 700 na kierunek ratownictwo. Pilotażem ma zostać objętych 1,5 studentów pierwszego stopnia kierunków pielęgniarstwo i położnictwo oraz 500 studentów kierunku ratownictwo medyczne w każdym roku przez okres 5 lat.
Mentoring stanowiłby dodatek dla wynagrodzenia pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego.
Pilotaż ma zostać oceniony i dalsze decyzje o jego kontynuacji mają zapaść po tej ocenie.
Modernizacja bazy dydaktycznej dla kształcenia przedklinicznego
Chodzi w szczególności o kształcenie z wykorzystaniem metod symulacji medycznej o raz o rozwój istniejących ośrodków poprzez dostosowanie ich do liczby studentów, a także o tworzenie nowych Monoprofilowych Centrów Symulacji Medycznej (MCSM).
Plan zakłada:
wdrożenie rozwiązań z zakresu procesu dydaktycznego
wdrożenie nowej kompleksowej oferty dydaktycznej opartej na platformie cyfrowej, pozwalającej na całościową organizację procesu dydaktycznego w oparciu o technologie cyfrowe, z zapewnieniem niezbędnego, wymaganego przepisami prawa wymiaru godzinowego zajęć odbywających się w trybie tradycyjnym.
dostosowanie i usprawnienie funkcjonowania bazy klinicznej wykorzystywanej w dydaktyce w centralnych szpitalach klinicznych oraz na bazie obcej na podstawie planu usprawnienia bazy klinicznej
wdrożenie programów podnoszących kompetencje miękkie z obszaru dydaktyki kadr uczelni oraz wdrożenie systemu motywacyjnego dostosowanego do potrzeb tej grupy
przeprowadzenie modernizacji infrastruktury bibliotek oraz infrastruktury domów studenckich i infrastruktury teleinformatycznej „W związku z zagrożeniem epidemicznymi, niezbędna jest modernizacja infrastruktury bibliotek pod kątem bezkontaktowej możliwości korzystania z zasobów bibliotecznych oraz bezpiecznych miejsc nauki własnej. Z tego względu konieczne jest dostosowanie bazy studenckiej do potrzeb wynikających z reżimu sanitarnego, w tym modernizacja infrastruktury domów studenckich oraz infrastruktury teleinformatycznej” - czytamy w KPO.
przeprowadzenie działań związanych z informatyzacją obszaru zarządzania uczelnią
Część dotycząca inwestycji ma być realizowana od II kwartału 2021 r. do III kwartału 2026 r. Kosztować ma 700 mln euro.
Całość dokumentu tutaj
Polecamy także:
Krajowy Plan Odbudowy – co czeka szpitale i pacjentów?
A. Niedzielski o powrocie do normalności w ochronie zdrowia
DZP o chorobach rzadkich - jest plan, czas na realizację
Spore zmiany personalne w Centrali NFZ. Kto odchodzi? Kto przychodzi?