W opublikowanym w tym roku badaniu portali Pracuj.pl "Mobilność zawodowa Polaków w 2024 roku" wskazano, że w ciągu tego roku pracę zmieniło 20 proc. badanych w porównaniu do 17 proc. z ankiety z 2023 r. - Ten trend świadczy o wzrastającym zainteresowaniu Polaków poszukiwaniem nowych możliwości zawodowych, co może być motywowane różnorodnymi czynnikami, takimi jak poszukiwanie lepszego wynagrodzenia, dążenie do rozwoju osobistego czy poszukiwanie bardziej satysfakcjonującej pracy - poinformowało Pracuj.pl. O czym warto pamiętać, przy okazji zmiany pracy, jeśli chodzi o kwestie zdrowotne?

Red. Aleksandra Kurowska: Co zrobić, jeśli pracodawca chce rozpoczęcia pracy, a nie skierował na badania?

Prof. Sebastian Sikorski: Zgodnie z przepisem art. 229 § 4 Kodeksu pracy, pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Należy też wskazać na przepis art.  207 §1 Kodeksu pracy zgodnie z którym to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

Z nawiązaniem stosunku pracy związane są obowiązki pracodawcy wynikające z konieczności m.in. skierowania pracownika na badania wstępne (art. 229 § 4a Kodeksu pracy).

Sytuację więc o której mówi Pani Redaktor należy rozpatrywać jako naruszenie obowiązków pracodawcy – w rozumieniu Kodeksu pracy – ze wszelkimi tego konsekwencjami.

Czy do zrobienia badań medycyny pracy potrzebne jest skierowanie?

Zgodnie z przywołanym już przeze mnie art. 229 § 4a Kodeksu pracy wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę.

Czy rozpoczynający pracę pracownik musi zapłacić za nie sam? Jakie są możliwości?

Zgodnie z przywołanym już przepisem art. 229 § 6 Kodeksu pracy to pracodawca – co należy podkreślić w całości- ponosi koszty badań, w tym przypadku tzw. badań wstępnych.

Czy jeśli zapłaci to ma prawo oczekiwać zwrotu pieniędzy? W jakiej sytuacji? Czy jest jakaś maksymalna kwota?

Skierowanie na badania oraz ich sfinansowanie należy w całości do pracodawcy.   

Co grozi za rozpoczęcie pracy bez tych badań?

Zgodnie z art. 207 § 1 Kodeksu pracy to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Składa się na to również dopuszczenie pracownika zdolnego do pracy – na danym stanowisku -  co potwierdza stosowne zaświadczenie lekarskie.

Jeśli więc nastąpi nie dopełnienie tych obowiązków to wówczas może być wymierzona kara grzywny.

Zgodnie bowiem z art.  283 § 1 Kodeksu pracy kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Co jeśli pracownik wykona je na koszt pracodawcy, ale nie podejmie ostatecznie pracy?

W mojej ocenie nie ma podstawy prawnej umożliwiającej roszczenie od potencjalnego pracownika zwrotu kosztów badań lekarskich, nawet jeżeli to z jego winy nie doszło do nawiązania stosunku pracy.

Czy przy przedłużaniu badań należy się dzień wolny?

Badania odbywają się w miarę możliwości w godzinach pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a w razie konieczności przejazdu do innej miejscowości – z prawem do diet, tak jak za podróż służbową (art. 229 § 3 Kodeksu pracy).

Czy można poprosić o więcej badań niż zaproponował lekarz i kto za nie płaci?

Z punktu widzenia pracodawcy, który ma obowiązek skierować pracownika na badania, istotna będzie regulacja § 4 ust. 2 rozporządzenia z 30.05.1996 r., określająca treść skierowania. Należy w nim ująć nie tylko rodzaj badania (wstępne, okresowe, kontrolne), ale także stanowisko pracy, które pracownik ma zajmować (w przypadku badań wstępnych, w tym na nowe stanowisko pracy) albo które zajmuje (badania okresowe), a wreszcie występujące na stanowisku czynniki szkodliwe lub warunki uciążliwe.

Z uwagi na znaczne rozszerzenie skuteczności badań wstępnych na pracodawców innych niż ci, którzy kierują na badania, ustawodawca zdecydował się wprowadzić urzędowy wzór skierowania.

Przypominamy także: Na koniec II kwartału 2024 r. liczba osób posiadających prywatne ubezpieczenie zdrowotne wyniosła 5,1 mln, co oznacza wzrost o 11,9 proc. w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. W pierwszym półroczu Polacy wydali na tę formę ochrony blisko 1 mld zł. To 25,9 proc. więcej niż rok wcześniej.

Więcej na ten temat: Ponad 5 mln Polaków objętych prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym

Czy badania zrobione dla poprzedniego pracodawcy są ważne u nowego? W jakich sytuacjach?

Częste zmiany pracy przez pracowników powodują coraz częściej sytuacje, w których kolejny pracodawca nie chce przeprowadzać badań wstępnych, lecz woli przejąć badania od poprzedniego pracodawcy. Zezwala na to przepis art. 229 § 11 Kodeksu pracy zgodnie z którym wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:

1) przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;

2) przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Gdzie zrobić badania medycyny pracy? Kto je robi?

Wydając skierowanie pracodawca wskazuje podmiot leczniczy, z którym ma zawartą umowę w tym zakresie.

Co jeśli lekarz nie chce wydać zaświadczenia? Co się dzieje z pracownikiem?

Lekarz ma obowiązek wydać takie zaświadczenie. Nie wydanie zaświadczenia stanowiłoby naruszenie tego obowiązku ze wszelkimi konsekwencjami dla lekarza. Natomiast jeśli zaświadczenie zostało wydane, ale stwierdza braku zdolności do pracy wówczas pracownik lub pracodawca, który nie zgadza się z rozstrzygnięciem lekarza, może – w terminie 7 dni – wnieść za pośrednictwem lekarza, który wydał zaświadczenie, o przeprowadzenie ponownego badania (§ 5 ust. 1 rozporządzenia z 30.05.1996 r.). Rezultat przeprowadzonego ponownie badania jest ostateczny.

Polecamy także:

Płaca minimalna w 2025 r. Ile wyniesie? Brutto, netto

Kwalifikacja wojskowa 2025: wezwanie dla 230 tys. osób. Kiedy?