Dokument - wpisany w tym tygodniu w wykaz prac legislacyjnych - określa ramy strategiczne koniecznych do podjęcia działań w ramach systemu ochrony zdrowia. I ma być kontynuacją, ale o wiele bardziej szeroką, „Policy Paper dla ochrony zdrowia na lata 2014-2020. Krajowe ramy strategiczne”, który przedstawiał długofalową wizję rozwoju systemu ochrony zdrowia. Był to dokument, którego przygotowanie wymusiła na nas Unia Europejska, widząc że źle wydajemy pieniądze na ochronę zdrowia, dublujemy inwestycje, nie mamy planu działania, ani ewidencji zasobów.

Wspominał o nim w wywiadzie szef resortu zdrowia: Wywiad: A. Niedzielski o finansach na zdrowie, płacach, diagnostyce

Miesiąc temu minister mówił naszej redakcji:

Przygotowaliśmy Policy Paper, który będzie strategią dla zdrowia. Ten dokument jest wymagany przez Komisję Europejską, jako warunek wydatkowania środków. Przez ostatnie trzy miesiące wspólnie z zespołem doradców pod przewodnictwem prof. Tomasza Hryniewieckiego wykonaliśmy potężną pracę. Przygotowany dokument w swojej diagnozie jest oparty na tym, co było wypracowane w ramach debaty „Wspólnie dla zdrowia”. Na bazie tego, ale też uwzględniając moje doświadczenie z NFZ czy z innych instytucji publicznych oraz w oparciu o zrównoważoną kartę wyników, przygotowaliśmy dużą strategię systemową z deklaracją celów, mierników działań, które zamierzamy podjąć. Dokument ten został również uspójniony z koncepcją premiera Mateusza Morawieckiego dotyczącą Nowego Ładu. Myślę, że po publikacji Nowego Ładu, która nastąpi już wkrótce, zaprezentujemy i przekażemy do konsultacji Policy Paper. Zastrzegam jednocześnie, że nie jest to jeszcze finalny produkt, ale dokument który chcemy poddać eksperckiej dyskusji. Muszę przyznać, że jestem bardzo zadowolony z tej ponad 3- miesięcznej pracy, którą wykonali eksperci zewnętrzni oraz pracownicy Ministerstwa Zdrowia. Liczę, że to nie będzie wyłącznie dokument wymagany przy okazji wydatkowania środków unijnych, ale będzie on rzeczywistą strategią dla zdrowia na kolejnych co najmniej 6-7 lat. Myślę, wywoła bardzo dużo dyskusji w środowisku ochrony zdrowia.

Jak można przeczytać w wykazie prac legislacyjnych, dokument "identyfikuje główne wyzwania w systemie ochrony zdrowia oraz wskazuje kierunki zmian".

Jaki ma być efekt?

Oczekiwanym efektem realizacji projektowanej polityki publicznej jest wydłużenie trwania życia w zdrowiu i poprawa stanu zdrowia społeczeństwa. Realizacja powyższego celu nie może się odbyć bez zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej poprawiającej zdrowotność obywateli poprzez zmiany w systemie opieki zdrowotnej, poprawę jakości i dostępu do świadczeń zdrowotnych oraz lepszego dopasowania opieki zdrowotnej do zmieniających się trendów demograficznych. Wizją przyświecającą wdrożeniu tego dokumentu jest przyjazny, nowoczesny i efektywny system ochrony zdrowia przyczyniający się do poprawy dobrostanu społeczeństwa. 

Pierwsza część dokumentu: podsumowanie tego co jest
Jak zapowiada MZ, dokument w pierwszej części syntetycznie podsumowuje główne elementy demografii, epidemiologii oraz opisuje główne elementy systemu ochrony zdrowia. Zawiera też przegląd organizacji systemu ochrony zdrowia, organizację świadczeń zdrowotnych, opiekę koordynowaną i deinstytucjonalizację, profilaktykę, kadry, infrastrukturę w systemie ochrony zdrowia, technologie informatyczne, innowacje, sektor B+R w medycynie, jakość w systemie ochrony zdrowia, naukę, odpowiedź na stany nagłe. W ramach diagnozy korzystano z wielu różnych źródeł, w tym z mapy potrzeb zdrowotnych. 

15 celów do realizacji
Dla zrealizowania wizji wskazano 15 celów, które będą realizowane poprzez sześć kierunków interwencji. A kierunki interwencji zostały podzielone na 18 narzędzi.

Strategia deinstytucjonalizacji
Dołączona strategia deinstytucjonalizacji składa się również z części diagnostycznej, zawierającej demografię i epidemiologię, opis sytuacji zdrowotnej osób starszych i osób z zaburzeniami psychicznymi, potrzeby oraz szeroki opis obecnie dostępnego wsparcia, czyli opis dostępnej opieki zdrowotnej w ramach systemu ochrony zdrowia tj., opieki długoterminowej, opieki paliatywnej i hospicyjnej oraz opieki psychiatrycznej, z podziałem na opiekę ambulatoryjną, szpitalną i domową oraz dzienną. Jeden rozdział poświęcono opiece nieformalnej. Określono cel główny, którym w zakresie opieki nad osobami starszymi jest poprawa jakości życia związanej ze zdrowiem u osób starszych i ich opiekunów w środowisku lokalnym. Następnie wskazano poniższe obszary strategiczne:

1. Rozwój zasobów kadrowych;

2. Rozwój form opieki dziennej;

3. Rozwój form opieki domowej;

4. Rozwój innowacyjnych form opieki;

5. Wsparcie opiekunów nieformalnych;

6. Koordynacja opieki środowiskowej.

Zaproponowano realizację działań z zakresu deinstytucjonalizacji opieki psychiatrycznej w następujących obszarach:

1. Inwestycje w kadry - poprawa sytuacji kadrowej i jakości kształcenia w dziedzinie psychiatrii, jak również kadr innych specjalizacji zajmujących się ochroną zdrowia psychicznego;

2. Inwestycje w system - zmiana organizacji udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki psychiatrycznej;

3. Inwestycje w system - zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki psychiatrycznej;

4. Inwestycje infrastrukturalne - dostosowanie podmiotów leczniczych do środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej;

5. Inwestycje w zdrowie populacji – promocja zdrowia psychicznego, prewencja samobójstw i zachowań autoagresywnych.

Projektowany dokument ustalony zostanie na okres 7-mio letni, tj. na lata 2021-2027. 

Plany transformacji

Ramy strategiczne będą uzupełnione na poziomie przez plany transformacji – krajowy i wojewódzkie, które zastąpią regionalne priorytety polityki zdrowotnej i stanowić będą istotny element operacjonalizacji wniosków z mapy potrzeb zdrowotnych. 

Bez dodatkowych pieniędzy
Jak to w zdrowotnych planach bywa, wpisano, że nie będzie dodatkowych kosztów dla sektora finansów publicznych. I będzie poprawa alokacji tych, które są.

-Finansowanie go zaplanowane jest zarówno ze środków budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz środków UE. (...) Działania wynikające z dokumentu, dla których przewidziano finansowanie krajowe, będą realizowane w ramach wydatków zaplanowanych w ustawach budżetowych na dany rok i nie będą stanowić podstawy do wystąpienia o dodatkowe środki. Biorąc pod uwagę kształt dokumentu, który zawiera wiele różnych działań nie jest możliwe sztywne określanie wysokości środków przeznaczonych na kolejne lata - czytamy w opisie dokumentu przekazanym do wykazu prac legislacyjnych.

Skąd taki pomysł?

Projektowany dokument strategiczny ma stanowić kontynuację dokumentu strategicznego o nazwie „Policy Paper dla ochrony zdrowia na lata 2014-2020. Krajowe ramy strategiczne” (Policy Paper), który przedstawiał długofalową wizję rozwoju systemu ochrony zdrowia w Rzeczypospolitej Polskiej, a także cele strategiczne oraz narzędzia ich realizacji w latach 2014-2020. Jak wskazuje MZ, Policy Paper był pierwszym dokumentem w skali europejskiej, który w tak dokładny sposób opisywał stan krajowego systemu ochrony zdrowia. Dodaje też, że za koniecznością opracowania kolejnej edycji Policy Paper i konsekwentnym wdrażaniu działań mających na celu rozwój systemu ochrony zdrowia przemawiają również wskaźniki epidemiologiczne.

Sytuacja zdrowotna w Rzeczypospolitej Polskiej i jej uwarunkowania ulegają systematycznej poprawie. Wśród najistotniejszych czynników wskazać należy poprawiające się warunki życia, wzrastającą wiedzę i świadomość w wymiarze dbania o własne zdrowie, a także reformy systemu opieki zdrowotnej. Niemniej umieralność, przeciętna długość życia i długość życia w zdrowiu w naszym kraju w dalszym ciągu odbiegają od średnich wskaźników dla krajów Unii Europejskiej (UE), a poprawa tych wskaźników nie następuje w wystarczająco szybkim tempie. Społeczeństwo jest w istotnym stopniu obciążone chorobami cywilizacyjnymi, wynikającymi przede wszystkim z niewłaściwego stylu życia, a także zagrożone ich dalszym rozprzestrzenianiem się. Nie od dziś wiadomo, że znacznej części przewlekłych chorób cywilizacyjnych można skutecznie zapobiegać, co jest możliwe dzięki odpowiednio zaplanowanej i wdrożonej profilaktyce zdrowotnej. Koszty leczenia następstw chorób cywilizacyjnych kilkudziesięciokrotnie przekraczają wydatki przeznaczane na profilaktykę tych chorób. 
Pozostawanie w zdrowiu jest nie tylko warunkiem zachowania aktywności społecznej, czy ekonomicznej, ale przede wszystkim jednym z kluczowych wymiarów dobrej jakości życia i włączenia społecznego. Zwiększenie długości życia w zdrowiu wpływa ostatecznie na poprawę jego jakości. Zdrowie jest także istotnym warunkiem rozwoju gospodarczego, gdyż zdrowe społeczeństwo przekłada się na większą produktywność oraz dłuższą aktywność zawodową.

Co z kolejkami?

Z dokumentu zapowiadającego nowe Policy Paper warto wskazać, że MZ przyznaje iż mimo prób reformowania systemu ochrony zdrowia w okresie 2015–2019 wciąż dostrzec można brak lub bardzo ograniczoną poprawę w zakresie dostępności świadczeń zdrowotnych. Ten brak poprawy dostępności świadczeń zdrowotnych wynika nie tylko z wciąż zbyt niskiego finansowania ochrony zdrowia, ale i z procesów demograficznych (nieuchronnego starzenia się społeczeństwa). Dodatkowo, mamy do czynienia z narastającymi brakami kadrowymi i starzeniem się kadr w ochronie zdrowia. Problemy w sektorze pogłębiła narastająca nieefektywność w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej oraz niekontrolowany rozwój najdroższej formy opieki, tj. szpitalnictwa. Towarzyszy temu nieefektywność całego systemu wskutek jego dyskoordynacji i dezorganizacji. Coraz powszechniejsze staje się przekonanie, że polski system ochrony zdrowia wyczerpał swoje możliwości reagowania na nowe wyzwania, co grozi jego głęboką zapaścią pod naciskiem nieuchronnych zjawisk demograficznych i epidemiologicznych. Nieustającym wyzwaniem pozostaje także dalsze usprawnianie i koordynacja licznych działań instytucji publicznych, organizacji pozarządowych oraz sektora prywatnego podejmowanych na rzecz zdrowia oraz kształtowania środowisk sprzyjających zdrowiu. Dlatego niezbędne jest podjęcie dobrze zaplanowanej, spójnej oraz rozłożonej na wiele lat polityki rozwoju systemu ochrony zdrowia o ewolucyjnym i strategicznym charakterze.