W środę (10 lipca) na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. zawodów medycznych i terapeutycznych omawiano postęp prac nad rozporządzeniem dotyczącym szczegółowego wykazu czynności zawodowych osób wykonujących zawód higienistki stomatologicznej. Tak sformułowano temat posiedzenia, na którym omawiano również inne postulaty środowiska higienistek. Jednak projektowana regulacja dotyczy nie tylko tego zawodu. Chodzi o projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych osób wykonujących niektóre zawody medyczne, które zostało skierowane do konsultacji pod koniec lutego. Zakończyły się one jeszcze w marcu, a rozporządzenia nadal nie ma, choć miało wejść w życie 26 marca br. – w tym samym dniu co ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych, na podstawie której jest wydawane.

Przypominamy: Nowo uregulowane zawody medyczne: technik masażysta (podcast)

Wykaz czynności w rozporządzeniu

Projektowane rozporządzenie określa szczegółowy wykaz czynności zawodowych wykonywanych przez przedstawicieli profesji, o których mowa w ustawie o niektórych zawodach medycznych. Ich szczegółowy zakres opisano w załącznikach do rozporządzenia, których jest 15 (rozporządzenie nie objęło dietetyków, zawód ten bowiem w ustawie uregulowany jest na nieco innych zasadach niż pozostałe). Wykazy uwzględniają wiedzę i umiejętności nabyte w toku kształcenia umożliwiającego uzyskanie kwalifikacji w tych zawodach. Poszczególne załączniki opracowano właśnie na podstawie zakresów kształcenia w danych profesjach.

Jednak ustawa funkcjonuje już czwarty miesiąc (miała też dość długie, bo aż półroczne vacatio legis), a wykazu czynności nadal nie ma.

- Lista tych czynności jest siłą rzeczy dosyć duża,  jest to dosyć złożony dokument - 15 zawodów, całkiem różniących się od siebie. Równie  dobrze można by było z tego zrobić 15 rozporządzeń – mówił Mariusz Klencki, dyrektor Departamentu Rozwoju Kadr Medycznych w MZ, tłumacząc, dlaczego prace nad tym rozporządzeniem trwają tak długo.

Przypominamy: Nowo uregulowane zawody medyczne: terapeuta zajęciowy (podcast)

Uwagi liczone w tysiącach, nie setkach

Dyrektor Klencki poinformował, że do projektu wpłynęło bardzo dużo uwag – „w liczbie, którą można rozliczyć bardziej w tysiącach niż w setkach”. – My dosyć długo pracujemy, analizując poszczególne uwagi. One są w dużym stopniu sprzeczne ze sobą, w związku z tym dla każdej grupy zawodowej musimy wypracować pewien „zdrowy kompromis” pomiędzy jej dążeniami a stanowiskiem innych grup zawodowych, bo to jest też często linia konfliktu – wyjaśniał.

Zwrócił uwagę, że w dużej części przypadków miejsce „nowych” zawodów w publicznym systemie nie było dotychczas uregulowane. – My regulujemy teraz całość i tutaj te potrzeby też bywają różne – podkreślił.

Rzeczywiście, jak pokazały rozmowy, które portal CowZdrowiu.pl przeprowadził w przedstawicielami nowo uregulowanych zawodów, wiele z nich liczy, że ustawa wraz z rozporządzeniem określającym czynności pozwoli na umocowanie ich w systemie finansowanym przez NFZ. Obecnie duża ich część działa głównie na komercyjnym rynku.

Przypominamy: Nowo uregulowane zawody medyczne: technik sterylizacji medycznej

Kompetencje mają się uzupełniać

- Generalnie stanowisko ministra zdrowia jest takie, żeby dążyć do tego, by kompetencje zawodowe się różnych grup się uzupełniały, ale też żeby nie tworzyć głębokich podziałów, czyli żeby nie tworzyć takich sfer, które są zastrzeżone tylko dla jednej grupy zawodowej. Aczkolwiek oczywiście zawsze będą obszary zastrzeżone tylko dla osób z wyższymi kompetencjami ze względu chociażby na bezpieczeństwo pacjenta – mówił Mariusz Klencki. Jednocześnie zapisy muszą być na tyle precyzyjne, by nie pozostawiać pola do różnych interpretacji.

Dlatego też, jak przekonywał, znalezienie kompromisu jest trudne i dlatego tak długo trwa.

Zwrócił uwagę, że prace utrudnia fakt, iż w nowo uregulowanych zawodach pracują osoby, którzy dochodzą do nich różnymi ścieżkami kształcenia. Przykładowo w przypadku higienistki mamy i ścieżkę kształcenia na poziomie szkoły policealnej, i studiów. - Opisanie jednego zestawu czynności, bo na podstawie tej ustawy w rozporządzeniu nie można zapisać różnych zestawów kompetencji w zależności od tego, jak kto doszedł do zawodu, w związku z tym nie możemy wyróżnić innych kompetencji np. dla elektroradiologa po studiach i innych dla tego, który jest technikiem. I to jest kłopot – przyznał.

Przypominamy: Nowo uregulowane zawody medyczne: ortoptystka (podcast)

Nie wszystkie zawody zostały też w równym stopniu definiowane w ustawie. – Np. ustawa wskazuje, że zawód optometrysty polega na wykonywaniu czynności optometrysty. W przypadku akurat higienistki stomatologicznej to mamy to nieco lepiej zdefiniowane: wykonywania zawodu polega na wykonywaniu czynności w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jamy ustnej oraz współuczestniczeniu w procesie leczenia. Bardziej specyficznych instrukcji ustawa nie przewiduje, wszystko ma być rozporządzeniu - wskazał dyrektor Klencki.

Resort nie organizował jednej konferencji uzgodnieniowej, bo w przypadku 15 zawodów mijałoby się to z celem. - Po pierwsze dlatego, że tych uwag jest tak dużo i trudno by było omówić je nawet w ciągu jednego dnia, po drugie każda grupa ma swoje niezależne problemy do omówienia. W związku z tym raczej prowadzimy konsultacje dotyczące poszczególnych zawodów – tłumaczył Mariusz Klencki.

Przypominamy: Nowo uregulowane zawody medyczne: instruktor terapii uzależnień

Prace zakończą się w ciągu kilku tygodni?

Przedstawiciel resortu zdrowia zastrzegł, że trudno teraz zadeklarować, kiedy zakończą się prace nad rozporządzeniem. - Cały czas rzeczywistość trochę się z naszymi nadziejami rozmija, ale liczę, że stanie się to w ciągu tygodni, mimo okresu wakacyjnego – wskazał.

- Mamy poczucie, że przetrawiliśmy te największe dylematy i wydaje się, że jesteśmy blisko optymalnego rozwiązania. W niektórych zawodach jesteśmy już po najtrudniejszego ustaleniach, niektóre nam jeszcze zostały i to dlatego to jeszcze trwa – dodał.

Zawody nowo uregulowane

Przypomnijmy, ustawa o niektórych zawodach medycznych uregulowała zasady i warunki wykonywania następujących profesji:

1. asystentka stomatologiczna

2. elektroradiolog

3. higienistka stomatologiczna

4. instruktor terapii uzależnień

5. opiekun medyczny

6. optometrysta

7. ortoptystka

8. podiatra

9. profilaktyk

10. protetyk słuchu

11. technik farmaceutyczny

12. technik masażysta

13. technik ortopeda

14. technik sterylizacji medycznej

15. terapeuta zajęciowy

Część jej przepisów stosuje się także do osób wykonujących czynności zawodowe w zakresie planowania diety, prowadzenia konsultacji dietetycznych oraz udzielania porad edukacyjnych w ramach świadczeń gwarantowanych. Opisano w niej też niektóre zasady wykonywania zawodu psychoterapeuty.
W ustawie uregulowano m.in. kwalifikacje wymagane w tych zawodach, zasady ustawicznego rozwoju zawodowego oraz odpowiedzialności zawodowej. Ustawa określa, w jakich przypadkach można stracić uprawnienia do wykonywania zawodu, a także tworzy Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego.

Przypominamy: Nowo uregulowane zawody medyczne: podiatra - „lekarz” od stóp?

Wątpliwości konstytucyjne

Co istotne, już na etapie prac legislacyjnych zgłaszano wątpliwości co do niektórych zapisów tej ustawy, a prezydent Andrzej Duda skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie jej zgodności z Konstytucją RP. Na fakt, że ujawnianie w publicznie dostępnym rejestrze przyczyn utraty uprawnień do wykonywania zawodu jest niekonstytucyjne, zwracał też uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich, który przystąpił też do postępowania przez TK. Zgodził się z prezydentem, że regulacje ws. ujawnienia danych osobowych w rejestrze naruszają konstytucyjne prawo do prywatności i ochrony danych osobowych.

Przepisy te jednak mają zostać zmienione w procedowanym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego oraz niektórych innych ustaw.

Polecamy także:

MZ: dane wrażliwe w rejestrze zawodów medycznych będą wyłączone