Autor : Marta Markiewicz
2020-10-01 18:26
Eksperci nie mają wątpliwości - wdrożenie opieki farmaceutycznej w polskich aptekach nie jest li tylko fanaberią, ale staje się realną potrzebą w obliczu demograficznych i systemowych wyzwań stojących przez systemem ochrony zdrowia. Co zatem konieczne jest do efektywnego jej wdrożenia w polskich realiach? Kiedy Polacy będą mogli uzyskać świadczenia, których udzielać będą farmaceuci w aptekach? Odpowiedzi na te pytania próbowali znaleźć eksperci zaproszeni na debatę „Projekt opieki farmaceutycznej w Polsce. Jak skutecznie wdrożyć ją do polskiego systemu ochrony zdrowia?".
Opieka farmaceutyczna to temat, który od lat jest przedmiotem szerokich dyskusji nie tylko w środowisku samych farmaceutów, ale również ekspertów związanych z systemem ochrony zdrowia. W debatach pytanie o zasadność jej wdrażania ustępuje pytaniu - jak szybko świadczenia uda się społeczeństwu udostępnić w polskich aptekach? Eksperci są jednomyślni - nie powinniśmy tracić czasu m.in. ze względu na uwarunkowania demograficzne, niedobór kadr medycznych a także niedostosowanie zawartości koszyka świadczeń gwarantowanych do wielkości środków na system ochrony zdrowia w Polsce.
Apteki receptą na wyzwania demograficzne
Szacunki dotyczące zmian demograficznych nie należą do sprzyjających Polsce. Tylko do 2030 roku osoby po 65 roku życia będą stanowiły jedną piątą społeczeństwa. Niestety eksperci podkreślają, że jakość naszego życia i zdrowotność nie idzie w parze z jego wydłużeniem. Dlatego też jednym z rozwiązań odciążających niewydolny system ochrony zdrowia jest delegowanie uprawnień na szerszą grupę profesjonalistów medycznych.
- Przy obecnych wyzwaniach polskiego systemu ochrony zdrowia zwiększenie kompetencji farmaceutów to konieczność. Dodatkowo, Polska posiada odpowiednie zasoby potrzebne do wprowadzenia opieki farmaceutycznej w aptekach, ze względu na ich dużą dostępność, liczny i kompetentny personelu farmaceutyczny oraz poszerzany o nowe funkcjonalności system e-Zdrowie - przekonywał Marcin Czech, prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Farmakoekonomicznego, kierownik Zakładu Farmakoekonomiki Instytutu Matki i Dziecka.
Zdaniem byłego wiceministra zdrowia Krzysztofa Łandy obecnie w polskim systemie wydajemy ogromne kwoty na kształcenie profesjonalistów medycznych, którzy ppo studiach sprowadzani są do roli sprzedawców.
- Z mojego punktu widzenia farmaceuci to grupa zawodowa, która nie tylko może wnieść dużo do systemu poprzez ograniczanie działań niepożądanych czy optymalizację prowadzonej farmakoterapii. Obecnie te zasoby kadrowe są marnotrawione - przyznał Krzysztof Łanda.
Farmaceuci gotowi na nowe wyzwania
Procedowany w parlamencie projekt ustawy o zawodzie farmaceuty jest pierwszym, poważnym krokiem w stronę implementacji nowych zadań w aptekach. Czy jednak aptekarze są świadomi nowej roli, jaka mieli by pełnić w systemie ochrony zdrowia? Czy są gotowi przejąć na swoje barki części odpowiedzialności za zdrowie i życie swoich pacjentów? Wątpliwości w tej materii nie ma mgr farm. Karolina Widelska i wskazuje, że już teraz część zadań związanych z opieką farmaceutyczną w sposób nieformalny jest realizowana w placówkach aptecznych.
- Farmaceuci są gotowi na te zmiany. Dzięki nowym zapisom wzrośnie rola i pozycja farmaceutów, którzy będą mogli brać znaczący udział w działaniach związanych z profilaktyką, promocją zdrowia i farmakoterapią. Jest to szczególnie ważne w czasach, gdy polski system ochrony zdrowia jest niewydolny, a trudności potęguje panująca pandemia koronawirusa – dodaje Karolina Widelska.
Eksperci zwracają jednak uwagę by tworząc polski model opieki farmaceutycznej nie wyważać drzwi, które są otwarte na oścież.
- Na świecie funkcjonują już takie rozwiązania. Na przykład w Holandii apteki wprowadziły przeglądy lekowe wspierane nowoczesnymi rozwiązaniami informatycznymi pozwalające farmaceutom na reagowanie w przypadku konfliktów lekowych lub konieczności uzupełnienia terapii pacjenta- wskazuje Artur Łakomiec, prezes Gemini Polska. Dodaje, że ubezpieczyciele obsługujący publiczny system ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie danych o skuteczności i efektywności finansowej takiego rozwiązania zdecydowali się na finansowanie przeglądu lekowego z obowiązkowej składki zdrowotnej. - Dzięki temu apteka za każdego pacjenta objętego opieką dostaje opłatę ryczałtową plus dodatkową mniejszą opłatę za każdą interwencję farmaceutyczną, którą autoryzował lekarz prowadzący- wskazuje Artur Łakomiec.
Jak sfinansować opiekę w aptekach?
Zdaniem ekspertów nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. - Chcąc efektywnie wdrożyć opiekę farmaceutyczną musimy zastanowić się nad finansowaniem. W naszym odczuciu powinno być to świadczenie powszechne, które nie będzie wykluczać pacjentów względu na wiek czy miejsce zamieszkania- zwrócił uwagę Tomasz Kaczyński, wspólnik w kancelarii DZP, autor raportu "Opieka farmaceutyczna - aspekty prawne". Jego zdaniem nawet przy ograniczeniach budżetowych rząd powinien znaleźć finansowanie dla świadczeń udzielanych w aptekach.
- Opieka farmaceutyczna wymaga finansowania, a możliwych źródeł i sposobów jej finansowania jest wiele- wskazuje Krzysztof Łanda. Zastrzega jednak, że świadczeń udzielanych w aptekach nie należy traktować jedynie w kategoriach kosztów. - Z całą pewnością należy się spodziewać oszczędności po stronie płatnika publicznego wynikających z uniknięcia wielu powikłań farmakoterapii, a także lepszego przestrzegania zaleceń lekarza przez pacjentów, nie mówiąc już o lepszym stanie zdrowia polskiej populacji – ocenia ekspert.
Aby opieka farmaceutyczna ruszyła z kopyta
Eksperci wskazują, że dane zebrane w dziś opublikowanym raporcie "Opieka farmaceutyczna - aspekty prawne" oraz raporcie "Opieka Farmaceutyczna w Polsce" dokładnie precyzują co powinno zostać zrealizowane by opieka farmaceutyczna zafunkcjonowała w realiach Polski.
- Od strony operacyjnej skuteczne wprowadzenie najbardziej efektywnych świadczeń wymaga spełnienia trzech przesłanek: wprowadzenia opisanych w raporcie mechanizmów jakościowych, wsparcia organizacyjno-finansowego NFZ, jak również systemowej dyskusji pomiędzy instytucjami publicznymi oraz partnerami społecznymi - wskazuje Tomasz Kaczyński.
- Raport przygotowany przez kancelarię DZP nie wskazuje preferowanych rozwiązań tylko elementy, z których możemy zbudować - jak z klocków - model opieki. W tym momencie politykom pozostaje złożyć te klocki - zwrócił uwagę Krzysztof Łanda.