Aleksandra Kurowska: Pani profesor, w zeszłym tygodniu brała Pani udział w konferencji dotyczącej antybiotykooporności. Był na niej prezentowany raport Uczelni Łazarskiego. Mówiliście Państwo głównie o zakażeniach dróg oddechowych i układu moczowego. Czy szczepienia przeciwko pneumokokom powodują, że sytuacja w zakresie infekcji układu oddechowego się zmienia?

Prof. Waleria Hryniewicz: Tak, zdecydowanie widać korzystny wpływ szczepień. Realizujemy je za środki publiczne u dzieci, a korzyść, jaką uzyskujemy, zależy też od wyboru szczepionki przez Ministerstwo Zdrowia.

W jakim sensie?

Kryterium wyboru była ostatnio cena. Po prostu wybierano tańszą, 10-walentną, podczas gdy konkurencyjną jest 13-walentna, a więc chroniącą przed większą liczbą seotypów pneumokokowych. Skuteczność szczepionki widać m.in. w tym, że serotypy, które są w 10-walentnej występują teraz o wiele rzadziej, natomiast obserwujemy wzrost 2-ch ważnych serotypów (3 i 19A), które nie są obecne w szczepionce 10-walewntnej natomiast zawiera je szczepionka 13-walentna. Wiemy to dzięki systematycznemu monitorowaniu pneumokokowych zakażeń inwazyjnych, finansowanemu zresztą przez Ministerstwo Zdrowia. Przez Krajowy Ośrodek Referencyjny (KOROUN) Wzrost zakażeń bardzo zjadliwym serotypem 3 i wieloopornym serotypem 19A wskazuje na zmianę w dystrybucji serotypów i ten fakt powinien być wzięty pod uwagę i być czynnikiem decydującym o wyborze szczepionki do kalendarza szczepień. Jeżeli decyzja zapada w oparciu o cenę i z dwóch preparatów wybierany jest taki, który jest tańszy, ale zdecydowanie gorzej dostosowany do obecnych potrzeb polskich pacjentów, to jest to absurd. Jest to zaprzeczenie współczesnej wiedzy i celowi, któremu służy monitorowanie. Zobaczymy, czy MZ wyciągnie wnioski z wiedzy o tym, jakie serotypy pneumokoków są teraz największym problemem.

Wybór szczepionki budzi od początku kontrowersje, były odwołania. Liczy Pani na to, że tym razem będzie inaczej?

Sytuacja jest jasna. Mamy obecnie szczepionki 10-walentną i 13-walentną, ta ostatnia daje szersze uodpornienie, dotyczy większej liczby serotypów. A czekają na rejestrację EMA dla dzieci jeszcze lepsze, bardziej rozbudowane pod względem składu. Różnica między 10 a 13 może nie wydawać się ogromna, ale niektóre serotypy mają większy potencjał rozprzestrzedniania i zjadliwości, obserwujemy ich gwałtowny wzrost w badanych w Polsce próbkach. Jest to niebezpieczne, bo coraz większa część pacjentów, mimo szczepienia 10-walentną może zachorować.

Ale mamy też szerszy wymiar negatywny wyboru szczepionkoi 10-walentnej. Serotyp 19A, którego częstość występowania w Polsce znacznie wzrosła, a tylko jedna z dwóch szczepionek dla dzieci go uwzględnia, jest serotypem o szerokiej oporności na antybiotyki, a więc zakażenia przez niego wywoływane znacznie trudniejsze w leczeniu. To oznacza, że jest dodatkowo niebezpieczny nie tylko dzięki swojej inwazyjności ale również antybiotykooporności, utrudnionemu wyborowi skutecznej terapii.

Drugi serotyp, którego powszechność wzrasta to serotyp 3. Kiedyś był bardzo rzadko albo prawie wcale niespotykany u dzieci. W tej chwili obserwujemy jego obecność u dzieci i jest to serotyp bardzo inwazyjny i zjadliwy. Tych dwóch serotypów nie mamy w szczepionce10-walentnej.

Ewidentnie widzimy znaczący spadek populacji tych serotypów, które są w szczepionce 10-walentnej i 13-walentnej - tych wspólnych - i to jest bardzo dobry efekt szczepień. Natomiast widzimy zdecydowany wzrost zachorowań z powodu serotypów nieobecnych w szczepionce 10-walentnej.

Ministerstwo pilnuje wydatków. Choć w nich powinno uwzględniać się więcej kwestii niż cena zakupu.

Ministerstwo Zdrowia prawie zawsze wybiera szczepionkę 10-walentną, ponieważ jest tańsza. Kilka lat temu można było jeszcze powiedzieć, że jest na pewno pewna korzyść z 13-walentnej szczepionki, a w tej chwili widzimy, że jest wybitna korzyść.

Właśnie dlatego, że te serotypy zawarte w 10-walentnej szczepionce już rzadziej odpowiadają za zachorowania w Polsce, to dzięki szczepieniom, tak?

Dokładnie! Te wspólne dla obydwu szczepionek serotypy występują już rzadziej i to jest bardzo wymierny i pozytywny efekt szczepień. Natomiast wiemy, że w taką niszę zawsze będzie coś innego wchodziło i tego się obawiamy. Pneumokoki niezwykle często różnicują się. W tej chwili już mamy powyżej 100 serotypów. Dlatego bardzo ważną sprawą jest ich monitorowanie i tu trzeba oddać ukłon w stronę ministra zdrowia, że finansuje monitorowanie zakażeń inwazyjnych. To jest bardzo ważne, ale po to monitoruje, żeby nie tylko mieć wiedzę, ale ją wykorzystywać i podejmować najlepsze decyzje, oparte na aktualnej sytuacji epidemiologicznej.

Mamy już na stronie KOROUN, czyli krajowego ośrodka finansowanego z budżetu Ministerstwa Zdrowia nowe dane epidemiologiczne za 10 miesięcy tego roku, które pokazują wyraźnie zmianę trendu występowania poszczególnych serotypów i są przekonywujące jak nigdy nie były. Widzimy znaczny wzrost serotypu 19A, dlatego szczepienie uwzględniające ten typ pneumokoka jest bardzo istotne, także dla walki z antybiotykoopornością.

Polecamy także:

Tydzień z pneumokokowym zapaleniem płuc. Kluczowe informacje

Debata "Pneumokokowe zapalenie płuc u dorosłych" (wideo i relacja)

Światowy Dzień Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych

Farmaceuci i pacjenci apelują o większą liczbę szczepień w aptekach

Refundacja leków: styczniowa lista już opublikowana

Lista refundacyjna: MZ dodaje załączniki. Refundacja nowej szczepionki

Zamieszanie ws. programu szczepień na 2022 r. Będzie zmiana?