Autor : Anna Jackowska
2022-11-04 13:25
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji opublikowała raport w sprawie ustalenia taryfy świadczeń psychiatrycznych, realizowanych w warunkach stacjonarnych dla dzieci i młodzieży poza poziomami referencyjnymi oraz świadczeń udzielanych osobom z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, jednak znajduje się w nim także podsumowanie obecnej sytuacji, z jaką zmagają się i pacjenci, i lekarze. Uwagi do raportu można składać do 10 listopada.
Raport jest dokumentacją procesu przygotowania projektu taryfy świadczeń gwarantowanych opieki zdrowotnej. Chodzi o świadczenia gwarantowane z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień:
Leczenie zaburzeń nerwicowych dla dzieci i młodzieży
Świadczenia psychiatrii sądowej w warunkach wzmocnionego zabezpieczenia dla nieletnich,
Świadczenia opiekuńczo-lecznicze psychiatryczne dla dzieci i młodzieży,
Świadczenia pielęgnacyjno-opiekuńcze psychiatryczne dla dzieci i młodzieży,
Świadczenia dzienne rehabilitacyjne dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi,
Świadczenia psychiatryczne ambulatoryjne dla dzieci i młodzieży,
Świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju,
jednak znajduje się w nim także podsumowanie sytuacji, z jaką zmagają się obecnie i pacjenci, i lekarze. Przypomnijmy, że zdaniem parlamentarzystów postępy we wdrażaniu reformy psychiatrii dzieci i młodzieży są zbyt wolne.
Jak czytamy w raporcie, dane dotyczące odsetka dzieci i młodzieży wykazującego zaburzenia psychiczne, w stopniu wymagającym pomocy profesjonalnej są dość zgodne w wielu krajach i oscylują w granicach 10 proc. populacji ogólnej dzieci i młodzieży. W Polsce odsetek ten wynosi minimum 9 proc., co oznacza, że pomocy systemu lecznictwa psychiatrycznego i psychologicznego wymaga około 630 000 dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia. Z analizy Map Potrzeb Zdrowotnych wynika, że w 2020 roku z opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień dla dzieci i młodzieży korzystało 146 tysięcy pacjentów (z czego ok. 3 proc. pacjentów wymagało leczenia uzależnień).
Analiza danych dotyczących liczby świadczeń udzielanych na przestrzeni lat 2009-2019 wskazuje na rokroczne zwiększanie się liczby pacjentów. Występowanie zaburzeń psychicznych wśród dzieci i młodzieży wykazuje tendencję wzrostową, zwłaszcza w zakresie całościowych zaburzeń rozwoju (spektrum zaburzeń autystycznych) oraz zaburzeń zachowania (zwłaszcza wśród dziewcząt). Należy również podkreślić, że zmienia się obraz kliniczny zaburzeń afektywnych (częściej w ich przebiegu dochodzi do zachowań agresywnych), a także zamierzonych samookaleczeń, prób samobójczych w epizodach depresyjnych - niepokojąca jest w Polsce liczba dokonanych samobójstw w latach 2012 i 2013, po okresie względnej stabilizacji, oraz dramatyczny wzrost ostrych przyjęć nastolatków po próbach samobójczych na oddziały szpitalne.
Psychiatria jest jedną z najbardziej kosztownych gałęzi medycyny. Do najbardziej kosztownych zaburzeń psychicznych zalicza się depresję i schizofrenię.
Choroby afektywne należą do jednych z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych, mimo że wiele przypadków depresji pozostaje niezdiagnozowanych lub też nierozpoznawanych dostatecznie wcześnie. Depresja jest schorzeniem prowadzącym do różnego stopnia inwalidztwa, porównywalnego z następstwami takich chorób, jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroba wieńcowa, choroba reumatyczna, choroba wrzodowa przewodu pokarmowego czy nawracające stany zapalne korzonków nerwowych.
Schizofrenia wprawdzie nie występuje tak często jak depresja, to jednak w większości przypadków ma przewlekły charakter i nieuchronnie prowadzi do inwalidztwa. Z uwagi na długotrwałe leczenie szpitalne około 1/3 budżetu szpitali psychiatrycznych jest przeznaczona na leczenie pacjentów ze schizofrenią.
Zgodnie z planem finansowym Narodowy Fundusz Zdrowia na sfinansowanie świadczeń opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień w 2021 roku przeznaczył 3 243 717 tys. złotych, natomiast w 2022 roku 3 396 262 tys. zł i dodatkowe 337 810 tys. zł po zmianie planu, wynikającej z wyższej prognozy wpływu środków ze składki zdrowotnej. Wydatki NFZ na opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień stanowią ok. 3 proc. wydatków NFZ przeznaczonych na pokrycie kosztów świadczeń.
W analizowanym w raporcie okresie udzielono łącznie 931,3 tys. świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży o łącznej wartości 73,9 mln zł.
Najwięcej placówek udzielających świadczeń dzieciom i młodzieży z tego zakresu znajduje się w obrębie działania Mazowieckiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ: aż 20. W woj. podkarpackim i śląskim świadczeń udzielało w ubiegłym roku po 8 placówek, natomiast opolski OW NFZ nie zakontraktował świadczeń z żadną placówką.
Największą liczbę pacjentów stanowią ci, którym w 2021 r. udzielono jednej porady kompleksowo-konsultacyjnej. Prawie 96 proc. świadczeniodawców miała udzielonych do 12 porad, a prawie 99 proc. stanowili ci pacjenci, którym udzielono do 24 porad. W 2021 r. maksymalnie sprawozdano 189 porad u jednego świadczeniobiorcy. Wśród 81 pacjentów, którym udzielono więcej niż 24 porady (byli to pacjenci 6 ośrodków) tylko 3 rozpoczęło program terapeutyczno-rehabilitacyjny. Jeden świadczeniodawca, który udzielił średnio 32 porady dla jednego pacjenta udzielił w sumie prawie 6,5 tys. tych świadczeń, co stanowi 21 proc. wszystkich sprawozdanych porad kompleksowo-konsultacyjnych udzielonych w 2021 r.
Analizie poddano dane o średnim czasie oczekiwania i średniej liczbie osób oczekujących z komórek organizacyjnych, realizujących przedmiotowe świadczenia specjalistyczne.
Przypadki stabilne
Średni czas oczekiwania ulegał znacznym zmianom od marca 2020 roku. Według autorów raportu ciężko jednak stwierdzić, w jakim stopniu na zmiany dotyczące średniej liczby osób oczekujących oraz średniego czasu oczekiwania wpływ miała pandemia COVID-19. Najdłużej oczekiwano na udzielenie świadczenia w zakładach/oddziałach opiekuńczo-leczniczych psychiatrycznych dla dzieci oraz w poradniach dla osób z autyzmem dziecięcym - okresowo ponad 100 dni.
Przypadki pilne
Podobnie jak w przypadkach stabilnych, tak i w przypadkach pilnych duży wpływ na interpretację danych może mieć wpływ liczby komórek organizacyjnych przekazujących informacje o kolejkach w czasie pandemii.
Zakłady/oddziały opiekuńczo-lecznicze psychiatryczne dla dzieci, zakłady/oddziały pielęgnacyjno-opiekuńcze psychiatryczne dla dzieci oraz oddziały dzienne dla osób z autyzmem dziecięcym w całym analizowanym okresie wykazały średni czas oczekiwania wynoszący 0 dni, dlatego zostały pominięte na wykresie. Najszybciej pacjent uzyskał świadczenia w oddziale dziennym dla osób z autyzmem dziecięcym, najdłużej w poradni dla osób z autyzmem dziecięcym oczekując aż 22 dni w trybie pilnym.
W raporcie przeanalizowano cenniki komercyjne usług w celu porównania cen świadczeń udzielanych w ramach przedmiotowych zakresów. Informacje o cenach komercyjnych poszczególnych świadczeń wyszukiwano za pomocą przeglądarki internetowej.
Najwięcej odnalezionych cenników komercyjnych dotyczy świadczeń ambulatoryjnych z taryfikowanych zakresów. Podejście do ich rozliczania jest inne niż w katalogu NFZ. Świadczeniodawcy podają ceny komercyjne zazwyczaj za całą diagnozę dziecka w kierunku całościowych zaburzeń rozwojowych, autyzmu, zespołu Aspergera – nie rozbijają jej na poszczególne wizyty. Czasami podają ile godzin / spotkań trwa taka diagnoza, jaki czas w ramach tego z pacjentem pracuje psychiatra dziecięcy. Średni czas obliczony na podstawie 17 wskazań to niecałe 6 godzin pracy z pacjentem przy czym dwóch świadczeniodawców podkreśliło, że na czas pracy z pacjentem 5-8 godzin przypada 13-18 godzin pracy personelu. Ceny u poszczególnych świadczeniodawców czasami różnicuje wiek pacjenta oraz to, czy jest przeprowadzany test do diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu ADOS-2.
Raport prezentuje następujące projektowane taryfy wartości świadczeń:
Leczenie zaburzeń nerwicowych dla dzieci i młodzieży:
osobodzień w oddziale leczenia zaburzeń nerwicowych dla dzieci i młodzieży – projekt taryfy: 23,06 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z Rekomendacji Prezesa AOTMiT (20,24 zł) wartość świadczenia - 466,73 zł,
turnus rehabilitacyjny dla osób z zaburzeniami psychicznym, nerwicowymi dla dzieci i młodzieży – 23,06 pkt. - 466,73 zł,
leczenie elektrowstrząsami chorych z zaburzeniami psychicznymi – 23,27 pkt. - 470,98 zł
Świadczenia psychiatrii sądowej w warunkach wzmocnionego zabezpieczenia dla nieletnich
osobodzień w oddziale psychiatrii sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu dla młodzieży – projekt taryfy: 21,40 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z rekomendacji prezesa AOTMiT (29,32 zł) wartość świadczenia wynosi 627,45 zł.
Świadczenia pielęgnacyjno–opiekuńcze psychiatryczne dla dzieci i młodzieży
osobodzień w zakładzie / oddziale pielęgnacyjno-opiekuńczym psychiatrycznym dla dzieci i młodzieży – projekt taryfy: 13,59 pkt., wartość świadczenia wynosi 275,06 zł.
Świadczenia opiekuńczo–lecznicze psychiatryczne dla dzieci i młodzieży
osobodzień w zakładzie / oddziale opiekuńczo-leczniczym psychiatrycznym dla dzieci i młodzieży – ze względu na brak danych pozostawiono taryfę na dotychczasowym poziomie: 13,20 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z rekomendacji prezesa AOTMiT (20,24 zł) wartość świadczenia wynosi 267,17 zł.
Świadczenia dzienne rehabilitacyjne dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi
osobodzień w oddziale dziennym dla osób z autyzmem – projekt taryfy: 20,70 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z rekomendacji prezesa AOTMiT (12,81 zł) - wartość świadczenia wynosi 265,17 zł,
turnus rehabilitacyjny dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju – ze względu na brak danych i dotychczasową taryfę równą taryfie świadczenia osobodzień w oddziale dziennym dla osób z autyzmem dziecięcym proponuje się przyjęcie taryfy na poziomie wyceny tego świadczenia – 20,70 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z rekomendacji prezesa AOTMiT (12,87 zł) wartość świadczenia wynosi 265,17 zł.
Świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju
porada lekarska diagnostyczna – taryfa zrównana z taryfą świadczenia porada lekarska diagnostyczna (50-70 min.) realizowanego w ramach II poziomu referencyjnego projekt taryfy: 18,37 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z rekomendacji prezesa AOTMiT (12,86 zł) - wartość świadczenia wynosi 236,24 zł.
turnus rehabilitacyjny dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju – zrównanie
wyceny z taryfą świadczenia turnus rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi ambulatoryjny - II poziom referencyjny – 3,29 pkt., przy minimalnej wartości punktu wynikającej z rekomendacji prezesa AOTMiT (12,86 zł) - wartość świadczenia wynosi 42,31 zł.
Świadczenia dla osób z autyzmem dziecięcym lub innymi całościowymi zaburzeniami rozwoju oraz świadczenia psychiatryczne ambulatoryjne dla dzieci i młodzieży
porada kompleksowo-konsultacyjna dla osób z autyzmem dziecięcym (60 minut) – projekt taryfy: 37,13 pkt., - wartość świadczenia wynosi 477,53 zł,
porada kompleksowo-konsultacyjna dla osób z autyzmem dziecięcym (120 minut) – wycena stanowi dwukrotność taryfy świadczenia 60-minutowego, projekt taryfy: 76,26 pkt., - wartość świadczenia wynosi 954,98 zł,
program terapeutyczno-rehabilitacyjny dla osób z autyzmem dziecięcym (60 minut)) – projekt taryfy: 10,45 pkt., - wartość świadczenia wynosi 134,39 zł,
program terapeutyczno-rehabilitacyjny dla osób z autyzmem dziecięcym (120 minut) - wycena stanowi dwukrotność taryfy świadczenia 60-minutowego, projekt taryfy: 20,90 pkt., - wartość świadczenia wynosi 268,77 zł
Polecamy także:
Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego będzie kontynuowany
Będą zmiany dot. przymusu bezpośredniego wobec pacjentów
Grzechy pierworodne a sytuacja na SOR-ach - dyskusja w Sejmie