Autor : Aleksandra Kurowska
2022-04-26 12:59
Każdemu pacjentowi przysługują określone prawa, traktowane jako dobra osobiste. Stanowią one również ważny element systemów ochrony zdrowia. W ramach projektu „Sieć dla zdrowia” przedstawiciele organizacji pacjenckich korzystają z szerokiej oferty szkoleń oraz porad prawnych, związanych właśnie z prawami pacjentów. Zdaniem ekspertów ta inicjatywa nie tylko wzmocni aktywność obywatelską, ale również będzie wsparciem dla grup pacjentów zagrożonych wykluczeniem.
18 kwietnia obchodzony jest Europejski Dzień Praw Pacjenta. Został on ustanowiony przez organizację pozarządową Active Citizenship Network, z którą od dawna współpracuje Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Europejski Dzień Praw Pacjenta jest obchodzony we wszystkich krajach UE. Promuje zapisy Europejskiej Karty Praw Pacjenta. Z tej okazji, a także by przedstawić dotychczasowy przebieg projektu „Sieć dla zdrowia”, w naszej redakcji odbyła się konferencja poświęcona prawom pacjenta.
Obejrzyj relację:
Głównym celem projektu jest umożliwienie organizacjom pacjentów dostępu do porad prawnych z zakresu praw pacjenta i systemu ochrony zdrowia jak również profesjonalizacja liderów tego środowiska, aby mogli skuteczniej prowadzić działania rzecznicze dla dobra osób chorych i ich rodzin. Działania szkoleniowe objęły realizację cyklu warsztatów stacjonarnych oraz dostępnych online z zakresu zgłoszonych wcześniej przez liderów tematów m.in. psychologii, RODO, komunikacji i PR, systemu ochrony zdrowia, współpracy z interesariuszami i praw pacjenta. Użycie nowoczesnych narzędzi pozwoliło na udział szerokiej grupy organizacji pacjenckich. Projekt odpowiada na istotne potrzeby zgłaszane przez organizacje pacjentów w zakresie szkoleń, konsultacji i wsparcia tego środowiska. Jego realizacja przyczyni się do rozwoju kompetencji liderów organizacji pacjentów, wzmocni ich pozycję wśród interesariuszy oraz pozwoli skuteczniej realizować misję dla dobra pacjentów.
Igor Grzesiak, wiceprezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, podkreśla, że w ramach projektu Instytut daje organizacjom m.in. dostęp do porad prawnych i wiedzy systemowej z zakresu ochrony zdrowia, a także prowadzi szkolenia dla liderów NGOSów, dotyczące m.in. praw pacjenta z perspektywy przepisów prawa, efektywnej współpracy z interesariuszami organizacji, Komunikacji i PR, a także psychologicznych aspektów pracy w organizacjach. W planach jest m.in. spotkanie poświęcone funkcjonowaniu systemu ochrony zdrowia w Polsce.
- Dodatkowo w ramach projektu działa Poradnia praw pacjenta. (…) Na obecną chwilę wpłynęły 122 pytania i skorzystało z jej wsparcia 47 organizacji. Wzmacniamy również naszą aktywność w ramach strony internetowej dla pacjentów i organizacji pacjenckich, w ramach której powstanie w sumie 20 artykułów i analiz eksperckich - podkreśla Igor Grzesiak.
Wśród materiałów, jakie już trafiły na stronę organizacji, znalazły się opracowania eksperckie dotyczące bieżących wyzwań dla systemu ochrony zdrowia, takich jak Fundusz Medyczny, organizacja teleporad, limity w opiece specjalistycznej czy Fundusz Kompensacyjny. W przygotowaniu są również materiały poświęcone opiece zdrowotnej nad uchodźcami.
Zaangażowana w realizację projektu, dr hab. Dorota Karkowska – radca prawny, ekspert poradni prawnej Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, podkreśla, że pytania związane z prawami pacjenta spływają różnorodnymi kanałami. Przeważają zgłoszenia za pośrednictwem maila lub mediów społecznościowych, rzadziej są to rozmowy telefoniczne.
- Taka sytuacja zdarzyła się wtedy, kiedy w czasie pandemii jedna z osób bardzo chciała zobaczyć swoją bliską osobę, która umierała w wyniku choroby onkologicznej, a szpitale były zamknięte. Pojawiło się wówczas pytanie - co zrobić, by móc towarzyszyć osobie umierającej- wskazuje prawniczka.
- Napływające pytania można było podzielić na dwie grupy. W mniejszości były pytania kierowane przez liderów NGOs i one dotyczyły działań, jakie ich organizacje mogą zrealizować dla pacjenta. Pozostała grupa to pytania członków organizacji (…) dotyczące przede wszystkim dostępności świadczeń - wskazuje Dorota Karkowska.
Jakie wnioski płyną z pytań przesyłanych do ekspertów? Zdaniem prawniczki wśród uczestników projektu dominował brak wiedzy w zakresie szeroko pojętego zabezpieczenia społecznego. Pacjenci i organizacje nie do końca orientowały się w zakresie świadczeń, które im przysługują w związku z opieką nad chorym, w kwestii rent czy rozwiązań dotyczących wsparcia osób niepełnosprawnych.
Dlatego też Dorota Karkowska zachęcała organizacje działające dla dobra pacjentów do kontaktu z Instytutem, zadawania pytań i wyrażania wątpliwości. - Czasami te pytania, które zadają organizacje lub pacjenci, wymagają więcej czasu i pogłębionej weryfikacji. Czasami weryfikacja tych przepisów wymaga dłuższego czasu pracy, żeby na pewne pytania móc odpowiedzieć i dać pacjentowi instrument, którym mógłby się dalej posługiwać- podkreśla ekspertka.
Więcej o aktywnościach realizowanych w ramach projektu
Środowisko pacjentów podkreśla zmianę jaka na przestrzeni ostatnich lat dokonała się w funkcjonowaniu instytucji państwowych, mających stać na straży ich praw. Jak podkreśla Urszula Jaworska – prezes Fundacji Urszuli Jaworskiej, docenić należy działania urzędującego Rzecznika Praw Pacjenta, z którego inicjatywy uruchomiona została infolinia dla pacjentów.
Jakub Gołąb, Dyrektor Departamentu Dialogu Społecznego i Komunikacji w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta podkreślał, że obecnie działania instytucji koncentrują się na trzech podstawowych grupach.
- Z jednej strony są to działania w sprawach indywidualnych, zgłaszane przez pacjentów, gdzie trzeba dokonać na przykład zbadania sprawy na miejscu, przeanalizowania dokumentacji. I takich spraw podejmujemy bardzo wiele. Mamy też tak zwane zbiorowe naruszenia praw pacjenta i to są na przykład kwestie, które potencjalnie mogą zagrozić życiu lub zdrowiu większej liczby pacjentów - wylicza. Trzecim obszarem jest edukacja w zakresie zagadnień związanych z systemem ochrony zdrowia, realizowana przez Departament Strategii i Działań Systemowych, polegająca np. na wyjaśnianiu wątpliwości w Ministerstwie Zdrowia czy w Narodowym Funduszu Zdrowia. - Ostatnio występowaliśmy w sprawie potwierdzania zleceń na wyroby medyczne dla obywateli Ukrainy, z czym podobno był problem - mówi przedstawiciel RPP. O skali działania świadczą również liczby zgłoszeń wpływających do instytucji. Jak wskazał Jakub Gołąb tylko w zeszłym roku do Biura Rzecznika wpłynęło około 130 tys. zgłoszeń związanych z szeroko pojętymi prawami pacjenta.
Urszula Jaworska z fundacji jej imienia, która od lat działa w środowisku pacjenckim, podkreśliła, że biuro Rzecznika Praw Pacjenta funkcjonuje w ostatnich latach niezwykle sprawie. - Wiemy że w przypadkach różnych kryzysów takich jak pandemia czy teraz wojna, zgłoszeń dotyczących pewnych nieprawidłowości w systemie ochrony zdrowia jest bardzo wiele - wskazuje.
Przyznaje jednak, że obok praw pacjenci nie powinni zapomnieć również o swoich obowiązkach. Zaapelowała o to, by nie być obojętnym na sytuacje, w których dochodzi do łamania praw pacjentów.
- Ostatnio się z tym spotkałam w przychodni, gdzie pacjentka przyznała, że nie będzie zgłaszać nieprawidłowości, bo w przychodni pojawia się raz na pół roku. To błąd, bo moralnym obowiązkiem tej pani jest zgłosić zaistniałą sytuację po to, żeby inni, którzy są wystawieni na niedogodności wynikające z nieprzestrzegania praw pacjenta już ich nie doświadczali - wskazuje Urszula Jaworska. I dodaje - to jest nasz obywatelski obowiązek wspierania innych, którzy nie mają odwagi, siły do zgłaszania pewnych problemów, które należą do obszaru praw pacjenta.
Eksperci zwracają również uwagę, że respektowanie praw pacjenta nie jest wymierzone w system opieki zdrowotnej.
- Ja postrzegam je jako dobre standardy postępowania. Nawet gdyby nie było Ustawy o prawach pacjenta, to i tak byśmy mieli te prawa, bo one wynikają chociażby z art.23 Ustawy o kodeksie cywilnym, czyli są tak zwanymi dobrami osobistymi. Mam prawo do poszanowania godności, intymności, prywatności, autonomii, wolności sumienia, tak jak każdy inny człowiek w każdej przestrzeni publicznej. Prawa pacjenta, są pewnego rodzaju dobrymi praktykami, które są powieleniem tego, co jest w ustawach o poszczególnych zawodach medycznych, jak i również w systemie opieki zdrowotnej - podkreśla dr hab. Dorota Karkowska.
Najnowszą inicjatywą Instytutu Praw Pacjenta jest powołanie Sojuszu Na Rzecz Zwalczania Chorób Zakaźnych Układu Oddechowego „Polska Zdrowo Oddycha”. Jej celem jest przeciwdziałanie problemowi zdrowotnemu, jakim jest zwiększająca się liczba zachorowań na choroby zakaźne układu oddechowego. Intencją Sojuszu PZO jest wskazanie długofalowych rozwiązań systemowych, których celem jest wdrożenie efektywnej profilaktyki zachorowań i zmniejszenie odsetka osób hospitalizowanych z powodu chorób zakaźnych układu oddechowego. Do grup podwyższonego ryzyka tych schorzeń należą m.in. osoby chorujące na choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, astma, POCHP, nowotwory, choroby serca. Działania Sojuszu PZO mają także poprzez działania informacyjno- edukacyjne zwiększyć świadomość szerokiej opinii publicznej na ten temat chorób zakaźnych układu oddechowego.
Inicjatorami Sojuszu PZO, Oprócz Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej są organizacje pozarządowe reprezentujące pacjentów z chorobami przewlekłymi: Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Federacja Stowarzyszeń Amazonki, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń EcoSerce, Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę i Choroby Alergiczne i Przewlekłe Obturacyjne Choroby Płuc.
Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej to fundacja, której działalność jest ukierunkowana przede wszystkim na wspieranie rozwiązań systemowych dążących do poprawy sytuacji pacjentów, zwiększenia świadomości obywatelskiej w zakresie postaw prozdrowotnych oraz oddziaływanie na kształtowanie polityki zdrowotnej państwa.
Instytut podejmuje również działania na rzecz integracji środowiska organizacji pacjentów oraz organizuje cykliczne spotkania z kluczowymi ekspertami w obszarze ochrony zdrowia, bierze czynny udział w konsultacjach społecznych, prowadzi rzecznictwo we współpracy z organizacjami zrzeszającymi pacjentów. Zakres działalności Instytutu obejmuje także doradztwo i wsparcie dla organizacji pozarządowych działających dla dobra pacjenta.
Więcej o działaniach Instytutu
Projekt „Sieć dla zdrowia" jest realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl