Autor : Aleksandra Kurowska
2023-01-02 16:07
Reklamy suplementów mają zostać doregulowane nowelizacją ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Projekt trafił dziś do konsultacji społecznych.
Od 1 stycznia tego roku obowiązują nowe przepisy dotyczące reklamy wyrobów medycznych. To m.in. zakaz ich reklamowania przez lekarza, farmaceutę lub inną osobę, która na potrzeby promocji stwarza pozory wykonywania zawodu medycznego. Podobnie było już wcześniej z lekami. Teraz czas z kolei na suplementy - tu też będą obostrzenia dotyczące reklam.
Jak informuje MZ: Projekt ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia przewiduje uszczegółowienie zasad dotyczących prezentacji lub reklamy suplementów diety mając na uwadze ochronę zdrowia i życia konsumentów oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa.
Jak wskazano w uzasadnieniu, wzrost sprzedaży suplementów diety wiąże się głównie ze wzrostem emisji reklam telewizyjnych dotyczących tych produktów. W latach 2011–2016 powiadomiono GIS o 5 429 nowych suplementach diety wprowadzanych do obrotu w Polsce. Od 2007 r. do rejestru wpisano łącznie około 29 tys. produktów kwalifikowanych przez zgłaszających jako suplementy diety. Natomiast w latach 201702020 do GIS wpłynęło 62 808 powiadomień o wprowadzeniu lub zamiarze wprowadzenia suplementów diety po raz pierwszy do obrotu.
"Duża presja marketingu i ekspozycja na reklamy suplementów diety wpływa na kształtowanie zachowań konsumentów. Techniki wykorzystywane przez reklamodawców oddziałują na świadomość konsumenta, przez co pośrednio wpływają na decyzję zakupu określonej kategorii żywności, a tym samym na jakość spożywanych produktów. Nie bez znaczenia pozostaje również wykorzystywanie nieświadomości konsumentów na temat różnic pomiędzy suplementami diety i produktami leczniczymi" - podkreślono.
W projekcie zaproponowano przepis dotyczący obowiązkowego zamieszczania podczas prezentacji lub reklamy suplementu diety komunikatu o treści: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych”. W reklamie i prezentacji suplementów diety będzie się również musiał pojawić wyraźny komunikat wskazujący, że to prawidłowo zbilansowana dieta dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin, składników mineralnych, a suplementacja powinna być stosowana wyłącznie jako uzupełnienie niedoborowej diety.
Projekt ustawy przewiduje także wprowadzenie zakazu wykorzystywania w reklamach wizerunku autorytetów i ekspertów w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu, w tym przede wszystkim osób wykonujących zawody medyczne, przedmiotów mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia (w tym stetoskopu, aparatu do mierzenia ciśnienia, łóżka, sprzętu do ćwiczeń fizjoterapeutycznych, wagi, taśmy antropometrycznej), czy też prezentacji czynności mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem tych zawodów, w tym badań, wypisywania recept, sprzedaży w aptece lub punkcie aptecznym.
Reklamy suplementów zgodnei z projektem nie będa mogły być kierowane do małoletnich do 12 roku życia, nie będa mogły wprowadzać w błąd co do właściwości suplementu diety poprzez zawieranie wspólnego głównego członu z nazwą własną albo powszechnie stosowaną wyrobu medycznego, produktu leczniczego lub wspólnego znaku graficznego lub towarowego, kształtu graficznego lub opakowania wykorzystującego podobieństwo z oznaczeniem wyrobu medycznego, produktu leczniczego.
W projekcie ustawy przewiduje się odseparowanie produktów leczniczych od suplementów diety w aptekach, punktach aptecznych czy placówkach obrotu pozaaptecznego. Planuje się także ograniczenie dotyczące sposobu oraz miejsc prowadzenia prezentacji lub reklamy suplementów diety. Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami nie może być ona prowadzona: w jednostkach systemu oświaty, w podmiotach wykonujących działalność leczniczą, w aptekach i punktach aptecznych, z wyjątkiem prezentowania suplementów diety w wydzielonych miejscach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które muszą być oddzielone od miejsc, na których są prezentowane produkty lecznicze, wyroby medyczne i kosmetyki.
Projektowane zmiany odnoszą się do także do kwestii prezentacji i reklamy suplementów diety wprowadzanych pod podobną lub zbliżoną do produktów leczniczych nazwą lub szatą graficzną opakowania (tzw. marki parasolowe). Taka praktyka - zdaniem resortu zdrowia - powoduje zacieranie granic pomiędzy produktem leczniczym a suplementem diety stanowiąc realne zagrożenie dla zdrowia i wyraźną dezorientację u konsumentów. Równoległe oferowanie na rynku suplementu diety i produktu leczniczego o podobnych nazwach czy też opakowaniu wymaga wdrożenia regulacji prawnych, które wyeliminują to zjawisko.
Ponadto, przepisy projektowanej ustawy przewidują możliwość stosowania w oznakowaniu, prezentacji lub reklamie suplementów diety dobrowolnego znaku potwierdzającego jakość i bezpieczeństwo produktu na podstawie analizy jego składu. Umieszczenie znaku graficznego byłoby możliwe po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych oraz uzyskaniu opinii jednostki naukowej potwierdzającej zgodność składu z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa żywności i suplementów diety. Oczekuje się, że wprowadzone rozwiązania wpłyną na zwiększenie świadomości konsumentów, a tym samym na zmniejszenie nieuzasadnionego stosowania suplementów diety.
Projekt ustawy doprecyzowuje procedurę powiadamiania GIS o pierwszym prowadzeniu do obrotu określonych środków spożywczych. Wprowadza się przepisy pozwalające GIS na określanie terminu do przełożenia opinii, w przypadku, gdy w ramach prowadzonego postępowania GIS zobowiąże podmiot działający na rynku spożywczym do przedłożenia opinii jednostki naukowej lub Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Nieprzedłożenie w terminie 14 dni informacji o zwróceniu się podmiotu o wydanie opinii skutkować będzie domniemaniem, że kwalifikacja środka spożywczego zaproponowana przez podmiot działający na rynku spożywczym jest nieprawidłowa oraz, że środek spożywczy nie spełnia wymagań dla danego rodzaju środka spożywczego. Proponowane zmiany przepisów ustawy w tym zakresie mają na celu zmotywowanie podmiotów zgłaszających powiadomienie do szybkiego działania, a co za tym idzie eliminowania z obrotu produktów, które mogą nie spełniać wymagań dla danego rodzaju środka spożywczego.
Dodatkowo projekt ustawy wykreśla we wprowadzeniu do wyliczenia w art. 29 wyrazy „lub ma zamiar wprowadzić”. Wskazane w ww. art. 29 ust. 1 rozróżnienia, w ustawie nie ma odrębnych skutków i działań dla powiadomienia o zamiarze wprowadzenia po raz pierwszy do obrotu oraz powiadomienia o wprowadzeniu po raz pierwszy do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środka spożywczego. Sposób postępowania GIS w obu tych przypadkach określają przepisy art. 30-32 ustawy. W związku z brakiem odrębnych skutków i działań dla powiadomień o zamiarze oraz wprowadzeniu do obrotu, jak też mając na uwadze przepisy prawa unijnego, wykreślone zostały wyrazy „lub ma zamiar wprowadzić”.
Ponadto w art. 29 ust. 1 pkt 3 (art. 1 pkt 3 projektu ustawy) wyłącza się z powiadomienia GIS żywność wzbogacaną obligatoryjnie. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U. poz. 1184) określa środki spożywcze, do których są obligatoryjnie dodawane witaminy i składniki mineralne. Zmiana ta będzie miała pozytywny wpływ na przedsiębiorców, gdyż będą oni zwolnieni z powiadamiania GIS o wprowadzeniu po raz pierwszy do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskie żywności obligatoryjnie wzbogacanej.
Projekt przewiduje także zmianę w zakresie przepisów karnych i przepisów o karach pieniężnych. Według autorów projektu organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej powinny mieć możliwość nakładania skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar pieniężnych za naruszenie przepisów ustawy. Obecny maksymalny limit kary pieniężnej nie spełnia tych kryteriów, w szczególności wobec podmiotów profesjonalnych tj. dużych podmiotów, których podstawową działalnością jest produkcja i wprowadzanie do obrotu na znaczną skalę suplementów diety.
Zmianie mają ulec zasady nakładania kar pieniężnych na podmioty działające na rynku spożywczym na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy. Obecnie kary pieniężne wymierza, w drodze decyzji, właściwy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny na podstawie wniosku w tej sprawie, skierowanego przez państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego po przeprowadzonym postępowaniu administracyjnym, a organem odwoławczym jest GIS. Po zmianie przepisów kary wymierzał będzie właściwy państwowy powiatowy lub graniczny inspektor sanitarny po przeprowadzonym postępowaniu, a organem odwoławczym będzie właściwy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny.
Jednocześnie uchylenie przepisów art. 104 ust. 2 i 3 ustawy spowoduje możliwość zastosowania do kar pieniężnych przepisów działu IVA ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2000, z późn. zm.), który kompleksowo określa zasady wymierzenia i dochodzenia administracyjnych kar pieniężnych.
Polecamy także:
151 wód uznanych za naturalne mineralne przez GIS - nowa lista
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl