Jak dostać świadczenie wspierające? Wnioski o wydanie decyzji o ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia będzie można składać do wojewódzkich zespołów od 1 stycznia 2024 r. Po otrzymaniu decyzji osoba z niepełnosprawnością będzie mogła złożyć do ZUS wniosek o wypłatę świadczenia. Świadczenie to przysługuje niezależnie od dochodu.

Kto może wystąpić o świadczenie wspierające? Komu się należy?

Świadczenie wspierające będą mogły otrzymać osoby, które:

• ukończyły 18 lat, czyli są pełnoletnie,

• są obywatelami Polski albo Unii Europejskiej lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – przebywają legalnie w Polsce i mają dostęp do rynku pracy,

• mieszkają w Polsce,

• otrzymały decyzję WZON, w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.

Jak wygląda formularz do oceny potrzeb osoby z niepełnosprawnością?

Od kilku tygodni znany jest już wzór formularza, który wypełni zespół ds. orzekania o niepełnosprawności, określając poziomy wsparcia przy świadczeniu wspierającym. Jest tam zawarta punktacja, od której zależy czy kiedy i jakiej wysokości świadczenie zostanie wypłacone. Przepisy opublikowane w Dzienniku Ustaw zawierają formularz i listę 32 czynności - od wyników "testu" zależeć będzie przyznanie świadczenia.

W załączniku rozporządzenia wymieniono i opisano czynności związane z obszarami codziennego funkcjonowania brane pod uwagę przy ustalaniu potrzeby wsparcia, do których zalicza się:

• zmianę pozycji ciała;

• poruszanie się w znanym środowisku;

• poruszanie się w nieznanym środowisku;

• sięganie, i chwytanie i manipulowanie przedmiotami użytkowymi; przemieszczanie się środkami transportu;

• klasyfikację docierających bodźców; przekazywanie informacji innym osobom;

• prowadzenie rozmowy;

• opanowanie nowej umiejętności praktycznej;

• koncentrowanie się na czynności;

• korzystanie z urządzeń i technologii służących z korzystania z informacji i porozumiewania się;

• mycie i osuszanie całego ciała;

• mycie i osuszanie rąk i twarzy;

• pielęgnowanie poszczególnych części ciała;

• troskę o własne zdrowie;

• korzystanie z toalety;

• ubieranie się;

• jedzenie i picie;

• stosowanie zalecanych środków terapeutycznych;

• realizowanie wyborów i decyzji;

• pozostawanie w domu samemu;

• nawiązywanie kontaktów;

• kontrolowanie własnych zachowań i emocji;

• utrzymywanie kontaktów z bliskimi;

• tworzenie bliskich relacji z innymi osobami;

• kupowanie artykułów codziennej potrzeby;

• przygotowywanie posiłków;

• dbanie o dom i ubrania;

• dokonywanie transakcji finansowych;

• rekreację i organizację czasu wolnego;

• załatwianie spraw urzędowych;

• realizowanie dziennego rozkładu zajęć.

Cały dokument, wraz z tabelą do oceny samodzielności i potrzeb osoby z niepełnosprawnością, dostępny jest w Dzienniku Ustaw tutaj

Zespół oceni poziom potrzeby wsparcia osoby dokonując w jednym miejscu i czasie: obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania. 

Członkowie składu ustalającego jakie wsparcie jest potrzebne, w ciągu 7 dni od dnia przeprowadzenia czynności oceniających wypełniają wspólnie formularz. Biorą przy tym pod uwagę opinie m.in. z obserwacji i wywiadu, ale także informacje przekazane przez osobę chcącą pobierać świadczenie wspierające - chodzi o kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem. 

Kiedy ruszą wypłaty świadczenia wspierającego?

To, kiedy będzie można złożyć wniosek o świadczenie wspierające do ZUS będzie zależeć od liczby punktów w decyzji oraz od tego czy opiekunowi osoby z niepełnosprawnością przysługuje inne świadczenie. Harmonogram, zgodnie z którym świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnością, wygląda następująco:

• osoby, które mają od 87 do 100 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,

• osoby, które mają od 78 do 86 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,

• osoby, które mają od 70 do 77 pkt, mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.

Wyjątek od reguły - kto dostanie świadczenie szybciej mimo mniejszej liczby punktów?

Osoby, które mają co najmniej 70 pkt, będą mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.

Ile pieniędzy ze świadczenia wspierającego za ile uzyskanych punktów?

Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 do 220 proc. aktualnej wysokości renty socjalnej (dziś wynosi ona 1588,44 zł). Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, w zależności od poziomu potrzeby wsparcia:

• 95–100 pkt – 220 proc. renty socjalnej,

• 90–94 pkt – 180 proc. renty socjalnej,

• 85–89 pkt – 120 proc. renty socjalnej,

• 80–84 pkt – 80 proc. renty socjalnej,

• 75–79 pkt – 60 proc. renty socjalnej,

• 70–74 pkt – 40 proc. renty socjalnej.

Jak uzyskać świadczenie wspierające

Osoba z niepełnosprawnością, która chce otrzymać świadczenie wspierające, będzie musiała złożyć do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Aby mogła się ona ubiegać o wydanie takiej decyzji, musi mieć status osoby z niepełnosprawnością potwierdzony w formie:

• orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu – wydanego przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,

• orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji – wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS,

• orzeczenia o inwalidztwie – wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia.

Jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające?

Czas papierowych wniosków do ZUS już się skończył. Gdy wojewódzki zespół wyda decyzję, a osoba składająca wniosek ją przyjmie (nie będzie się odwoływać, że np. potrzebuje większego wsparcia niż orzeczono) można złożyć do ZUS wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego.

Wniosek będzie można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:

• Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,

• portal Emp@tia

• lub bankowość elektroniczną.

Jeżeli osoba z niepełnosprawnością złoży wniosek przez bank albo portal Emp@tia, ale nie ma profilu na PUE ZUS to ZUS założy jej taki profil automatycznie, na podstawie danych z wniosku.

Wniosek do ZUS może również zostać złożony przez pełnomocnika.

Czy do wniosku o świadczenie wspierające trzeba dodać opinię wojewódzkiego zespołu?

Do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności. System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Zobacz także:

Świadczenie wspierające: przepisy wreszcie opublikowane. 32 czynności