Autor : Aleksandra Kurowska
2024-08-01 10:49
Tylko etyczna postawa i świadomość społecznej odpowiedzialności za realizowane zadania daje gwarancje właściwej współpracy pomiędzy przedstawicielami rynku wyrobów medycznych a przedstawicielami jednostek ochrony zdrowia - mówi Mariola Zajdel-Ostrowska, dyrektor Departamentu Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.
Aleksandra Kurowska: Pracodawcom, w tym placówkom medycznym, przybyło nowych obowiązków. Jak ocenia Pani przygotowanie podległych marszałkowi placówek do nowych przepisów dotyczących sygnalistów?
Mariola Zajdel-Ostrowska: Ustawa o ochronie sygnalistów implementująca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii została przyjęta 14 czerwca. Podmioty lecznicze najpóźniej do 25 września muszą spełnić nowe obowiązki wynikające z ustawy. W dwóch szpitalach procedura zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych została wdrożona wcześniej na podstawie zapisów dyrektywy i będzie podlegać aktualizacji. Pozostałe jednostki mają już opracowany projekt procedury i rozpoczęły wewnętrzne konsultacje lub są na etapie opracowywania procedury.
Czy wsparcie ze strony ekspertów MedKompas jest tu przydatne?
Wsparcie ze strony ekspertów MedKompas z całą pewnością pomaga w przygotowaniu podmiotów leczniczych.
Zdajemy sobie sprawę, że właściwe opracowanie procedury jest czasochłonne i wymagające. Dlatego monitorujemy na bieżąco stan zaawansowania prac w jednostkach w związku z nowymi obowiązkami i w miarę możliwości wspieramy je w tym zakresie.
Ile placówek ochrony zdrowia podlega marszałkowi - ile szpitali, a ile przychodni?
Samorząd Województwa Podkarpackiego jest organem tworzącym dla 13 podmiotów leczniczych, w tym 6 szpitali. Podmioty te można podzielić na następujące grupy:
cztery szpitale wielospecjalistyczne: Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie, Wojewódzki Szpital im. Św. Ojca Pio w Przemyślu, Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie i Wojewódzki Szpital im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu,
dwa szpitale monoprofilowe specjalistyczne psychiatryczne: Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej im. prof. Antoniego Kępińskiego w Jarosławiu i Wojewódzki Podkarpacki Szpital Psychiatryczny im. prof. Eugeniusza Brzezickiego w Żurawicy,
dwa zakłady zajmujące się leczeniem uzależnień: Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień w Rzeszowie i Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w Stalowej Woli,
dwie przychodnie: Wojewódzki Zespół Specjalistyczny w Rzeszowie, Podkarpackie Centrum Medyczne w Rzeszowie SPZOZ,
dwie stacje pogotowia ratunkowego: Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Rzeszowie i Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Przemyślu,
jeden ośrodek medycyny pracy: Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Rzeszowie.
Ile mniej więcej osób jest zatrudnionych w tych placówkach?
Na koniec 2023 r. na podstawie umów o pracę i umów cywilno-prawnych w 13 wojewódzkich podmiotach leczniczych zatrudnionych było ok. 8,5 tys. osób, w tym ponad tysiąc lekarzy.
Ile placówek wzięło udział w szkoleniach w ramach projektu MedKompas?
Wszystkie podległe Samorządowi Województwa Podkarpackiego.
Przypominamy także:
Wyroby medyczne: po co compliance medykom i szefom placówek?
Co Państwa skłoniło, by wziąć udział w tym projekcie? Jakie mieliście potrzeby dotyczące polityki antykorupcyjnej i szeroko rozumianego compliance?
Samorząd Województwa Podkarpackiego od kilku lat podejmuje różne działania wspierające podmioty lecznicze w ich działalności. Działania te obejmowały m.in. łączenie podmiotów leczniczych, program restrukturyzacji szpitali, dotacje na zadania inwestycyjne oraz zakup sprzętu medycznego, a także standaryzowanie i ujednolicanie wybranych obszarów działalności placówek, które wpisują się w szeroko rozumianą politykę compilance. Udział w Projekcie MedKompas stanowi dopełnienie tych działań m.in. w obszarze zamówień publicznych w podmiotach leczniczych.
W 2017 r. zainicjowany został proces restrukturyzacji wojewódzkich szpitali wielospecjalistycznych opierający się na opracowaniu programów naprawczych dla każdego szpitala, strategii ich rozwoju oraz restrukturyzacji ich zadłużenia. Istotą restrukturyzacji zadłużenia było rozłożenie kapitału wynikającego z sumy zobowiązań długoterminowych i wymagalnych na wiele lat z niskim oprocentowaniem. Cel ten został osiągnięty poprzez uzyskanie kredytów restrukturyzacyjnych w Banku Gospodarstwa Krajowego. Samorząd Województwa Podkarpackiego nadal wspiera szpitale w procesie restrukturyzacji, ale także inne swoje jednostki.
Na czym polegała standaryzacja?
Wprowadzony został m.in. spójny system controllingu obejmującego wszystkie podmioty lecznicze nam podległe. Mamy spójny systemem raportowania danych w wybranych obszarach, monitorowania wyników finansowych, przepływu informacji. Przykładem tych działań był także, przeprowadzony we wszystkich wojewódzkich podmiotach leczniczych, proces wdrożenia obowiązków wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie zaleceń dotyczących standardu rachunku kosztów u świadczeniodawców. We współpracy z nami i AOTMiT we wszystkich podległych nam placówkach leczniczych od stycznia 2021 r. działa wspólny ujednolicony rachunek kosztów. To prawdopodobnie jedyne w Polsce takie wdrożenie.
Ujednolicenie sposobu identyfikowania i budowy kont, prezentowania danych księgowych i finansowych, głównie w zakresie przychodów i kosztów, pozwala na uzyskanie szerokiego zakresu informacji o sytuacji podmiotów podległych marszałkowi, a jednostkom pozwoliło na realizację obowiązków prawnych.
Organizujemy też systematycznie szkolenia dla personelu podmiotów leczniczych w różnych obszarach, m.in. finansowym, zamówień publicznych, monitorowania realizacji przychodów, wyceny procedur diagnostycznych.
Największej uwagi wymaga obszar zamówień publicznych, ponieważ to tutaj najczęściej dochodzi do nieetycznych i niezgodnych z prawem zachowań. Zarząd Województwa Podkarpackiego, uwzględniając ryzyka w tym obszarze, podjął decyzję o utworzeniu centralnej platformy zakupowej i zobligowaniu wojewódzkich podmiotów leczniczych do udzielania zamówień za jej pośrednictwem. Wprowadzony został także wykaz postępowań obligatoryjnie objętych postępowaniami wspólnymi, organizowanymi przez Centrum Usług Wspólnych, które działa w ramach Podkarpackiego Centrum Medycznego w Rzeszowie SPZOZ. Impulsem do utworzenia centralnej platformy zakupowej była także zmiana ustawy Prawo zamówień publicznych, która od 1 stycznia 2021 r. wprowadzała obowiązek elektronizacji zamówień publicznych.
Realizacja zamówień publicznych wiąże się z ryzykiem prawnym związanym z działaniami korupcyjnymi i konfliktami interesów, które mogą występować podczas współpracy firm z branży medycznej z podmiotami leczniczymi. Dlatego też co najmniej raz w roku organizujemy szkolenie z ekspertem w zakresie zamówień publicznych dla kierowników działów zamówień i kierowników kluczowych komórek organizacyjnych.
Udział w projekcie MedKompas i wdrożenie systemu antykorupcyjnego w wojewódzkich podmiotach leczniczych dopełnia więc działania podejmowane przez samorząd. Z naszej strony wymaga to ciągłego monitorowania poziomu wdrożenia i stosowania tych procedur. Mając na uwadze główny cel działalności podmiotów leczniczych, jakim jest udzielanie świadczeń zdrowotnych na najwyższym poziomie, myśląc cały czas o dostępności, terminowości i bezpieczeństwie pacjentów, trudno czasami zarządzającym uznać to za priorytet. Nie bez znaczenia jest również liczba pracowników oraz sposób ich wynagradzania w działalności administracyjnej. Jest to obecnie szczególnie widoczne w zakresie różnicy w wynagrodzeniach personelu medycznego i administracyjnego i coraz częściej generuje problemy. Jest to duży problem ogólnokrajowy.
Co dał waszym placówkom udział w projekcie MedKompas?
Budowanie i realizowanie skutecznej polityki antykorupcyjnej to proces ciągły. Wymaga doskonalenia kadry, uzupełniania i poszerzania jej wiedzy. Projekt MedKompas zapewnia możliwość zbudowania spójnej polityki antykorupcyjnej w podmiocie leczniczym.
Najważniejszą korzyścią dla podmiotów leczniczych jest objęcie szkoleniami całego personelu jednostki. Udział wszystkich wojewódzkich podmiotów leczniczych w projekcie MedKompas to możliwość objęcia prawie 8,5 tys. osób zatrudnionych w tych jednostkach takim samym szkoleniem prowadzonym przez ekspertów w zakresie zapobiegania zagrożeniom korupcyjnym w jednostce leczniczej. Poprzez diagnozę potrzeb podmiotu leczniczego w zakresie zarządzania ryzykiem i określenie świadomości zagrożeń korupcyjnych, aktualizację wewnętrznej dokumentacji i wdrożenie systemu, podmioty lecznicze będą mogły spełniać wymóg należytej staranności w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom korupcyjnym.
A jakie korzyści może mieć organ założycielski?
Największą jest objęcie projektem wszystkich wojewódzkich podmiotów leczniczych i wdrożenie systemu antykorupcyjnego dostosowanego do indywidualnych potrzeb każdego z nich. Podmioty otrzymują narzędzie, dzięki któremu mogą skutecznie ograniczyć ryzyko prawne związane z prowadzoną działalnością. Wdrożenie systemu antykorupcyjnego wpisuje się także w strategię dla tworzenia Zielonych Szpitali Polskiej Federacji Szpitali, czyli posiadanie polityk związanych z etyką, zgodnością i oszustwami, m.in. wdrożenie jasnej polityki etycznej, która określa oczekiwane zachowanie pracowników i procedury zgłaszania nieprawidłowości oraz wprowadzenie systemów kontroli wewnętrznej zapobiegających i wykrywających oszustwa i niezgodności.
Czego jeszcze potrzebują organy założycielskie i podległe im szpitale, by odpowiednio realizować politykę antykorupcyjną? Jakie wsparcie lub zmiany legislacyjne byłyby przydatne?
Sądzę, że system prawny w Polsce w wystarczający sposób określa obowiązki i prawa stron uczestniczących w obrocie gospodarczym, w tym w obszarze ochrony zdrowia. Mamy m.in. ustawę prawo zamówień publicznych, która kompleksowo reguluje ten obszar, ustawę o finansach publicznych regulującą kwestię gospodarowania środkami publicznymi, określone są także sankcje karne za złamanie prawa.
Z drugiej strony potrzebni są świadomi uczestnicy, czyli pracownicy podmiotów leczniczych oraz firm z branży medycznej, którzy znają swoje prawa i obowiązki oraz stosują się do norm prawnych i etycznych.
Tylko etyczna postawa i świadomość społecznej odpowiedzialności za realizowane zadania finansowane ze środków publicznych i innych, daje gwarancję właściwej współpracy pomiędzy przedstawicielami rynku wyrobów medycznych a przedstawicielami jednostek ochrony zdrowia. W przeciwnym razie pojawia się szereg problemów z wyłonieniem wykonawcy, odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej, które znacząco opóźniają inwestycje. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy wykorzystujemy źródła finansowania mające ograniczenia czasowe w zakresie ich wydatkowania, np. środki unijne z naszego programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027 czy z Krajowego Planu Odbudowy. Powoduje to również szereg kosztów pozostających po stronie szpitali w zakresie prawnej czy eksperckiej obsługi postępowań.
MedKompas to inicjatywa Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Wyrobów Medycznych POLMED, której głównym założeniem jest promowanie zasad etycznej współpracy pomiędzy przedstawicielami rynku wyrobów medycznych a przedstawicielami ochrony zdrowia. Projekt MedKompas prowadzony jest w ramach globalnego programu Siemens Integrity Initiative, będącego częścią umowy podpisanej przez Bank Światowy z firmą Siemens AG. Artykuł powstał w ramach współpracy z MedKompas.
Polecamy także:
Wyroby medyczne: po co compliance medykom i szefom placówek?
A. Różalska z projektu MedKompas mówi o systemach antykorupcyjnych
AI w zdrowiu: O piaskownicy regulacyjnej mówi M. Dybowski
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych, a także Polskiej Izby Ubezpieczeń oraz Związku Przedsiębiorców i Pracodawców. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl
//