Autor : Katarzyna Lisowska
2021-03-10 14:53
Pacjent zakażony wirusem HPV jest jak bomba, o której nie wiadomo, czy i kiedy wybuchnie. Wirus stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Leczenie choroby wywołanej przez niego nie zawsze jest skuteczne, ale przed jej pojawieniem się zabezpieczają szczepienia. - Ich powszechne stosowanie pozwoliłoby zminimalizować także koszty ekonomiczne związane z chorobą - przekonuje prof. Andrzej Nowakowski, kierownik Poradni Profilaktyki Raka Szyjki Macicy w Narodowym Instytucie Onkologii.
Katarzyna Lisowska: Jak wygląda sytuacja w zakresie HPV-zależnych nowotworów w Polsce i na tle innych państw?
Prof. Andrzej Nowakowski: To jest dość złożony temat, gdyż nowotworów związanych z infekcją HPV jest kilkanaście i należałoby ich epidemiologię rozpatrywać indywidualnie. Pod względem zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy (główny nowotwór wywoływany przez HPV i w zasadzie stuprocentowo związany z tym zakażeniem) plasujemy się w środku stawki europejskiej. Podobnie jest w przypadku nowotworów sromu, pochwy i prącia, które w kilkudziesięciu proc. wywoływane są przez zakażenia HPV. Pod względem HPV-zależnych nowotworów głowy i szyi są także kraje europejskie zarówno o wyższych jak i niższych wskaźnikach epidemiologicznych.
Jaką rolę odgrywają szczepienia przeciwko HPV w profilaktyce chorób nowotworowych?
Szczepienia przeciwko HPV odgrywają w zasadzie najistotniejszą rolę w profilaktyce pierwotnej (czyli eliminacja lub zmniejszanie oddziaływania czynników etiologicznych) nowotworów związanych z zakażeniami HPV. Jest jednak jeden kluczowy warunek - że są stosowane. Niestety nadal nie jest to rzeczywistością w Polsce, gdyż na wolnym rynku szczepionki są praktycznie niedostępne, a szczepienia w lokalnych programach profilaktyki organizowanych przez samorządy stanowią ułamek docelowych kohort.
Co wiemy o ich skuteczności?
Skuteczność jest najwyższa i sięga nawet 100 proc. w profilaktyce zaawansowanych stanów przedrakowych związanych z HPV, jeśli cykl szczepień jest ukończony przed kontaktem z wirusem. Biorąc pod uwagę, iż główną drogą transmisji HPV są kontakty seksualne, optymalną grupą wiekową dla szczepień są 10-14-letnie nastolatki i nastolatkowie. U osób starszych skuteczność jest niższa, ale w niektórych krajach refunduje się nawet szczepienia do 18 r.ż. w ramach tzw. szczepień wychwytujących.
Czy inwestycja w szczepienia przeciwko HPV jest opłacalna dla państwa także z perspektywy ekonomicznej?
W zasadzie wszystkie analizy farmakoekonomiczne potwierdzają efektywność kosztową szczepień przeciwko HPV. Są oczywiście różnice wynikające z lokalnych uwarunkowań w danym kraju, takich jak epidemiologia zakażeń HPV i chorób HPV-zależnych, płeć, wiek i stopień objęcia kohorty osób szczepieniami, koszty badań przesiewowych, diagnostyki i leczenia chorób HPV-zależnych. W każdym razie wydatki na szczepienia zwracają się w postaci środków zaoszczędzonych na diagnostykę, leczenie i rehabilitację po leczeniu chorób wywoływanych przez HPV.
Nie mówiąc już o kosztach pośrednich i społecznych, jak absencja w pracy, skutki zgonów młodych osób czy konsekwencje psychologiczne zachorowania np. na nowotwory HPV-zależne. Pierwsze populacyjne efekty szczepień obserwuje się już po kilku latach od ich upowszechnienia. Należą do nich: spadek częstości zakażeń HPV i występowania kłykcin kończystych, zmniejszenie odsetka nieprawidłowych wyników cytologicznych u młodych kobiet i występowania stanów przedrakowych szyjki macicy. Wiele osób kwestionowało wpływ szczepień na zachorowanie na raka szyjki macicy, powołując się na wyniki badań, w których nie był on punktem końcowym (z oczywistych względów etycznych).
Są już dane mówiące o tym, że ryzyko zachorowania na inwazyjnego raka szyjki macicy u młodych Szwedek zaszczepionych przeciwko HPV jest o ponad 60 proc. niższe niż u niezaszczepionych.
Materiał powstał w ramach redakcyjnego "Tygodnia z HPV".
Czytaj więcej na ten temat:
HPV - szczepienia i leczenie następstw zakażenia
HPV - typy wirusa pod względem ryzyka onkologicznego (infografika)
Diagności odgrywają kluczową rolę w wykrywaniu HPV. Jakie to badania?
Czy powtórzymy sukces innych państw w walce z wirusem HPV?
Prof. M. Bidziński: Czas skutecznie zabezpieczyć Polaków przed HPV
Tydzień z HPV: jak osiągnąć sukces w walce z rakiem szyjki macicy?