Wczoraj pisaliśmy o włączeniu terapii CAR-T do wrześniowej listy leków refundowanych. Terapia CAR-T (tisagenlecleucel) we wskazaniu nawrotowa lub oporna na leczenie ostra białaczka limfoblastyczna z komórek B (r/r B-ALL) u dzieci i dorosłych do 25. r.ż. została umieszczona w projekcie obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 17 sierpnia w sprawie wykazu leków refundowanych. Wykaz ma obowiązywać od 1 września 2021 r. [1]

Rocznie w Polsce u ponad tysiąca dzieci zostaje rozpoznany nowotwór [2]. W większości przypadków najmłodsi bardzo dobrze odpowiadają na standardowe schematy leczenia. Są jednak grupy pacjentów, u których choroba nawraca lub jest oporna na leczenie. Przykładem takiej właśnie grupy pacjentów są chorzy na oporną lub nawrotową ostrą białaczkę limfoblastyczną z komórek B, szacuje się, że rocznie jest takich osób ok. 15.[3] Szansą na ich skuteczne wyleczenie jest terapia komórkowo- genowa CAR-T, określana przez ekspertów przełomem w leczeniu pacjentów z r/r B-ALL.

- Pierwszy pacjent Przylądka Nadziei otrzymał komórki CAR-T 3 marca 2020 roku. Dzięki terapii udało się u niego uzyskać wreszcie – po 7 latach od rozpoczęcia leczenia bardzo opornej białaczki – ujemną chorobę resztkową. Po kilkunastu miesiącach od podania komórek CAR-T są one ciągle obecne w organizmie małego pacjenta i działają. Od tamtej pory leczenie zastosowaliśmy łącznie u kilkorga małych pacjentów, którzy wyczerpali już inne możliwości leczenia. Dzieci te mają się dobrze, większość z nich mogła wrócić w krótkim czasie do domów. To bardzo dobre informacje, ponieważ nie mogliśmy tym dzieciom wcześniej już w żaden sposób pomóc. Obserwowana zatem w naszej praktyce klinicznej skuteczność CAR-T budzi nadzieję i daje szansę na pokonanie wyjątkowo trudnego przeciwnika, jakim jest oporna lub nawrotowa ostra białaczka limfoblastyczna z komórek B, tam, gdzie tej szansy jeszcze niedawno nie było – mówi prof. Krzysztof Kałwak z Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej USK we Wrocławiu. - Jestem niezmiernie szczęśliwy, że nauka dała nam ten medyczny cud, który sprawia, że niemożliwe staje się możliwe. A jeszcze bardziej cieszy mnie to, że terapia CAR-T będzie dostępna dla każdego naszego pacjenta, który zostanie zakwalifikowany do tego przełomowego leczenia” – dodaje prof. Kałwak.

- Pozytywna decyzja refundacyjna dla CAR-T w leczeniu r/r ostrej białaczki limfoblastycznej z komórek B to podarunek życia dla małych pacjentów i ich rodzin, a zarazem ważny moment dla Polski, która dołącza do grona krajów oferujących tą wyjątkową opcję terapeutyczną ‘żywego leku’. To przełom, który ma miejsce na naszych oczach” – mówi Marta Wielondek, Dyrektor Generalna Novartis Oncology w Polsce. - Terapie takie jak CAR-T pojawiają się w medycynie niezwykle rzadko, raz na kilkadziesiąt lat. Dla Novartis zaangażowanie w unikalny proces badawczy nad komórkami CAR-T rozpoczął się w 2012 r. Pierwsza pacjentka, u której zastosowano leczenie, obchodziła w maju tego roku 9. rocznicę powrotu do zdrowia. Dlatego tak bardzo cieszę się, że w Polsce, dzięki pozytywnej decyzji Ministra Zdrowia, mali pacjenci i ich rodziny też mają szansę obchodzić takie radosne rocznice. Polscy lekarze należą do światowej czołówki specjalistów, więc polscy pacjenci są w odpowiedzialnych rękach” – dodaje Marta Wielondek.

4 ośrodki w Polsce uzyskały certyfikację Novartis do stosowania terapii CAR-T (tisagenlecleucel): u dorosłych pacjentów, są to: Klinika Hematologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych UCK WUM, Oddział Hematologii i Transplantacji Szpiku Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu, Klinika Transplantacji Szpiku i Onkohematologii, Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowego Instytutu Badawczego, z oddziałem w Gliwicach, u pediatrycznych pacjentów z r/r ostrą białaczką limfoblastyczną z komórek B jest to zaś Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej „Przylądek Nadziei” Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu.

CAR-T w r/r B-ALL: co mówią dane kliniczne [4], [5]

Terapia CAR-T (tisagenlecleucel) w leczeniu opornej/ nawrotowej ostrej białaczki limfoblastycznej z komórek B u dzieci oraz osób dorosłych do 25. r.ż. włącznie została zarejestrowana w Europie w sierpniu 2018 r.[6]

Wyniki długookresowej analizy badań nad terapią CAR-T wskazują na utrzymywanie trwałej odpowiedzi u pacjentów z zaawansowanymi nowotworami krwi. Wyniki 24-miesięcznej obserwacji w badaniu ELIANA z udziałem dzieci i młodych dorosłych z ALL z komórek B wykazały głęboką i trwałą odpowiedź na leczenie CAR-T u znacznego odsetka pacjentów, bez konieczności dalszej terapii. U 82% spośród 79 pacjentów uzyskano remisję całkowitą (CR) lub remisję całkowitą z niepełną regeneracją hematologiczną (CRi) w ciągu trzech miesięcy od zastosowania terapii, ponadto u 98% pacjentów, którzy odpowiedzieli na leczenie, nie stwierdzono minimalnej choroby resztkowej (MRD-). Przeżycie bez nawrotu po 18 miesiącach wyniosło 66%. W badaniu nie osiągnięto mediany czasu trwania remisji (mDOR) ani mediany całkowitego czasu przeżycia (mOS). Prawdopodobieństwo 12-miesięcznego całkowitego czasu przeżycia wyniosło 76% a 18-miesięcznego 70%. Obserwowany profil bezpieczeństwa był spójny z poprzednio notowanymi wynikami.

Jak działa terapia CAR-T? 

 Jak w praktyce działa mechanizm terapii CAR-T? W specjalistycznym procesie separacji składników krwi (leukaferaza) izolowane są z niej leukocyty, w tym limfocyty T. Następnie są one przekazywane do laboratorium w celu modyfikacji. Przy pomocy wektora wirusowego limfocyty T zostają genetycznie zaprogramowane tak, aby rozpoznawały komórki nowotworu. Następnie nowo utworzone komórki CAR-T ulegają namnażaniu i trafiają z powrotem do krwi pacjenta. Tak zaprogramowane komórki CAR-T są w stanie rozpoznać komórki nowotworowe, przyłączyć się do nich i aktywnie je zniszczyć. 

[1] Projekt Obwieszczenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, który wejdzie w życie 1 września 2021 r. - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl (www.gov.pl) [dostęp: 17.08.2021]

[2] Krajowy Rejestr Nowotworów, liczba zachorowań w Polsce dzieci w wieku do 19lat, dane za 2018 r., raport możliwy do wygenerowania na stronie: http://onkologia.org.pl/raporty/#tabela_nowotwor [data dostępu: 17.08.2021].

[3] https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/news/id/4747-terapia-car-t-u-dzieci-i-po-polsku-prof-krzysztof-kalwak, [dostęp: 16.08.2021 r.]

[4] Grupp SA i wsp. Tisagenlecleucel for the Treatment of Pediatric and Young Adult Patients with Relapsed/Refractory Acute Lymphoblastic Leukemia: Updated Analysis of the ELIANA Clinical Trial. Biol Blood Marrow Transplant. 2019; 25 (3) Suppl:S126-S127.

[5] Grupp S. i wsp. Updated Analysis of the Efficacy and Safety of Tisagenlecleucel in Pediatric and Young Adult Patients with Relapsed/Refractory (r/r) Acute Lymphoblastic Leukemia. Blood 2018; 132 (Suppl1): 895

[6] Approval of CAR-T cell therapy tisagenlecleucel for ALL. [dostęp 16.08.2021].