Autor : Aleksandra Kurowska
2021-06-30 11:55
Pneumokoki i wywoływane przez nie infekcje funkcjonują w świadomości społecznej w głównej mierze jako schorzenie dotykające dzieci. Ale u starszych osób, a także chorych przewlekle zakażenia dwoinkami zapalenia płuc są poważnym zagrożeniem nie tylko dla zdrowia, ale i życia. Dla kogo choroba ta może mieć najpoważniejsze skutki? Jakie koszty społeczne i ekonomiczne generuje? Jak jej zapobiegać? Odpowiedzi na te pytania nasi czytelnicy znajdą w publikacjach przygotowanych w ramach rozpoczynającego się na łamach portalu CowZdrowiu.pl - „Tygodnia z pneumokokowym zapaleniem płuc”.
Bakteria Streptococcus pneumoniae - nazywana powszechnie pneumokokami - to główna przyczyna pozaszpitalnego zapalenia płuc i inwazyjnej choroby pneumokokowej która przebiega w formie posocznicy, zapalenia opon mózgowych czy zapalenia płuc z bakteriemią. Szacuje się, że nawet u co trzeciego pacjenta chorującego na pneumokokowe zapalenie płuc konieczna jest hospitalizacja.
Jak często występują pneumokokowe zakażenia?
Dane gromadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny wskazują, że na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia (2009-2019) zapadalność na inwazyjną chorobę pneumokokową wzrosła z poziomu 0,72 przypadków na 100 tys. mieszkańców do 4 przypadków na 100 tys. mieszkańców[1]. Największą zapadalność na inwazyjną chorobę pneumokokową odnotowano w Polsce wśród pacjentów powyżej 65 roku życia. W ich przypadku wskaźnik zapadalności wynosił 6,91/100 tys. mieszkańców. Ponadto zakażenia pneumokokowe są też często wtórnymi i towarzyszą wcześniej występującym zakażeniom wirusowym grypą lub COVID-19, pogarszając przebieg tych infekcji.
Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia w 2019 roku z powodu zapalenia płuc 384,3 tys. osób dorosłych było leczonych ambulatoryjnie (w przychodniach), a 54,9 tys. hospitalizowano. Spośród hospitalizowanych dorosłych 7,5 tys. zmarło (9,8 proc.), a najgorzej sytuacja wygląda w grupie seniorów. PZP może też uszkadzać płuca, serce i inne organy, co skutkuje śmiercią w późniejszym okresie.
Kto najbardziej narażony?
Dane epidemiczne, jak i obserwacje kliniczne wskazują, że w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na pozaszpitalne zapalenie płuc znajdują się osoby powyżej 50 roku życia. Szczególnie uważać powinny osoby z zaburzeniami odporności, pacjenci zmagający się z chorobami przewlekłymi oraz osoby palące papierosy i nadużywające alkoholu. Dane zebrane na terenie Stanów Zjednoczonych wskazują, że w populacji osób w wieku 65 lat i starszych cukrzyca zwiększała ryzyko zachorowania na pozaszpitalne zapalenie płuc blisko 3-krotnie, przewlekłe choroby serca i palenie tytoniu zwiększają to ryzyko prawie 4-krotnie, a przewlekłe choroby płuc - blisko 8-krotnie.
Lepiej zapobiegać, niż leczyć
Klinicyści podkreślają, że najlepszą formą ochrony przed zakażeniami pneumokokami są powszechne szczepienia ochronne. W Polsce obowiązkiem szczepień objęte zostały dzieci urodzone po 2017 roku. Szczepienia te zalecane są również dzieciom urodzonym przed 1 stycznia 2017, dorosłym po 50 roku życia, osobom z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności, a także osobom z chorobami przewlekłymi (przewlekłą chorobą serca, przewlekłą chorobą płuc, cukrzycą, wyciekiem płynu mózgowo- rdzeniowego, przewlekłą chorobą wątroby, w tym z marskością), a także osobom uzależnionym od alkoholu i cierpiącym z powodu nikotynizmu.
- Inwazyjnej chorobie pneumokokowej i łagodniejszym formom zakażenia wywołanym przez Streptococcus pneumoniae można zapobiegać stosując szczepienia. Niestety liczba osób w starszym wieku poddanych szczepieniu w naszym kraju jest bardzo niska - wskazuje prof. dr hab. Adam Antczak.
Szczepienia przeciw pneumokokom u dorosłych są refundowane w 45 państwach na świecie, w tym 21 europejskich (stan na marzec 2021 roku ). Szczegółowe definicje kategorii ryzyka w po- szczególnych państwach refundujących szczepienia się różnią, niemniej odnoszą się do 3 kategorii: wieku, czynników umiarkowanego oraz wysokiego ryzyka
W tym miesiącu AOTMiT pozytywnie zaopiniowała refundację szczepień dla osób w wieku 65 plus z grup szczególnego ryzyka. Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), jak i wcześniej członkowie Rady Przejrzystości, uznał za zasadne objęcie refundacją produktu leczniczego Prevenar 13 (skoniugowana 13-walentna szczepionka przeciwko pneumokokom) we wskazaniu „profilaktyka zakażeń pneumokokowych u osób powyżej 65. roku życia ze zwiększonym (umiarkowanym lub dużym) ryzykiem choroby pneumokokowej tj. z przewlekłymi chorobami serca, wątroby, płuc, cukrzycą, wszczepionym implantem ślimakowym, wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, wrodzoną lub nabytą asplenią, anemia sierpowatokrwinkową i innymi hemoglobinopatiami, przewlekłą niewydolnością nerek, wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności, uogólnioną chorobą nowotworową, zakażeniem HIV, chorobą Hodgkina, jatrogenną immunosupresją, białaczką, szpiczakiem mnogim, po przeszczepieniu narządu miąższowego”, jako leku dostępnego w aptece na receptę za odpłatnością 50 proc.
[1] Dane za http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2019/Ch_2019.pdf
Materiał powstał w ramach kampanii Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni-zabezpieczeni, realizowanej przez Pfizer oraz Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej.
Zobacz także:
Debata "Pneumokokowe zapalenie płuc u dorosłych" (wideo i relacja)
Odra - czy straciliśmy odporność populacyjną na tę chorobę?
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl