Autor : Marta Markiewicz
2021-02-17 12:36
Zespół Ekspertów Forum Naukowego COVID-19 Naczelnej Izby Lekarskiej wypracował stanowisko ws. oceny ryzyka szczepień przeciw COVID-19 u pacjentów w powyżej 70 roku życia z podejrzeniem zespołu kruchości lub chorobą przewlekłą w fazie terminalnej. Tylko do 16 lutego, w ministerialnych raportach dotyczących działań niepożądanych po podaniu szczepionki przeciwko COVID-19 uwzględniono 15 zgonów pacjentów, u których zrealizowano szczepienie - jak jednak zaznaczono część z nich nie miała związku z podaniem preparatu.
Podobne doniesienia pojawiły się również w połowie stycznia tego roku, kiedy to Norweska Agencja Leków (NOMA, Norwegian Medicines Agency) poinformowała o 33 zgłoszeniach podejrzeń zdarzeń niepożądanych ze skutkiem śmiertelnym, które wystąpiły w krótkim czasie po podaniu szczepionki przeciwko COVID-19 u pacjentów z wielochorobowością, powyżej 75 roku życia.
Aby rozwiać wszelkie wątpliwości związane z ryzykiem podania szczepionki pacjentom z podejrzeniem zespołu kruchości lub przewlekłą chorobą w fazie terminalnej, zespół ekspertów Forum Naukowego COVID-19 Naczelnej Izby Lekarskiej opracował stanowisko w zakresie oceny ryzyka szczepień przeciw COVID-19 w tej grupie pacjentów.
Jakie rekomendacje wydano?
Zdaniem ekspertów lekarze realizujący kwalifikację pacjentów do szczepień powinni korzystać z wizualno- analogowej, Klinicznej Skali Kruchości (Clinical Frailty Scale), zawierającej dodatkowo krótką charakterystykę opisową każdego punktu skali. Chodzi o m.in. łatwiejszą przesiewową diagnostykę zespołu kruchości.
- Uwzględniając łatwość użycia tej skali w codziennej praktyce, rekomenduje się lekarzom kwalifikującym pacjentów do szczepień przeciw Covid-19 rozważną i staranną ocenę potencjalnych korzyści, wynikających z czynnego uodpornienia oraz ryzyka zdarzeń niepożądanych w grupie osób w wieku 70 lat i starszych z bardzo ciężkim zespołem kruchości lub w terminalnym stadium choroby przewlekłej - punktacja 8 i 9 w Clinical Frailty Scale- czytamy w rekomendacjach. Nie wskazano jednoznacznie, że pacjenci z tej grupy nie powinni być szczepieni, ale wskazano na konieczność zastosowania wzmożonego nadzoru medycznego wobec takich pacjentów, trwającego co najmniej 48 godzin od podania szczepionki.
Niepożądane odczyny poszczepienne u seniorów - doświadczenia z państw UE
Dotychczasowe doniesienia mówią o odnotowanych przypadkach zgonów w czasowym związku ze szczepieniami w takich państwach jak Norwegia, Niemcy, Hiszpania, a także Izrael.
- Jest oczywiste, że niektórzy, szczególnie starsi ludzie, będą umierać w okresie do 30 dni po podaniu szczepionki, jednak, aby określić związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy szczepieniem, a śmiercią osoby zaszczepionej, należy monitorować wskaźniki śmiertelności u osób zaszczepionych i porównywać je z oczekiwanymi wskaźnikami śmiertelności w określonych populacjach. Bez tych informacji trudno jest wyciągać wnioski na temat bezpieczeństwa szczepionek, oparte na dowodach naukowych- ocenił prof. Andrzej Matyja, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej.
Samorząd lekarski wskazał również, że na podstawie przeglądu naukowego dostępnych informacji eksperci z Europejskiej Agencji Leków (EMA) i Centrum Monitorowania w Uppsali (UMC) ustalili, że aktualne doniesienia nie sugerują żadnego nieoczekiwanego lub niepożądanego wzrostu liczby zgonów u osób osłabionych, starszych lub jakichkolwiek nietypowych cech zdarzeń niepożądanych po podaniu szczepionki Pfizer/BioNTech. Co za tym idzie eksperci wskazali, że stosunek korzyści do ryzyka nadal pozostaje korzystny w przypadku seniorów i nie rekomenduje się obecnie żadnej zmiany zaleceń dotyczących bezpieczeństwa szczepionki Comirnaty przeciwko COVID-19.
TO WARTO WIEDZIEĆ:
Kliniczna skala kruchości (tłumaczenie Naczelna Izba Lekarska z ang. na podstawie Clinical Frailty Scale; © 2009 Dalhousie University, Halifax, Canada [5,6,7,8,]
1. Osoby bardzo sprawne
Osoby, które są sprawne, aktywne, energiczne i zmotywowane. Osoby te starają się regularnie wykonywać ćwiczenia fizyczne i znajdują się w grupie najbardziej sprawnych w swojej grupie wiekowej.
2. Osoby sprawne
Osoby, które nie mają aktywnych objawów choroby, lecz są mniej sprawne aniżeli osoby z kategorii 1. Często, osoby te wykonują ćwiczenia fizyczne lub są okresowo bardzo aktywne fizycznie (np. sezonowo).
3. Osoby w zadowalającej kondycji fizycznej, dobrze kontrolowane
Osoby, których problemy zdrowotne są dobrze kontrolowane, nawet jeśli okresowo pojawiają się objawy schorzeń. Osoby te nie mają regularnej aktywności fizycznej poza zwykłymi spacerami.
4. Osoby z bardzo łagodnie nasilonym zespołem kruchości
Osoby „wrażliwe” - na początkowym etapie przejścia od stanu pełnej niezależności do niesprawności. Osoby te, nie są jeszcze zależne od innych w życiu codziennym, ale często objawiają ograniczoną aktywność i zwykle skarżą się na „spowolnienie” w czynnościach dnia codziennego oraz uczucie zmęczenia w ciągu dnia.
5. Osoby z łagodnie nasilonym zespołem kruchości
Osoby z bardziej zauważalnym „spowolnieniem” w codziennej aktywności, które wymagają pomocy w złożonych czynnościach dnia codziennego (rozliczenia finansowe, opłata rachunków, przemieszczanie się środkami komunikacji publicznej, wykonywanie ciężkich prac domowych). Zwykle u tych osób stopniowo narastają problemy z dokonywaniem zakupów, samodzielnym wychodzeniem z domu na zewnątrz, przygotowaniem posiłków i leków do zażycia oraz ograniczenia w możliwości wykonywania drobnych prac domowych.
6. Osoby z umiarkowanie nasilonym zespołem kruchości
Osoby, które wymagają pomocy we wszystkich aktywnościach odbywających się poza domem oraz w prowadzeniu domu. W domu osoby te mają często problem z poruszaniem się po schodach, wymagają pomocy w czasie kąpieli i mogą wymagać niewielkiego wsparcia w trakcie ubierania się (udzielenia wskazówek, asystowania opiekuna).
7. Osoby z ciężkim zespołem kruchości
Chorzy zupełnie zależni z powodu niesprawności fizycznej lub poznawczej od pomocy osób trzecich. Są w stanie stabilnym i nie mają wysokiego ryzyka zgonu w okresie najbliższych 6 miesięcy.
8. Osoby z bardzo ciężkim zespołem kruchości
Osoby całkowicie zależne od opiekunów. Są to chorzy, których życie zbliża się ku końcowi i zwykle nie są w stanie w pełni wyzdrowieć nawet po mniej poważnych zachorowaniach.
9. Chorzy terminalnie
Chorzy, których życie dobiega końca. Ta kategoria obejmuje tych pacjentów, których przypuszczalny czas przeżycia jest krótszy niż 6 miesięcy, a którzy mimo to nie mają ciężkiego zespołu kruchości i zachowują częściową sprawność fizyczną (wielu terminalnie chorych jest w stanie wykonywać ćwiczenia fizyczne nawet u schyłku życia).
CZYM JEST ZESPÓŁ KRUCHOŚCI:
Zespół kruchości - (ang. Frailty syndrome), nazywany inaczej zespołem słabości lub zespołem wyczerpania rezerw, obejmuje złożony, wielowymiarowy stan ograniczenia rezerw fizjologicznych organizmu oraz osłabienia odporności na czynniki stresowe wskutek niewydolności i dysregulacji wielu narządów i układów. W wyniku występowania tego zespołu może dojść do nieadekwatnej odpowiedzi organizmu na czynnik stresowy, utraty zdolności utrzymania fizjologicznej homeostazy oraz zwiększonej podatności na wystąpienie powikłań i niekorzystnych zdarzeń, w tym nagłe zatrzymanie krążenia. Konsekwencją występowania tego zespołu jest zmniejszenie sprawności fizycznej lub umysłowej, zwiększone ryzyko upadków, hospitalizacji, działań niepożądanych leków, powikłań pooperacyjnych, zależności od innych osób, wycofania społecznego oraz śmierci. Eksperci wskazują, że częstość występowania zespołu kruchości jest zależna od wieku i wynosi od 10-20 proc. w grupie 65-74 lat do 25-50 proc. w grupie powyżej 85 lat. Czynnikami ryzyka zespołu kruchości są między innymi zaawansowany wiek, wielochorobowość, polifarmakoterapia, mała sprawność fizyczna, zaburzenia kognitywne, niedożywienie, ubóstwo lub izolacja.
Czytaj również:
A. Matyja apeluje do MZ o wznowienie szczepień grupy „0”
Opóźnienia w dostawie szczepionek dezorganizują prace przychodni
94 proc. lekarzy zaszczepionych, a w DPS 80 proc. podopiecznych