Autor : Anna Jackowska
2024-04-01 11:28
Ponad 250 milionów ludzi żyje z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B, co powoduje co roku coraz większą liczbę zgonów. WHO opublikowała nowe wytyczne dotyczące zapobiegania, diagnozowania i leczenia przewlekłego zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV) podczas konferencji poświęconej badaniu chorób wątroby (APASL) w Kioto w Japonii. Wytyczne te zapewniają znaczne uproszczenie i rozszerzenie uprawnień do leczenia w celu pokonania barier w dostępie do badań na obecność wirusa HBV i terapii.
Większość globalnego obciążenia przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B wynika z przeniesienia wirusa z matki na dziecko w chwili urodzenia lub wkrótce po urodzeniu. Globalna strategia WHO dla sektora zdrowia wyznacza działania mające na celu wyeliminowanie wirusowego zapalenia wątroby do 2030 r. poprzez zmniejszenie liczby nowych infekcji i zgonów do pół miliona na całym świecie - co stanowi redukcję odpowiednio o 90 proc. i 65 proc. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniu jest szczepienie.
Przypominamy także:
Jak wspomóc swoją wątrobę? Nowe wyniki badań
Post przerywany wcale nie taki zdrowy? Najnowsze badanie
Po ok. 9-12 tygodniach (max. po 150 dniach) od zakażenia u 40-50 proc. zakażonych występują objawy ostrego zapalenia wątroby - podwyższenie temperatury ciała, utrata łaknienia, nudności, wymioty, bóle w prawym podżebrzu, ogólne osłabienie, wyraźne zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, ciemne zabarwienie moczu i u części chorych żółtaczka. Objawy częściej występują u dorosłych, u dzieci częściej występują objawy pozawątrobowe. W rzadkich przypadkach ostre WZW B może przebiegać w postaci piorunującej, o wysokiej śmiertelności. Przejście choroby w postać przewlekłą jest zależne od wieku - ponad 95 proc. osób zakażonych w wieku dorosłym samoistnie zwalcza chorobę, u dzieci - ok.90 proc. zakażeń okołoporodowych i 30-50 proc. zakażeń nabytych do 6 r.ż. przechodzi w postać przewlekłą. U 20-30 proc. osób z przewlekłym WZW B dochodzi do rozwoju marskości wątroby i pierwotnego raka wątroby.
Wirus HBV przenosi się z człowieka na człowieka, najskuteczniej poprzez naruszenie ciągłości tkanek, kiedy dochodzi do kontaktu uszkodzonej skóry lub błon śluzowych z materiałem zakaźnym - krwią, nasieniem i innymi płynami ustrojowymi. Do zakażenia może dochodzić podczas wykonywania zabiegów medycznych, zabiegów upiększających (tatuaże, kolczykowanie), poprzez kontakty seksualne (szczególnie homoseksualne), w związku z używaniem narkotyków w iniekcjach, na drodze wertykalnej z matki na dziecko oraz poprzez kontakty domowe z osobą zakażoną HBV.
Przypominamy także:
Naukowcy UJ opisali podłoże włóknienia wątroby
Poczyniono znaczne postępy w kierunku wyeliminowania przenoszenia wirusa HBV z matki na dziecko poprzez powszechne szczepienie niemowląt przeciwko wirusowi HBV. Jednakże pokrycie dawek urodzeniowych wirusa zapalenia wątroby typu B wynosi jedynie 45 proc. na całym świecie, z czego mniej niż 20 proc. w regionie afrykańskim WHO.
W przypadku osób z przewlekłym zakażeniem wirusem HBV leczenie przeciwwirusowe jest bardzo skuteczne. Może poprawić przeżycie i zmniejszyć postęp chorób wątroby oraz rozwój raka wątroby. Jednakże nadal istnieją poważne luki w dostęności do testach i leczenia.
W wytycznych na rok 2024 priorytetem są uproszczone kryteria leczenia dorosłych i młodzieży oraz szersze uprawnienia do profilaktyki przeciwwirusowej w przypadku kobiet w ciąży, aby zapobiec przenoszeniu wirusa HBV z matki na dziecko. Wytyczne skupiają się również na udoskonaleniu diagnostyki HBV poprzez przyłóżkowe badanie wiremii czy zajęciu się diagnostyką koinfekcji typu Delta - głównej przyczyny zachorowalności i śmiertelności związanej z HBV.
Nowe wytyczne z (dostępne TUTAJ) zawierają zaktualizowane, oparte na dowodach zalecenia dotyczące priorytetowych tematów związanych z HBV, określone w Wytycznych WHO z 2015 r. dotyczących opieki i leczenia osób, u których zdiagnozowano przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz Wytyczne WHO z 2017 r. dotyczące badań na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Te obszary priorytetowe to:
poszerzone uprawnienia do leczenia i włączenie do leczenia młodzieży;
alternatywne schematy terapii przeciwwirusowej;
szersze uprawnienia do profilaktyki przeciwwirusowej wśród kobiet w ciąży, aby zapobiec przenoszeniu choroby z matki na dziecko;
diagnostyka HBV - wykorzystanie przyłóżkowych testów DNA (POC) i odruchowego badania DNA HBV;
badanie na obecność koinfekcji wirusowego zapalenia wątroby typu delta;
podejścia mające na celu promowanie świadczenia wysokiej jakości usług dotyczących HBV, w tym strategie promujące przestrzeganie długoterminowej terapii przeciwwirusowej i pozostawanie pod stałą opieką.
Wytyczne te aktualizują również istniejące rozdziały bez nowych zaleceń, takich jak te dotyczące monitorowania leczenia i nadzoru w przypadku raka wątroby.
W Polsce szacuje się liczbę przewlekle zakażonych HBV na około 1 proc. populacji. Zapadalność jest zbliżona do niektórych krajów zachodnioeuropejskich. Ponad 90 proc. wykrywanych zachorowań stanowią zachorowania na przewlekłe WZW B.
Zachorowania na WZW typu B są rejestrowane w Polsce jako odrębna jednostka od 1979 roku. Wcześniej rejestrowano łącznie „Zakaźne zapalenia wątroby” obejmujące również WZW typu A. W 2005 r. wprowadzono do stosowania w nadzorze definicję przypadku ostrego WZW B - od tego czasu dostępne są dane pozwalające na zróżnicowanie zachorowań ostrych i przewlekłych. Dane o przypadkach nosicielstwa antygenu HBs, które nie zostały zgłoszone do nadzoru, jako zachorowania na wzw B, były rejestrowane lokalnie w PSSE w latach 1976-2013. Od 2014 r. obowiązuje definicja przypadku zarówno dla postaci ostrych jak i przewlekłych.
W Polsce prowadzi się obowiązkowe szczepienia noworodków (od 1996 r.) oraz osób szczególnie narażonych na zakażenie - wykonujących zawód medyczny, uczniów szkół medycznych i studentów uczelni medycznych, osób ze stycznością z zakażonymi HBV oraz osób zakażonych wirusem HCV. W krwiodawstwie prowadzi się obowiązkowe badania przesiewowe dawców i kandydatów na dawców - osoby zakażone HBV są dyskwalifikowane. Zasadnicze znaczenie ma aseptyczne postępowanie personelu w zakładach ochrony zdrowia, utrzymywanie dobrego stanu sanitarnego, odpowiednia ilość sprzętu jednorazowego użytku oraz właściwa sterylizacja sprzętu wielokrotnego użytku. Stosowanie prezerwatywy chroni przed zakażeniem poprzez kontakty seksualne.
Polecamy także:
Onkologia: 12 nowych wytycznych, m.in. w raku żołądka i nerek