Autor : Agata Szczepańska
2024-03-25 09:05
Bon senioralny to pomoc dla osób starszych oraz ich krewnych, niebędących w stanie się nimi osobiście zajmować. Jaką wartość będzie miało to świadczenie? Kto będzie do niego uprawniony? Czy będzie próg dochodowy?
Rząd opublikował założenia do ustawy o bonie senioralnym.
Bon senioralny ma być usługą o charakterze opiekuńczym, dostosowaną do potrzeb osób w wieku 75 lat lub więcej.
Osobą uprawnioną do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu senioralnego będzie osoba, która ukończyła 75 lat.
Osobą uprawnioną do pozyskania usług w ramach bonu senioralnego na rzecz osoby starszej będzie jej krewny.
Do wykazu prac legislacyjnych rządu trafił projekt ustawy o bonie senioralnym. To kolejna z zapowiedzi zawartych w 100 konkretach na 100 dni, z którymi Koalicja Obywatelska szła do wyborów. Za przygotowanie tej regulacji odpowiedzialna jest Marzena Okła-Drewnowicz, minister do spraw polityki senioralnej. Od kilku tygodni mówiła, że projekt jest gotowy i zapowiadała, że zostanie opublikowany przed upływem 100 dni rządu.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał br.
Bon senioralny jest "odpowiedzią na niezagospodarowaną przestrzeń pomiędzy pomocą społeczną i świadczeniami realizowanymi w jej ramach, a systemem ochrony zdrowia, w tym w szczególności opieką długoterminową". Ma być usługą społeczną o charakterze opiekuńczym, dostosowaną do potrzeb osób starszych i z tego względu powinien być realizowany na szczeblu lokalnym – blisko osób, do których jest kierowany.
Bon senioralny będzie świadczeniem skierowanym do osób starszych oraz ich opiekunów.
Projektowane rozwiązanie będzie bowiem skierowane do osób aktywnych zawodowo, które w związku z wykonywaną pracą nie mogą zapewnić wsparcia bliskiej osobie starszej w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego. Jednocześnie polega ono na zapewnieniu osobom w wieku 75 plus wsparcia w zakresie dopasowanych do ich potrzeb usług, świadczonych w ich miejscu zamieszkania.
To oznacza, że:
osobą uprawnioną do korzystania z usług świadczonych w ramach bonu senioralnego będzie osoba, która ukończyła 75 lat, w przypadku której jest możliwe zidentyfikowanie określonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego, które nie mogą zostać zaspokojone przez jej rodzinę
osobą uprawnioną do pozyskania usług w ramach bonu senioralnego na rzecz osoby starszej będzie jej zstępny – czyli osoba, która zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym ma obowiązek alimentacyjny (najczęściej są to dzieci), która uzyskuje dochody z pracy – z umowy o pracę, cywilnoprawnej, własnej działalności gospodarczej, pracy w rolnictwie.
Projekt ustawy zakłada, że dochód zstępnego uprawniający do ubiegania się o przyznanie bonu senioralnego nie może być niższy niż wysokość wynagrodzenia minimalnego za pracę oraz nie może przekraczać wysokości:
1) dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa jednoosobowego lub
2) trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę dla gospodarstwa wieloosobowego (bez względu na liczbę osób w rodzinie).
Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150 zł, co odpowiada 50 proc. wynagrodzenia minimalnego w II połowie 2024 r.
Poprzez bon senioralny rozumie się prawo do skorzystania ze wsparcia w ramach usług o charakterze opiekuńczym w określonej liczbę godzin i zakresie podstawowych czynności dnia codziennego przez gminę.
Wartość bonu odpowiadać będzie liczbie godzin przemnożoną przez stawkę za jedną godzinę usług.
Wartość bonu senioralnego, która nie zostanie wykorzystana w danym miesiącu, nie będzie dodawana do wartości bonu ustalanej na kolejny miesiąc.
Bon senioralny nie podlega wymianie na gotówkę czy też inne prawne środki płatnicze lub inne środki wymiany.
Wsparcie w ramach bonu nie będzie przysługiwało na usługi o charakterze medycznym.
W przypadku, w którym z osobą starszą mieszka inna osoba dorosła, która nie pracuje i jest zdolna zapewnić jej pomoc, wówczas wsparcie w ramach bonu senioralnego nie będzie przysługiwało.
Jeśli osoba, na rzecz której składany jest wniosek o bon senioralny, mieszka wraz z współmałżonkiem lub partnerem w wieku co najmniej 75 lat, wówczas ocena potrzeby wsparcia uwzględnia także niezaspokojone potrzeby współmałżonka lub partnera.
Wniosek o przyznanie bonu senioralnego będzie składany przez krewnego osoby, na rzecz której ma być on przyznany – za jej zgodą, do gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
Wniosek w postaci elektronicznej będzie składany za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Elementem wniosku będzie kwestionariusz pozwalający na ocenę poziomu niezaspokojonych potrzeb, która będzie podstawą dla gminy do określenia rodzaju i intensywności wsparcia.
Gmina będzie mogła przeprowadzić weryfikację złożonego wniosku przez przeprowadzenie wywiadu środowiskowego.
Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego w ramach czterech obszarów, które będą obejmować:
podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych lub
pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, lub
podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjnej, lub
zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
W przypadku odnotowania przez osobę wykonującą usługi w ramach bonu senioralnego znacznej zmiany potrzeb podopiecznego, będzie ona zobowiązana do informowania o tym bezpośredniego zwierzchnika, wyznaczonego w podmiocie realizującym bon senioralny.
Gmina może samodzielnie realizować bon senioralny lub zlecić jego realizację różnym typom podmiotów np. podmiotom ekonomii społecznej, organizacjom pozarządowym lub podmiotom prywatnym.
Podmiot realizujący bon senioralny będzie kontraktował (forma zatrudnienia czy świadczenia pracy nie będzie determinowana przez ustawę) osoby wykonujące usługi.
Projekt zakłada ustanowienie minimalnych wymagań, które powinny spełniać osoby wykonujące usługi w ramach bonu senioralnego. Powinny to być osoby:
1) pełnoletnie;
2) posiadające wykształcenie co najmniej średnie, średnie branżowe, zasadnicze branżowe lub zasadnicze zawodowe;
3) nie będące członkami rodziny osoby, na rzecz której będzie świadczyć usługi w ramach bonu senioralnego;
4) nie będące oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby, na rzecz której będą świadczone usługi w ramach bonu senioralnego;
5) zdolne pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług w ramach bonu senioralnego;
6) po szkoleniu z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
Poza tym osoba świadcząca usługi w ramach bonu senioralnego przed rozpoczęciem pracy powinna odbyć co najmniej 30-godzinowe szkolenia. Zagadnienia wchodzące w przedmiot szkolenia powinny obejmować m.in.:
1) organizacja opieki nad seniorem;
2) podstawy metodyki pracy opiekuńczej;
3) podstawy psychologii i socjologii w opiece nad seniorem;
4) praktyczne aspekty wykonywania czynności opiekuńcze oraz związanych z aktywizacją społeczną.
Z uzasadnienia wynika, że projekt ma być odpowiedzią na wyzwanie, którego przez ostanie lata rządzący wydawali się nie dostrzegać. Poprzednie rządy wprowadziły szereg rozwiązań ułatwiających życie rodzicom małych dzieci i zachęcających do powiększania rodziny, jednak brakowało mechanizmów, ułatwiających opiekę nad starzejącymi się rodzicami czy dziadkami, chociażby pozwalających godzić to z pracą zawodową. Tymczasem dzieci rodzi się coraz mniej, starzeją się pokolenia wyżu demograficznego, a więc opieka nad seniorami stanowić będzie coraz większe wyzwanie - nie tylko dla ich najbliższych.
- Osoby starsze, które wraz z wiekiem z coraz większą trudnością mogą zaspokoić swoje podstawowe potrzeby dnia codziennego, żyją w oddaleniu od swoich dzieci i wnuków, czyli osób które w naturalny sposób stanowią podstawową siatkę wsparcia. Jednakże nawet w sytuacji zamieszkiwania w jednej miejscowości seniora i jego bliskich, opieka może być utrudniona w związku z obowiązkami zawodowymi i rodzinnymi dzieci lub dorosłych wnuków osób starszych - wskazują autorzy projektu. - W obliczu ograniczonego dostępu do usług opieki nad osobami starszymi zarówno w ramach systemu pomocy społecznej, jak i opieki prywatnej, zapewnienie realizacji potrzeb osób starszych może być znacząco utrudnione. Może to wiązać się z koniecznością ograniczenia aktywności zawodowej lub w skrajnych przypadkach przedwczesnym wychodzeniem z rynku pracy, szczególne kobiet w celu zapewnienia opieki nad bliską osobą starszą - podkreślają projektodawcy, wyrażając nadzieję, że rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy pomogą w opiece nad osobami starszymi.
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl