Autor : Agata Szczepańska
2024-02-23 16:57
W Polsce brakuje rozwiązań systemowych w zakresie leczenia i opieki nad chorymi na choroby otępienne, w tym Alzheimera - wskazywali uczestnicy piątkowej debaty w Najwyższej Izbie Kontroli, która planuje kolejną już kontrolę dotyczącą tego obszaru.
- Jej wynikiem będzie szersza ocena, czy osobom starszym z chorobami neurodegeneracyjnymi zapewniono prawidłową opiekę zdrowotną, socjalną, a ich opiekunom skuteczne wsparcie - powiedział, otwierając debatę, wiceprezes NIK Piotr Miklis.
Marlena Muszyńska, reprezentująca minister ds. polityki senioralnej Marzenę Okłę-Drewnowicz, zapewniła, że resort ten, tworząc rozwiązania na rzecz osób starszych z chorobami neurodegeneracyjnymi, będzie uwzględniać głos ekspertów oraz wyniki kontroli NIK - zarówno tej sprzed kilku lat, jak i planowanej.
Przypominamy: Choroby neurodegeneracyjne – rusza konkurs na badania
Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec zwrócił uwagę, że problem będzie narastał w związku z kryzysem demograficznym w Polsce; liczba osób w starszym wieku, w tym obciążonych chorobami neurodegeneracyjnymi, będzie rosła. - Najwięcej sygnałów i problemów, jakie osoby starsze lub ich dzieci zgłaszają do Rzecznika Praw Pacjenta, dotyczy braku holistycznej, całościowej opieki nad starszymi, również braku wsparcia i koordynacji tych działań - powiedział. W jego ocenie w społeczeństwie brakuje też wiedzy, jak się poruszać po systemie ochrony zdrowia.
Mariusz Marquardt, p.o. Dyrektor Delegatury NIK w Katowicach, która będzie koordynować zaplanowaną kontrolę, przytoczył dane na temat udziału osób w wieku 65 plus w polskiej populacji - wynosi on blisko 20 proc. i będzie rósł. Jak zaznaczył, o potrzebie kontroli funkcjonowania opieki nad osobami z chorobami neurodegeneracyjnymi i wsparcia ich opiekunów zdecydowały m.in. zmiany w strukturze demograficznej - wydłużający się czas trwania życia i starzenie się polskiego społeczeństwa.
Planowana kontrola ma przynieść odpowiedź na pytanie, co się zmieniło w zakresie polityki państwa i organizacji systemu od poprzedniej kontroli dotyczącej systemu opieki nad osobami z chorobą Alzheimera, która odbyła się w 2016 r.
Kontrolerzy NIK ustalili wówczas, że w Polsce nie stworzono narzędzi dla skutecznego i efektywnego rozwiązywania problemów osób z chorobą Alzheimera i ich rodzin. Byli oni objęci systemem pomocy społecznej wykorzystującym narzędzia stosowane wobec ogółu starszych, bez uwzględnienia specyficznych potrzeb tego środowiska.
Przypominamy: Jak wspierać bliskiego w chorobie otępiennej?
NIK zleciła wówczas również przeprowadzenie badania społecznego na temat postrzegania choroby Alzheimera. 67 proc. badanych uznało, że jest to poważny problem społeczny. Tylko 3 proc. osób w wieku 60 lat i więcej miało badaną pamięć przez lekarza rodzinnego z jego inicjatywy, a 84 proc. badanych uważało, że powinno to być rutynowe badanie. W opinii ankietowanych proces diagnostyczny był rozciągnięty w czasie - uważało tak 94 proc. badanych, 52 proc. uznało, że trwał długo, 68 proc. oceniło, że dostęp do specjalistów był trudny. 52 proc. badanych dobrze jakość publicznych usług medycznych, 31 proc. - źle.
Sytuacja materialna aż 56 proc. chorych pogorszyła się od czasu zdiagnozowania.
Dyrektor Marquardt przypomniał, że NIK skierowała po poprzedniej kontroli wniosek do Ministerstwa Zdrowia, aby w ścisłej współpracy z Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej podjęło działania mające na celu wypracowanie i wdrożenie rozwiązań, pozwalających na skuteczne rozwiązywanie problemów zdrowotnych i opiekuńczych osób z chorobą Alzheimera, umożliwiające dostęp do wiarygodnych danych dotyczących problemów chorych i ich opiekunów oraz opracowanie i wdrożenie standardów wczesnego wykrywania choroby oraz standardów postępowania leczniczego i opiekuńczego.
Głos zabrali prof. Karolina Piotrowicz, sekretarz generalna Europejskiego Towarzystwa Geriatrycznego (EuGMS), reprezentująca Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum oraz Szpital Uniwersytecki w Krakowie i prof. Jerzy Gąsowski, prezes Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce, również reprezentujący EuGMS, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum i Szpital Uniwersytecki w Krakowie.
Przypominamy: Agnieszka Gmitrowicz: co piąty pacjent z depresją to senior (wideo)
- Chcielibyśmy być głosem naszych pacjentów, których najlepiej opisują dwa słowa: deficyt i zaawansowanie - powiedziała prof. Piotrowicz. - Chodzi o deficyt funkcjonowania poznawczego, obejmujący pamięć, ale również funkcje językowe, wzrokowo-przestrzenne, umiejętność przyswajania i wykorzystywania nowych i wcześniej posiadanych informacji, umiejętność rozwiązywania trudnych czy nowych, złożonych problemów. To deficyt w różnym stopniu zaawansowania, na który nakładają się rozwijające się z czasem zaburzenia psychiczne, zaburzenia zachowania, czy wreszcie utrata zdolności samoobsługowej i niezależności - dodała.
- Historia naszych pacjentów zwykle zaczyna się od poziomu łagodnych zaburzeń poznawczych. Stopniowo dryfują oni przez otępienie łagodnych, przez umiarkowane, ciężkie aż do krańcowego stadium zaawansowania - relacjonowała prof. Piotrowicz. Podkreśliła, że choć pacjent zgłaszający się do lekarza z pierwszymi problemami z pamięcią funkcjonuje jeszcze dobrze, jest samodzielny, to „patologia alzheimerowska” w jego organizmie zaczyna się toczyć nawet 10-20 lat wcześniej i trzeba to brać pod uwagę, planując zasoby i alokując środki na opiekę nad chorymi.
Prof. Gąsowski przytoczył dane liczbowe dotyczące skali problemu - o ile w 2019 r. w Polsce na całą populację osoby obciążone otępieniem stanowiły 1,4 proc. (w liczbach bezwzględnych 500-650 tys. osób), to według ówczesnych prognoz obecnie jest to już 1,7 proc, a w 2050 r. będzie to 3,2 proc. - ponad 1 mln chorych.
Tymczasem, jak wskazała prof. Piotrowicz, Polska wciąż nie dysponuje krajowym planem dotyczącym otępień. Akcentowała, że na wczesnym etapie choroby bardzo ważna jest szybko przeprowadzona diagnostyka, leczenie, poradnictwo dla chorych i ich rodzin, a w miarę postępu choroby konieczne jest zaangażowanie coraz większej liczby specjalistów.
Polecamy także:
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl