Pandemia ograniczyła liczbę dawców

W Polsce jest ponad 600 tys. krwiodawców. Dzięki nim m.in. ofiary wypadków komunikacyjnych, osoby które utraciły krew w czasie operacji czy porodu, ale też chorzy przewlekle, dostają szansę na dalsze życie. Krew potrzebna jest też osobom z zaburzeniami krzepnięcia czy pacjentom onkologicznym (w trakcie chemioterapii, jak i po przejściu takiego leczenia). Aż 2/3 przetoczeń wykonywanych jest z powodu chorób przewlekłych związanych z niedokrwistością

Mimo ciągłych prac nad wyprodukowaniem sztucznej krwi na razie możemy liczyć jedynie na dawców. W Polsce stanowią oni zaledwie 1,5 proc. społeczeństwa. Z powodu SARS-CoV-2 w drugim i trzecim kwartale 2020 roku, zaobserwowano ponad 17 proc. spadek liczby dawców zgłaszających się z zamiarem oddania krwi. Choć medycyna wciąż dynamicznie się rozwija, nadal nie mamy dla krwi zamiennika. Pojawiają się jednak rozwiązania - w tym leki - które pozwalają zużywać jej mniej.

Zapotrzebowanie na krew będzie się zwiększać

Według raportu wydanego w tym roku przez Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów: „KREW. Lek. Wartość. Zasób. Aktualne wyzwania i potrzeby związane z przetoczeniami krwi w chorobach przewlekłych” Polska jest krajem, w którym zapewniona jest samowystarczalność w krew i jej składniki, jednak w najbliższych latach może dojść do problemów w tym obszarze, głównie ze względu na zmiany demograficzne zachodzące w Polsce (w 2030 r. liczba osób 65+ sięgnie 23 proc., dziś to 18,9 proc.), przewidywany spadek liczby osób, które potencjalnie mogą być dawcami, istotny wzrost osób przewlekle chorych oraz wzrost zapotrzebowania na krew.

- Bardzo się cieszę się, że ten raport powstał, dlatego że trzeba patrzeć do przodu – mówił podczas prezentacji raportu prof. dr hab. med. Grzegorz Basak, kierownik Katedry i Kliniki Hematologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Tłumaczył, że terapie w hematoonkologii doprowadzają do zwiększonego odsetka wyleczeń wśród chorych, ale jeszcze więcej nowych leków prowadzi do uczynienia choroby przewlekłej z choroby ostrej. - Czyli np. pula pacjentów z chorobą nowotworową szpiku będzie stale się zwiększać, a tym samym będzie się zwiększać zapotrzebowanie na krew. I jeżeli określamy, że ta sytuacja kryzysowa wystąpi za 9 lat, to jest absolutnie ostatni moment, żeby alarmować i podjąć wszelkie działania, by temu zapobiec, wdrażając nowe strategie - mówił ekspert.

„Eleganckie” zapobieganie przetoczeniom, czyli leki

Opinie, które znalazły się w raporcie, podziela także konsultant krajowy ds. Transfuzjologii prof. dr hab. Piotr M. Radziwon. - Musimy apelować do społeczeństwa, podnosić świadomość w zakresie honorowego krwiodawstwa – stwierdził podczas konferencji prezentującej raport. Dodał, że  bliższe jest mu restrykcyjne podejście do przetoczeń. - Krew należy stosować tylko w naprawdę nagłych przypadkach. Moim zdaniem lepiej jest precyzyjniej diagnozować pacjentów i proponować im leki celowane, które zdecydowanie podnoszą komfort życia i bezpieczeństwo pacjentów, eliminują potrzebę hospitalizacji. To takie „eleganckie” zapobieganie przetoczeniom - uważa profesor. Zgadza się z nim dr n. med. Bożena Katarzyna Budziszewska, konsultant wojewódzka w dziedzinie hematologii dla województwa mazowieckiego., która podkreśla, że bardzo istotne jest stosowanie leków, które utrzymują stałe, stabilne, podwyższone stężenie hemoglobiny.

W czerwcu 2020 r. taki lek został zarejestrowany, ale póki co jest stosowany tylko w ramach procedury RDTL - to luspatercept do leczenia osób dorosłych z zespołami mielodysplastycznymi. U tych chorych stosowane tego leku powoduje średnie zmniejszenie zużycia KKCz (koncentratu krwinek czerwonych) o ok. 21 proc., co przekłada się na 8 jednostek KKCz rocznie na pacjenta, czyli 4 litry krwi.