Ponadto pacjent, mimo postulatów wielu środowisk pacjenckich, wciąż nie jest stroną postępowania, a o zmianach w programie nie wiedzą nawet sami lekarze. Czy Ratunkowy Dostęp do Technologii Lekowych jest wciąż jeszcze jakkolwiek ratunkowy i czy w takim kształcie jest to narzędzie zgodne z pierwotną intencją ustawodawcy? - zastanawia się Irena Rej.

Większy budżet, ale mniej terapii

Ekspertka przypomina, że modyfikacje w funkcjonującym od lat programie RDTL pojawiły się w kontekście włączenia tego programu do Funduszu Medycznego: w ustawie o Funduszu Medycznym jest mowa o zapewnieniu dodatkowych źródeł finansowania, między innymi na leczenie chorób cywilizacyjnych, w tym chorób nowotworowych i chorób rzadkich. Teoretycznie do dyspozycji w ramach programu RDTL jest znacznie więcej środków, bo aż 3 proc. budżetu w ramach programów lekowych i chemioterapii, czyli około 160 milionów złotych. Irena Rej nie ukrywa - to wspaniały zapis, tym bardziej, że o ile lek jest dopuszczony do obrotu i dostępny na rynku, w procedurze ubiegania się o refundację danej terapii w ramach RDTL nie jest wymagana opinia Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. To znacznie upraszcza procedurę, o co postulowały licznie środowiska pacjenckie. Rysą na wspaniałym obrazie okazała się nowa lista leków - spis 97 terapii, których nie można uwzględnić w ramach procedury RDTL.

Ekspertka podkreśla, że 160 milionów złotych to znakomita wielokrotność budżetu dostępnego w ramach procedury RDTL przed przyjętymi zmianami, ale dodaje, że mimo tego ogranicza się dostęp do terapii… drogich. Na liście blisko setki leków, które nie mogą zostać sfinansowane w ramach procedury RDTL, znalazły się terapie, odnośnie do których nie ma zastrzeżeń merytorycznych, a jedynie wątpliwości kosztowe. Jednak, jeśli mowa o leczeniu ratunkowym, to jest ostatniej szansy, czy to kryterium kosztowe jest w ogóle zasadne? - pyta Irena Rej.

Pacjenci bez prawa głosu

Prezes Izby Gospodarczej Farmacja Polska w swoim komentarzu tłumaczy, że zapisy dotyczące procedury RDTL mówią, że o daną terapię w tym mechanizmie można ubiegać się wyłącznie wtedy, kiedy wszystkie inne dostępne możliwości leczenia zostały już wykorzystane. Z punktu widzenia pacjenta, czyli bezpośredniego i najważniejszego beneficjenta mechanizmu RDTL, koszt nie ma znaczenia - liczy się wyłącznie ratowanie życia. Czy jednak pacjent ma jakieś możliwości, by współuczestniczyć w procesie ubiegania się o terapię? Niestety, nie - pomimo apeli organizacji pacjenckich pacjent wciąż nie jest stroną postępowania w mechanizmie RDTL. Co więcej, w przypadku odmowy sfinansowania terapii w ramach procedury RDTL pacjent pozostaje bezradny - nie przysługuje mu prawo odwołania.

Eksperci bez informacji

Irena Rej przypomina, że kiedy wdrożono zmiany do procedury RDTL, okazało się, że o modyfikacjach nie poinformowano środowiska klinicystów. Lekarze nie wiedzieli, co dokładnie zmieniło się w przepisach i jak wygląda zmieniona procedura RDTL. Izba Gospodarcza Farmacja Polska apelowała do Ministerstwa Zdrowia o dobre praktyki z praktycznymi zaleceniami dla lekarzy, którzy będą z tej procedury korzystać. Nie doczekała się jednak ministerialnych inicjatyw edukacyjnych, sama więc, przy wsparciu partnerów, opracowała stosowne poradniki kierowane do lekarzy, szpitali oraz organizacji pacjentów.

System bez ratunku w pandemii

Irena Rej zwraca uwagę na jeszcze jeden ważny aspekt w kontekście finansowania terapii ratujących zdrowie i życie chorych. Już dziś różne środowiska medyczne biją na alarm o pocovidowych powikłaniach, zaostrzeniach i schorzeniach diagnozowanych w bardziej zaawansowanych stadiach, to jest stanach stanowiących automatycznie większe wyzwanie w terapii. Psychiatria, neurologia, kardiologia, onkologia, dermatologia, gastroenterologia i wiele innych obszarów będzie wymagało zwiększonych wysiłków i skuteczniejszych narzędzi, by skutecznie ratować zdrowie i życie pacjentów. Nowoczesne terapie, zgodne z aktualną wiedzą medyczną, to jeden z ważnych nabojów w tym arsenale.