Autor : Aleksandra Kurowska
2020-09-02 12:09
Wzmocnienie pozycji MZ oraz wojewody, kosztem wojewódzkich rad - to jedne z planowanych zmian w mapach potrzeb zdrowotnych. Z uzasadnienia projektu wynika też, że choć zadanie tworzenia kolejnych map zgodnie z obowiązującą ustawą miał przejąć NIZP-PZH, to ministerstwo nie zamierza oddać tego zadania.
Do konsultacji trafił Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw
Mapy potrzeb zdrowotnych, choć były w nich błędy, a dane dotyczyły przeszłych okresów, były wielkim osiągnięciem. Przez lata Polska nie robiła ich sama dla siebie, by planować inwestycje i lepiej wydawać pieniądze. Zmusiła nas Unia Europejska, zapowiadając, że przestanie przekazywać pieniądze, bo część inwestycji się dubluje, inne np. sprzętowe nie są wykorzystywane z powodu braku kontraktów.
I tak zespół w MZ zaczął zbierać dane, okazywały się one często niepełne, niespójne - np. Krajowy Rejestr Nowotworów miał (i ma) nieprzystające dane do tego, co rozliczane jest z NFZ.
Wprowadzone w 2014 r. przepisy nowelizujące ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w sprawie map były ważnym przełomem. Jak przyznaje nawet teraz MZ, wprowadziły rozwiązania mające na celu umożliwienie prowadzenia długoterminowej polityki zdrowotnej opartej o potrzeby zdrowotne świadczeniobiorców.
Nie takie jakby chciano
-Opublikowane dokumenty map potrzeb zdrowotnych w swojej pierwszej edycji nie spełniły pokładanych w nich oczekiwań z uwagi na sposób prezentacji analiz świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dokument statyczny) oraz analizy te nie oddawały w pełni złożoności systemu ochrony zdrowia. Jednocześnie w dyskusji nad treścią opublikowanych dokumentów podnoszono, że nie stanowią one jednoznacznej rekomendacji dla koniecznych do podejmowania działań na poziomie lokalnym - twierdzi teraz MZ. Nikt tego nie krył i wcześniej. Wprowadzenie pierwszych map budziło podziw jeśli chodzi o nakład pracy, tempo, ale było też sporo wad.
IOWISZ
Jedno z ważnych zmian w mapach, wdrożoną później przez wiceministra Krzysztofa Łandę, było wprowadzenie Instrumentu Oceny Wniosków Inwestycyjnych w Ochronie Zdrowia, zwanego dalej „IOWISZ”, z jego wykorzystaniem została wprowadzona ocena celowości inwestycji do oceny zasadności inwestycji istotnych z perspektywy poprawy systemu i wynikających z potrzeb zdrowotnych, a nie lokalnych aspiracji, nieugruntowanych w możliwościach systemu. System ten jest rozwijany przez prace nad uzależnieniem kontraktowania świadczeń z Narodowym Funduszem Zdrowia, pod warunkiem posiadania pozytywnej opinii o celowości inwestycji.
Lokalne ambicje i znów mobilizacja dzięki UE
Ale zdaniem MZ są potrzebne kolejne zmiany. -Konieczne jest zapewnienie możliwości rozwoju systemu w oparciu o zapewnienie finansowania dla świadczeń opieki zdrowotnej potrzebnych pacjentom oraz inwestycji istotnych z perspektywy poprawy systemu i wynikających z potrzeb zdrowotnych, a nie lokalnych aspiracji, nieugruntowanych w możliwościach systemu - pisze ministerstwo. - Rozwiązania legislacyjne wprowadzone w 2014 r. w zakresie map potrzeb zdrowotnych oraz priorytetów dla regionalnej polityki zdrowotnej nie spełniły pokładanych w nich oczekiwań – w szczególności oczekiwania co do zmiany aktualnego stanu rzeczy przedstawia Komisja Europejska w związku z koniecznością zapewnienia racjonalnego wydatkowania środków europejskich w ramach kolejnej perspektywy finansowej na lata 2021-2027 - czytamy w ocenie skutków planowanej nowelizacji.
Co ma się zmienić?
Oczekiwanym efektem regulacji jest wprowadzenie systemu planowania strategicznego w ochronie zdrowia – dzięki któremu interwencje – zarówno na poziomie krajowym, jak i wojewódzkim – są planowane z dostatecznym wyprzedzeniem, a także jest przewidziany horyzont czasowy oraz środki finansowe na realizację tych interwencji. Planowane działania są oparte o potrzeby zdrowotne występujące w danej społeczności. Wprowadzone są także narzędzia pozwalające na realizację określonych w ramach tego systemu celów oraz przyjętych działań. Większa efektywność wprowadzanych rozwiązań w zakresie planowania wynika z różnych aspektów przewidzianych w projekcie ustawy. Wprowadzane plany transformacji będą mieć odmienny charakter od dotychczasowych priorytetów dla regionalnej polityki zdrowotnej. Priorytety miały charakter ogólny i często na potrzeby konsensu bardzo szeroki, co istotnie ograniczało ich efektywność. Plany transformacji zostały przewidziane w projekcie ustawy jako dokumenty o charakterze wdrożeniowym, które mają przewidywać konkretne działania (z przypisaniem m.in. podmiotu odpowiedzialnego, harmonogramu, kryteriów oceny), mające służyć realizacji rekomendacji zawartych w mapie potrzeb zdrowotnych, a przyjęty proces ich tworzenia ma sprzyjać uzyskaniu konsensusu zainteresowanych stron. Ponadto wprowadzono po raz pierwszy dokument wdrożeniowy dla mapy potrzeb zdrowotnych na poziomie krajowym - Krajowy Plan Transformacji (dotychczas nie miał swojego odpowiednika). Potrzeba jego wprowadzenia wynika z faktu, że podejmowanie działań w części obszarów kluczowych z perspektywy systemu jest możliwe wyłącznie na poziomie krajowym (dotyczy to w szczególności kadr medycznych czy usieciowienia świadczeń na poziomie ponadregionalnym). |
Większy nadzór MZ
Ministerstwo będzie mieć mocniejszą pozycję. – W obecnym stanie prawnym brak jest mechanizmów jakiegokolwiek nadzoru, który umożliwiałby zapewnienie, że zidentyfikowane potrzeby zdrowotne będą brane pod uwagę w działalności poszczególnych instytucji - twierdzi.
Wprowadzone projektem ustawy narzędzia służą jednoznacznemu przypisaniu odpowiedzialności i nadaniu Ministrowi Zdrowia narzędzi dla wdrożenia mapy potrzeb zdrowotnych. Minister Zdrowia będzie miał wpływ na tworzone dokumenty wdrożeniowe – przez akceptację planów transformacji (w tym wojewódzkich) na etapie ich tworzenia, w szczególności weryfikację zgodności z mapą potrzeb zdrowotnych i adekwatności proponowanych działań do identyfikowanych problemów i potrzeb, a także nadzór nad planami zakupu świadczeń Narodowego Funduszu Zdrowia, zwany dalej „Funduszem” i ocena ich zgodności z mapą potrzeb zdrowotnych. Kolejnym przejawem nadzoru Ministra Zdrowia jest wprowadzenie systemu monitorowania i oceny przyjmowanych działań, w szczególności coroczna ocena wskaźników i raporty śródokresowe, a także możliwość reaktywnej aktualizacji planów transformacji.
Mniej członków rad wojewódzkich, większa władza wojewody
MZ uważa, że efektywność działań będzie lepsza na poziomie wojewódzkim zostanie uzyskana dzięki zmniejszeniu liczby członków rad wojewódzkich i zapewnieniu wyłącznie doradczej roli konsultantów wojewódzkich, "którzy z racji swojej funkcji wycinkowo patrzą na potrzeby pacjentów". Plan transformacji będzie przyjmowany przez wojewodę, a nie jak w przypadku obecnych priorytetów dla regionalnej polityki zdrowotnej przez wojewodę w porozumieniu z radą (co w praktyce, dla uzyskania jakiegokolwiek porozumienia, prowadziło do przyjmowania kompromisu w postaci bardzo szerokich list priorytetów, których jednoczesna realizacja nie była możliwa) również przyczyni się do usprawnienia całego procesu planowania strategicznego.
Kolejne edycje map - miała wzrosnąć rola NIZP-PZH
Pierwsze dwie edycje regionalnych map potrzeb zdrowotnych, w odniesieniu wyłącznie do świadczeń z zakresu lecznictwa szpitalnego sporządza Minister Zdrowia na okres od 30 kwietnia 2016 r. do 31 grudnia 2021 r.
Po tym okresie przejściowym, zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, po 2020 r. obowiązek koordynacji sporządzania dokumentów zostanie przeniesiony na NIZP-PZH. W pierwszej kolejności NIZP-PZH jest odpowiedzialny za przygotowanie projektu regionalnej mapy potrzeb zdrowotnych, zwanej dalej „Regionalną Mapą”, dla danego województwa, który następnie jest przekazywany odpowiedniemu wojewodzie. Wojewoda na podstawie projektu, w porozumieniu z Wojewódzką Radą do spraw Potrzeb Zdrowotnych, sporządza Regionalną Mapę, na okres 5 lat, którą przekazuje do NIZP-PZH. NIZP-PZH na podstawie Map Regionalnych tworzy Ogólnopolską Mapę Potrzeb Zdrowotnych, zwaną dalej „Mapą Ogólnopolską”. Następnie zarówno Mapę Ogólnopolską i Mapy Regionalne NIZP-PZH przekazuje ministrowi właściwemu do spraw zdrowia celem zatwierdzenia. Przed zatwierdzeniem minister właściwy do spraw zdrowia może dokonać zmian map. Zatwierdzone mapy są publikowane na stronach Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Zdrowia oraz Urzędów Wojewódzkich. NIZP-PZH przeprowadza również monitoring map potrzeb zdrowotnych.
-W związku z tym, że Ministerstwo Zdrowia nabyło przez ostatnie lata doświadczenie w tworzeniu map potrzeb zdrowotnych i zbudowało zespół z odpowiednimi kompetencjami projekt ustawy przewiduje kontynuację tego zadania w Ministerstwie Zdrowia. Kolejnymi argumentami przemawiającymi za pozostawieniem kwestii tworzenia map potrzeb zdrowotnych w Ministerstwie Zdrowia są ograniczone możliwości wojewodów do opracowania map m.in. przez ograniczony dostęp do danych oraz narzędzi analitycznych. Ponadto pierwotna ustawa nie przewidywała skutków finansowych, dlatego też wojewodowie i NIZP-PZH nie będą w stanie zapewnić pracowników dla realizacji przewidzianych zadań w tym zakresie - czytamy w uzasadnieniu projektu nowelizacji.
Wojewódzkie plany transformacji publikowane mają być najpóźniej do 15 lipca roku poprzedzającego wdrożenie planu.
Koszt będący konsekwencją wejścia w życia noweli ustawy w latach 2020–2029, w kolejnych latach wyniesie maksymalnie:
1) w 2020 r. – 230 400 zł;
2) w 2021 r. – 944 640 zł;
3) w 2022 r. – 2 372 460 zł;
4) w 2023 r. – 2 431 771 zł;
5) w 2024 r. – 2 699 047 zł;
6) w 2025 r. – 2 524 603 zł;
7) w 2026 r. – 2 885 945 zł;
8) w 2027 r. – 3 505 840 zł;
9) w 2028 r. – 3 032 046 zł;
10) w 2029 r. – 2 820 109 zł.
z czego:
w części pozostającej w dyspozycji ministra zdrowia:
a) w 2020 r. – 0 zł,
b) w 2021 r. – 0 zł,
c) w 2022 r. – 2 130 396 zł,
d) w 2023 r. – 2 183 655 zł,
e) w 2024 r. – 2 238 247 zł,
f) w 2025 r. – 2 294 203 zł,
g) w 2026 r. – 2 351 558 zł,
h) w 2027 r. – 2 410 347 zł,
i) w 2028 r. – 2 470 606 zł,
j) w 2029 r. – 2 532 371 zł;
w części pozostającej w dyspozycji poszczególnych wojewodów:
a) w 2020 r. – 230 400 zł,
b) w 2021 r. – 944 640 zł,
c) w 2022 r. – 242 064 zł,
d) w 2023 r. – 248 116 zł,
e) w 2024 r. – 460 800 zł,
f) w 2025 r. – 230 400 zł,
g) w 2026 r. – 534 387 zł,
h) w 2027 r. – 1 095 493 zł,
i) w 2028 r. – 561 440 zł,
j) w 2029 r. – 287 738 zł.
Czytaj więcej:
Rada Akredytacyjna Szkół Pielęgniarek i Położnych wznawia działalność
MZ: zielone światło do wydłużenia czasu trwania sesji PES
Zamiana wycen świadczeń dotyczących leczenia zawałów
Zmian w ratownictwie medycznym cd. – projekt zarządzenia NFZ
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl