Autor : Aleksandra Kurowska
2021-02-19 09:15
Jedni zdają egzaminy, inni wystarczy że złożą oświadczenie. A w przypadku ratowników w ogóle nie ma nawet takiego obowiązku. Egzamin za to niezbędny jest u fizjoterapeutów i farmaceutów. A jak wygląda to z innymi zawodami medycznymi? MZ odpowiada na pytania naszej redakcji.
Lekarze Polacy zwracali uwagę m.in. na to, że sami musieli zdawać egzaminy z języka polskiego. Poza tym mają obawy, bo przyjęty przez MZ model zakłada, że inne osoby muszą brać część odpowiedzialności za obcokrajowca. A nikt nie weryfikuje, czy zna on język polski. Czy tak jest rzeczywiście? Chociaż teoretycznie kluczowe kwestie są opisane w przepisach, poprosiliśmy MZ o jasne odpowiedzi. Zwłaszcza, że na konferencji prasowej w MZ związanej z przyznaniem pierwszych dokumentów uprawniających do pracy w Polsce, występujący obcokrajowcy z językiem polskim radzili sobie nie najlepiej.
Jakie więc są warunki dotyczące znajomości języka, by móc starać się o pracę w szpitalu lub przychodni w Polsce? Z odpowiedzi MZ wynika, że najgorzej może być u ratowników. Tu nawet nie trzeba podpisać oświadczenia, że język się zna. Ale cóż to jedyna grupa medyków, która nie dostała ustawowego samorządu zawodowego. Przedstawiciele MZ nawet publicznie poddawali w wątpliwość czy jest to potrzebne. To jedna z niezałatwionych spraw systemowych.
Pytania dotyczyły tego:
W jakiej formie potwierdzają znajomość języka polskiego osoby kończące studia medyczne w Polsce (poprosimy o informacje dla lekarzy, pielęgniarek, ratowników, fizjoterapeutów, farmaceutów). Część osób studiuje w obcym języku, co wtedy?
Jak potwierdzają znajomość języka polskiego, by podjąć pracę w Polsce osoby z UE? Kto poświadcza tę znajomość, w jakiej formie dokładnie? Czy trzeba mieć zdany egzamin itp.? Czy coś się w tym zakresie zmieniło w ostatnich 6 miesiącach?
Kto dokładnie i w jaki sposób sprawdza znajomość języka polskiego u osób spoza UE, które korzystają z uproszczonego trybu ostatnio wprowadzonego? Czy trzeba mieć jakiś egzamin? Potwierdzenie? Z jakich etapów się ono składa, kto je przeprowadza i bierze odpowiedzialność za nie. Poproszę o odpowiedź dotyczącą lekarzy, ratowników, pielęgniarek i innych zawodów medycznych i najlepiej dodatkowo wskazanie podstawy prawnej.
Czy z osób pozytywnie ocenionych przez MZ - tych które np. na konferencji dostawały dokumenty z rąk ministra - wszystkie przeszły jakąś weryfikację językową, czy dopiero je ona czeka?
Czy jest możliwe by wystarczył jakiś inny język niż polski? Np. angielski?
Czy jest możliwe by zatrudnić np. osobę znającą tylko język rosyjski jeśli zajmowałaby się pacjentami mówiącymi w tym języku?
Lekarze i lekarze dentyści - odpowiedzi MZ
Lekarze i lekarze dentyści studiujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach programów anglojęzycznych, którzy chcieliby otrzymać prawo wykonywania zawodu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, muszą spełnić jeden z warunków sine qua non, zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2020 r. poz. 514, z późn. zm.), zwanej dalej: „ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty”, tj. wykazanie się znajomością języka polskiego niezbędną do wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty, potwierdzoną stosownym egzaminem, który przeprowadza Naczelna Rada Lekarska.
W nawiązaniu do powyższych wyjaśnień, jednym z warunków koniecznych do otrzymania prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które wydawane jest bez żadnych ograniczeń, po spełnieniu określonych ustawowo warunków, jest legitymowanie się znajomością języka polskiego stwierdzone odpowiednim egzaminem. Zakres, sposób i tryb egzaminu uregulowany jest w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 czerwca 2009 r. w sprawie zakresu znajomości języka polskiego w mowie i piśmie, niezbędnej do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz egzaminu ze znajomości języka polskiego, niezbędnej do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty (Dz.U. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.).
Od tej zasady są wyjątki, tzn. istnieją sytuacje, w których przystępowanie do ww. egzaminu nie jest obowiązkowe. Wymóg złożenia egzaminu z języka polskiego nie dotyczy osoby, która ukończyła studia medyczne w języku polskim, a także osoby, która posiada obywatelstwo polskie albo obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej i przedstawi dokument potwierdzający znajomość języka polskiego, wymieniony w Wykazie - jest on ogłoszony w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Ministra Zdrowia. Zgodnie z tym Wykazem, z egzaminu z języka polskiego zwolnione są osoby, które posiadają:
1) świadectwo dojrzałości uzyskane po złożeniu egzaminu w języku polskim;
2) świadectwo złożenia:
a) Lekarskiego Egzaminu Państwowego,
b) Lekarskiego Egzaminu Końcowego,
c) Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Państwowego,
d) Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego
- uzyskane po złożeniu, z wynikiem pozytywnym, egzaminu w języku polskim.
3) dokument potwierdzający znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wydany na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej przez uprawniony podmiot.
Ponadto, na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii kadr medycznych (Dz. U. poz. 2401), zwanej dalej: „ ustawą z dnia 27 listopada 2020 r.”, wprowadzono zmiany do ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty dotyczącej tzw. „uproszczonej procedury” w zakresie - udzielenia zgody na wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty przez osobę, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej. Należy zauważyć, że przyznane w tym trybie prawo wykonywania zawodu w zależności od ścieżki jego uzyskania ogranicza lekarza i lekarza dentystę w wykonywaniu zawodu. Prawo takie wydawane jest na okres 5 lat, a czynności wykonywane są pod nadzorem innego lekarza lub lekarza dentysty, którego długość wskazują odpowiednie przepisy.
Rozróżnia się dwie „ścieżki” uzyskania ww. prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty dotyczącą:
1) zatrudnienia na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w pomiocie leczniczym;
2) przyznania przez okręgową radę lekarską warunkowego prawa wykonywania zawodu lekarza albo warunkowego prawa wykonywania zawodu lekarza dentysty - w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii - przez lekarzy i lekarzy dentystów specjalistów (jak również bez specjalizacji).
W przypadku pierwszej „ścieżki”, wystarczające jest złożenie oświadczenia, z którego wynika, że dany lekarz lub lekarz dentysta wykazuje znajomość języka polskiego, wystarczającą do wykonywania powierzonego jej zakresu czynności zawodowych (art.7 pkt 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).
W przypadku drugiej „ścieżki”, ustawodawca nie nałożył na osoby zamierzające z niej skorzystać z obowiązku potwierdzania znajomości języka polskiego. Brak regulacji w tym zakresie, wynikać może ze specyfiki omawianego trybu, albowiem został on wprowadzony do polskiego porządku prawnego, aby wspomóc kadrowo służbę zdrowia w związku z wprowadzonym na terenie kraju stanem epidemicznym, związanym z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, ponieważ osoby ubiegające się o uzyskanie warunkowego prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty nie mogą, co do zasady, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wykonywać zawodu poza podmiotem leczniczym przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19. W związku z powyższym, obniżone wymagania lub nawet ich brak w zakresie dotyczącym znajomości języka polskiego towarzyszą tylko i wyłącznie „trybowi uproszczonemu”, który to nie zrównuje lekarzy i lekarzy dentystów pracujących na zasadach nim rządzących z sytuacją lekarzy i lekarzy dentystów posiadających pełne prawo wykonywania zawodu.
Dokumenty osób, które otrzymały 21 stycznia 2021 r. decyzje wyrażające zgodę na pracę w określonym czasie, miejscu i na określony zakres czynności zawodowych przeszły pozytywnie weryfikację formalno-prawną, co oznacza m.in., że złożyły one stosowne oświadczenie o znajomości języka polskiego albo dodatkowo jeszcze, choć nie jest to wymóg wynikający z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, dołączyły dokument potwierdzający zdanie egzaminu z języka polskiego organizowanego przez Naczelną Radę Lekarską.
W zakresie pytania dotyczącego znajomości innego języka niż język polski, wyjaśniam, że przepisy regulujące powyższą kwestię nie wspominają o języku innym niż język polski.
Natomiast, w z zakresie pytania dotyczącego możliwości zatrudnienia, np. osoby znającej tylko język rosyjski, w przypadku gdyby osoba ta zajmowała się pacjentami mówiącymi w tym języku, MZ wyjaśnia, iż teoretycznie można wyobrazić sobie sytuację, w której np. lekarz z Ukrainy lub Białorusi świadczy pomoc medyczną swoim rodakom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (byłoby to ze względów praktycznych i pragmatycznych działanie uzasadnione, szczególnie w świetle rosnącej emigracji zarobkowej z ww. państw). Należy jednakże mieć na względzie, że aby do tego doszło, lekarze i lekarze dentyści muszą spełniać warunki określone w przepisach regulujących tzw. „tryb uproszczony”, tj. w ustawie o zawodach lekarza i lekarzy dentysty. Dopiero po otrzymaniu pozytywnej decyzji administracyjnej wydanej przez Ministra Zdrowia, a w konsekwencji otrzymania dokumentu „Prawo wykonywania zawodu lekarza” lub „Prawo wykonywania zawodu lekarza dentysty” przez właściwą okręgową radę lekarską, wyłania się kwestia organizacji pracy takich lekarzy w podmiotach leczniczych w kontekście braku bariery językowej, między nimi a pacjentami z tzw. „za wschodniej granicy”. Jednakże należy zauważyć, że o kwestii zatrudnienia każdego lekarza lub lekarza dentysty, decyduje kierownik dyrektor podmiotu, mając na względzie zachowanie odpowiedniej jakości udzielenia świadczeń zdrowotnych.
Zobacz także: 15 tys. zł czyli ile - odpowiedź MZ o liczeniu limitu dodatku COVID
W zakresie ratownika medycznego - co odpowiedziało nam MZ?
Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 września 2007 r o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 882, późn. zm.), zawód ratownika medycznego może wykonywać osoba, która wykazuje znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania tego zawodu i złożyła oświadczenie o następującej treści: „Oświadczam, że władam językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu ratownika medycznego”, z zastrzeżeniem, iż wymóg złożenia oświadczenia nie dotyczy osoby, która ukończyła studia wyższe na kierunku (specjalności) ratownictwo medyczne lub studia w zakresie ratownictwa medycznego, prowadzone w języku polskim lub publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej, kształcącą w języku polskim.
W kwestii dotyczącej uproszczonego dostępu do wykonywania zawodu ratownika medycznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przez osobę, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 listopada 2020 r. należy zaznaczyć, iż brak jest regulacji w zakresie znajomości języka polskiego przez osoby składające wniosek o zgodę na wykonywanie zawodu ratownika medycznego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Jedynie we wniosku o udzielenie zgody zawarta jest prośba o określenie znajomości języka polskiego.
Zobacz także: P. Dymon – 5 tys. podstawy to minimum dla ratownika
Wyjaśnienia w zakresie pielęgniarek i położnych - odpowiedzi MZ:
Jednym z warunków wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej (czasowo i okazjonalnie) na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przez osobę będącą obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, bez konieczności stwierdzenia prawa wykonywania zawodu odpowiednio pielęgniarki lub położnej, jest złożenie (przed rozpoczęciem po raz pierwszy czasowego i okazjonalnego wykonywania zawodu) oświadczenia w okręgowej izbie pielęgniarek i położnych właściwej ze względu na miejsce wykonywania zawodu, że włada językiem polskim w mowie i w piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej (w przypadku pielęgniarki - art. 24 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, a w przypadku położnej - art. 32 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy).
Przepisy ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, wskazują także, iż prawo wykonywania zawodu pielęgniarki przysługuje obywatelowi państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli złoży oświadczenie, że włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki (art. 29 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy).
Ponadto, zakres znajomości języka polskiego, niezbędny do wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej przez obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz innych cudzoziemców określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 lipca 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu znajomości języka polskiego w mowie i w piśmie, niezbędnego do wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 2012 r. poz. 817).
W przypadku cudzoziemców, którzy będą ubiegać się o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej (na stałe albo na czas określony), jednym z niezbędnych warunków jest posiadanie urzędowego poświadczenia znajomości języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej, wydane na podstawie ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. z 2019 r. poz. 1480, z późn. zm.) – zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.
W kwestii dotyczącej tzw. uproszczonego dostępu do wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osobę, która uzyskała kwalifikacje poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 listopada 2020 r. należy zaznaczyć, iż wymagane jest od ww. osób złożenie oświadczenia, o znajomości języka polskiego wystarczającej do wykonywania powierzonego jej zakresu czynności zawodowych – w przypadku osoby, której Minister Zdrowia udzielił zgody (decyzji administracyjnej) na wykonywanie zawodu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w podmiocie wykonującym działalność leczniczą. Na podstawie tej decyzji, okręgowa rada pielęgniarek i położnych przyznaje prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej i wpisuje pielęgniarkę lub położną do rejestru pielęgniarek i położnych. Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej jest wydawane na okres nie dłuższy niż 5 lat.
Natomiast, w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii osobie, która zyskała kwalifikacje pielęgniarki i położnej poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej i ubiega się o zgodę Ministra Zdrowia na wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz przyznanie jej przez właściwą okręgową radę pielęgniarek i położnych warunkowego prawa wykonywania zawodu - nie jest wymagane złożenie oświadczenia o znajomości języka polskiego.
Wyjaśnienia w zakresie farmaceuty - odpowiedzi MZ:
Prawo wykonywania zawodu farmaceuty w odniesieniu do obywatela polskiego oraz cudzoziemca przyznaje okręgowa rada aptekarska, właściwa ze względu na miejsce wykonywania zawodu farmaceuty, a w odniesieniu do obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej - Naczelna Rada Aptekarska. Warunkiem wydania prawa wykonywania zawodu farmaceuty jest m.in. posiadanie znajomości języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu farmaceuty. Warunek znajomości języka polskiego uważa się za spełniony, gdy znajomość języka polskiego jest potwierdzona pozytywnym złożeniem egzaminu zorganizowanego i przeprowadzonego przez Naczelną Radę Aptekarską. Wymóg ten nie dotyczy cudzoziemca oraz obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, którzy ukończyli studia na kierunku farmacja w języku polskim.
Zakres znajomości języka polskiego w mowie i w piśmie konieczny do wykonywania zawodu farmaceuty przez cudzoziemców oraz obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz sposób przeprowadzania i potwierdzania pozytywnego złożenia egzaminu, określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 lipca 2016 r. w sprawie zakresu znajomości języka polskiego koniecznego do wykonywania zawodu farmaceuty przez cudzoziemców oraz obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej na terytorium rzeczypospolitej polskiej, a także egzaminu ze znajomości języka polskiego (Dz.U. z 2016 r. poz. 1044).
Wyjaśnienia w zakresie fizjoterapeuty - odpowiedzi MZ:
Warunkiem przyznania prawa wykonywania zawodu fizjoterapeuty jest m.in. - wykazywanie znajomości języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania zawodu fizjoterapeuty.
Za wystarczające w zakresie spełnienia tego wymagania uznaje się przedstawienie odpowiednich dokumentów potwierdzających ukończenie studiów wyższych prowadzonych w języku polskim lub publicznej szkoły policealnej lub niepublicznej szkoły policealnej o uprawnieniach szkoły publicznej, kształcącej w języku polskim.
W przypadku osób, która kwalifikacje do wykonywania zawodu fizjoterapeuty uzyskały w państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż Rzeczypospolita Polska lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) ─ stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepisami o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, znajomość języka polskiego w stopniu wystarczającym do wykonywania tego zawodu, potwierdza się przez złożenie oświadczenia następującej treści: „Oświadczam, że władam językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania zawodu fizjoterapeuty.”, zawierającego klauzulę „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”; klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Natomiast w przypadku osób, które kwalifikacje do wykonywania zawodu fizjoterapeuty uzyskał w państwie innym niż uzyskane w państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż Rzeczpospolita Polska lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepisami o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej, zobowiązane są złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin z języka polskiego organizowany przez Krajową Radę Fizjoterapeutów.
Zakres znajomości języka polskiego w mowie i w piśmie konieczny do wykonywania zawodu fizjoterapeuty oraz sposób i tryb przeprowadzania egzaminu określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 czerwca 2017 r. w sprawie zakresu znajomości języka polskiego niezbędnej do wykonywania zawodu fizjoterapeuty oraz egzaminu ze znajomości języka polskiego (Dz.U. poz. 1224).
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl