Autor : Redakcja
2023-05-11 14:29
– Przez wieki leczenie ślepoty było traktowane w kategoriach cudu. Teraz pojawiają się możliwości leczenia nawet osób, które od urodzenia były niewidome. To pokazuje, jak daleko możemy pójść w leczeniu chorób wzroku – mówił prof. Maciej Wojtkowski, dyrektor Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER).
Interdyscyplinarny zespół naukowców z ICTER z Warszawy pracuje nad technologiami, które rewolucjonizują diagnostykę i leczenie najtrudniejszych chorób wzroku. Badania prowadzone w Międzynarodowych Agendach Badawczych (MAB) mają interdyscyplinarny charakter, a ich wyniki w przyszłości pozwolą na opracowanie nowych technologii, które będą służyć społeczeństwu. ICTER jest jedną z 14 Międzynarodowych Agend Badawczych. - To jedyny taki program w Polsce, który umożliwia tworzenie nowych jednostek badawczych kierowanych przez wybitnych naukowców – wyjaśnia wiceprezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, dr Tomasz Perkowski.
Technologie obrazowania procesów zachodzących w oku oraz ułatwiające zabiegi ratujące lub odtwarzające wzrok to wszystko są już nie tylko teoretyczne rozważania. Nie dałoby się prowadzić badań, gdyby nie ścisła współpraca i korzystanie z wiedzy naukowców z takich obszarów jak: biologia, chemia, fizyka czy informatyka. Czemu służą prowadzone badania? Najogólniej: szukaniu nowych metod wczesnego wykrywania chorób oczu, poprawie jakości zabiegów operacyjnych, zwiększeniu dokładności.
To w warszawskich laboratoriach trwają prace nad urządzeniami, które mogą obrazować siatkówkę oka i próbować znaleźć sygnał, który będzie markerem, świadczącym o wczesnym stadium chorób oka. Dzięki tzw. efektowi dwufotonowemu można poprawić czułość urządzeń albo badać próg widzenia światła podczerwonego. Podczerwień pozwoli dokładniej zbadać dno oka także u osób z zaawansowaną zaćmą. Będzie można wcześniej wykrywać zmiany czynnościowe siatkówki.
Nie do przecenienia są prace nad czymś, co można by nazwać - optycznym odpowiednikiem USG.
Naukowcy rozwijają też technikę OCT. "Optyczna tomografia z zastosowaniem interferometrii światła częściowo spójnego (ang. Optical Coherence Tomography, OCT) jest nowoczesną techniką otrzymywania obrazów przekroju obiektu, polegającą na wydobyciu informacji niesionej przez światło rozproszone w kierunku wstecznym na nieciągłościach struktury tego obiektu. Metoda jest całkowicie bezkontaktowa i z uwagi na moc stosowanego światła mniejszą niż kilka miliwatów, całkowicie nieinwazyjna. Może więc być stosowana wielokrotnie i w wielu miejscach obiektu" - tyle definicja, która laikowi niewiele powie. Ale za nią idą badania pozwalające jeszcze lepiej sprawdzić budowę oka, jego strukturę i reakcję na zewnętrzne bodźce. Po raz pierwszy niezależnie od opinii pacjenta, można ocenić czy i jak pacjent widzi.
Jak mówią naukowcy: w dużym uproszczeniu: „wejść w czyjeś oczy”. A to może się przydać m.in. we wczesnym wykrywaniu SM.
Na efekty badań prowadzonych obecnie trzeba będzie czekać pewno ok. 5-8 lat. Ale część z opracowanych w ICTER technologii jest na etapie wdrażania. Jedną z nich jest innowacyjna metoda pozwalająca na obrazowanie siatkówki za pomocą tzw. fluorescencji ze wzbudzeniem dwufotonowym. Pozwala ona w najmniejszej, chemicznej skali sprawdzać, czy komórki odpowiedzialne za proces widzenia działają prawidłowo. Kolejną metodą jest optoretinografia, umożliwiająca precyzyjne mierzenie reakcji obecnych w siatkówce fotoreceptorów na światło. Obie techniki mogą służyć do diagnozowania schorzeń narządu wzroku, ale umożliwiają też analizowanie czy wdrożone terapie odnoszą zakładane skutki. W przypadku optoretinografii technika wymaga niewyobrażalnej dotąd precyzji – urządzenia pomiarowe muszą wykrywać wydłużanie się światłoczułych komórek oka o 1 nanometr, mimo poruszania się całego organu.
ICTER współpracuje z czołowymi ośrodkami badań oka na świecie, w tym z University College London – partnerem strategicznym centrum, a także londyńskim szpitalem Moorfields Eye Hospital oraz Uniwersytetem Kalifornijskim w Irvine. – Międzynarodowa współpraca naukowa jest kluczowa dla rozwoju nauki i innowacji, a także dla rozwiązywania globalnych wyzwań w zakresie zdrowia, klimatu czy bezpieczeństwa. Współpraca naukowa ponad podziałami umożliwia poszerzenie wiedzy o dodatkowe elementy, wymianę doświadczeń i kompetencji, dostęp do infrastruktury badawczej i transfer technologii – mówi Anna Clunes, Ambasador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce.
Wsparcie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w realizacji programu Międzynarodowe Agendy Badawcze to nie tylko szansa na rozwój rodzimej nauki – w perspektywie oznacza to wzrost innowacyjności polskiej gospodarki. Technologie dziś opracowywane i testowane w MAB-ach, za kilka lat mogą mieć wydatny wpływ na różne gałęzie naszej gospodarki, a to przełoży się na konkretne korzyści dla społeczeństwa. W przypadku ICTER nowe urządzenia posłużą do testowania innowacyjnych terapii m.in. dla pacjentów z retinopatią cukrzycową, która jest pierwszą przyczyną utraty wzroku u osób w wieku produkcyjnym, lub ze zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem (AMD), czyli najczęstszą przyczyną utraty wzroku u osób po 50-tce w krajach rozwiniętych.
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej istnieje od 1991 r. i jest niezależną, samofinansującą się instytucją pozarządową typu non-profit, która realizuje misję wspierania nauki. Jest największym w Polsce pozabudżetowym źródłem finansowania nauki. Do statutowych celów FNP należą: wspieranie wybitnych naukowców i zespołów badawczych i działanie na rzecz transferu osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej.
Centrum ICTER powstało dzięki Funduszom Europejskim z Programu Inteligentny Rozwój (POIR) przyznanym przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) w ramach programu Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB).