Autor : Aleksandra Kurowska
2020-05-29 16:53
Mimo pandemii, prowadzone są kontrole placówek medycznych. A jednym z zaniedbań, które może wiązać się ze sporem lub wręcz karami są regulaminy. Na co zwrócić uwagę, wyjaśnia Mateusz Pałka, doradca Kancelarii Doradczej Rafał Piotr Janiszewski.
Posiadanie regulaminu organizacyjnego jest obligatoryjne dla wszystkich podmiotów wykonujących działalność leczniczą (co precyzują przepisu art. 4 i 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. 2011 Nr 112 poz. 654 z pozn. zm.). Co ważne obowiązek posiadania regulaminu organizacyjnego dotyczy wszystkich form prowadzenia działalności w tym także spółek w rozumieniu Kodeksu Spółek Handlowych.
Jakie funkcje?
Regulamin oprócz funkcji organizacyjnych wewnątrz podmiotu leczniczego, powinien spełniać także funkcje informacyjną względem pacjenta. Dobrze skonstruowany regulamin przyczynia się do zmniejszenia ewentualnych nieporozumień z pacjentami oraz wypełnia ustawowy obowiązek informowania pacjenta o świadczeniach zdrowotnych udzielanych w danej placówce. Tyle w teorii, jednak praktyka wygląda zgoła inaczej. Po przeanalizowaniu wielu regulaminów organizacyjnych, nasuwa się jeden wniosek- mianowicie placówki medyczne w Polsce zaniedbują regulaminy organizacyjne, często nie opierając swojej działalności na tym jakże ważnym dokumencie.
Jakie błędy popełniają placówki?
Ustawodawca enumeratywnie wskazuje w art. 24 ust.1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. 2011 Nr 112 poz. 654 z poźn. zm.) wymagane prawnie elementy regulaminu organizacyjnego. Pomimo tego, że ustawodawca jasno wskazał jakie treści obligatoryjnie powinien zawierać regulamin, placówki wciąż nie zawierają wymaganych zapisów w swoich regulaminach organizacyjnych. Dlaczego więc w placówkach pojawiają się nieprawidłowości?
Przyczyna jest prozaiczna, najczęściej jest to niedbalstwo personelu wynikające z niewiedzy lub nieznajomości przepisów prawnych. Często placówki medyczne bagatelizują obowiązek aktualizacji regulaminów organizacyjnych. W części placówek funkcjonują regulaminy oparte na uprzednio obowiązującej ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. 1991 Nr 91 poz. 408), w której to katalog obligatoryjnych elementów regulaminu organizacyjnego był znacznie węższy. Długo nieaktualizowany regulamin organizacyjny skutkuje dysonansem między tym co znajduje się w regulaminie a praktyką i systematyką działania podmiotu leczniczego. Przekłada się to najczęściej na chaos kompetencyjny na poszczególnych stanowiskach. Nie bez znaczenia wobec braku aktualizacji regulaminu są kary finansowe, możliwe w przypadku kontroli NFZ- co jest bardzo istotne w obliczu wchodzących zmian prawnych dotyczących Korpusu Kontrolerskiego (Ustawa z dnia 21 lutego 2019 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Dz. U. 2019 poz. 399).
Do najczęściej występujących błędów w regulaminach organizacyjnych należą:
1) Brak ujęcia struktury organizacyjnej podmiotu leczniczego w regulaminie (art. 24 ust. 1 pkt. 3).
Struktura organizacyjna to jeden z najważniejszych elementów regulaminu. Pozwala ona na jasne wykazanie komórek organizacyjnych oraz ich podległości. Brak jasno określonych struktur kierowniczych wprowadza nieład i uniemożliwia skuteczną pracę w podmiocie leczniczym. Dobrze rozpisany schemat organizacyjny pozwala także wytyczyć kompetencje dla poszczególnych komórek organizacyjnych.
2) Brak ujęcia wysokości opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej lub brak jej aktualizacji w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia (art. 24 ust. 1 pkt.9).
Każdy pacjent ma prawo dostępu do dokumentacji medycznej oraz wiedzy o swoim stanie zdrowia, a także o udzielonych mu świadczeniach. Placówki zdrowotne mają prawo do ustalenia wysokości opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej, jednak do wysokości określonej ustawowo. Maksymalna wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej określona jest w art. 28 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2009 Nr 52 poz. 417). Głównym wyznacznikiem maksymalnej wysokości opłat jest przeciętne wynagrodzenie za poprzedni kwartał ogłaszane przez GUS. Brak ujęcia wysokości opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej lub brak jej aktualizacji niewątpliwie łamie prawo pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej. Ponadto, w ocenie Rzecznika Praw Pacjenta nieujęcie lub brak aktualizacji opłat za udostępnianie dokumentacji medycznej stanowi naruszenie zbiorowych praw pacjenta. W prawidłowym ujęciu kwestii udostępniania dokumentacji medycznej pomóc mogą wytyczne Rzecznika Praw Pacjenta udostępnione na jego stronie internetowej.
3) Brak określenia wysokości opłat za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny (art. 24 ust. 1 pkt 11.)
Zgodnie z obowiązującym prawem, po śmierci pacjenta placówka lecznicza może przechowywać zwłoki pacjenta nie dłużej niż przez 72 godziny. Po upływie trzech dób, placówka może pobierać opłatę za przechowywanie zwłok. Opłatę szpital może pobierać zarówno od osób fizycznych (rodziny zmarłego) jak i od instytucji państwowych i osób prawnych (np. w związku z toczącym się śledztwem prokuratorskim). Wysokość opłaty nie jest obwarowana żadnymi przepisami jak ma to miejsce w przypadku udostępniania dokumentacji medycznej. Placówki mają w tej kwestii dowolność. Warto pamiętać, że zapis w regulaminie dotyczący przechowywania zwłok pacjenta nie dotyczy placówek leczniczych wykonujących działalność w rodzaju świadczeń ambulatoryjnych.
4) Brak ujęcia praw pacjenta w regulaminie organizacyjnym placówki leczniczej.
Ujęcie praw pacjenta w regulaminie nie znajduje się w katalogu obligatoryjnych przepisów art. 24 ustawy o działalności leczniczej. Jednak ich ujęcie w formie całego paragrafu lub załącznika do regulaminu jest bardzo istotne. Zawarcie w regulaminie praw pacjenta spełnia funkcję informacyjną wobec pacjentów i w konsekwencji niejako „przypomina” pacjentowi jakie uprawnienia przysługują mu w toku leczenia. Ponadto ujęcie katalogu praw pacjenta w regulaminie pozwala uniknąć konfliktów na linii pacjent- placówka lecznicza.
5) Zaniechanie udostępnienia informacji o regulaminie w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w miejscu udzielania świadczeń w tym na stronie internetowej placówki (art. 24. ust. 2 i 2a).
Powyższy błąd odnosi się do całości regulaminu i jest złamaniem prawa pacjenta do informacji o rodzaju udzielanych świadczeń w konkretnej placówce. Brak aktualizacji w BIP w zakresie: rodzaju działalności leczniczej oraz udzielanych świadczeń, wysokości opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej, wysokości opłaty za przechowywanie zwłok powyżej 72 godzin oraz wysokości opłat za świadczenia zdrowotne udzielane za częściową lub całościową odpłatnością, może skutkować wysoką karą podczas kontroli NFZ. Ponadto prawnie wymagane jest także udostępnienie powyższych informacji na stronie internetowej podmiotu oraz ich wywieszenie w widocznym dla pacjentów miejscu.
Przedstawione powyżej błędy stanowią najczęstsze braki w regulaminach organizacyjnych placówek leczniczych. Regulamin pozbawiony ustawowo wymaganych zapisów lub regulamin niezaktualizowany staje się bezwartościowy, zarówno dla personelu jak i pacjentów placówki. Udostępnienie niezgodnego z przepisami prawymi regulaminu skutkuje nie tylko narażeniem się na kary będące konsekwencją ewentualnych kontroli NFZ, ale również ryzykiem sporu z Rzecznikiem Praw Pacjenta
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl