Autor : Aleksandra Mroczek
2020-12-14 19:19
Pacjenci, u których zdiagnozowano atopowe zapalenie skóry, zmagają się nie tylko z samą chorobą, ale także ze stygmatyzacją czy niewystarczającą opieką ze strony publicznego systemu ochrony zdrowia. AZS jest chorobą, której my dzisiaj nie potrafimy wyleczyć, ale możemy łagodzić objawy, tak by jak najmniej utrudniały życie chorym i zagrażały ich zdrowiu
Skąd się bierze choroba i kogo dotyczy?
Atopowe zapalenie skóry, czyli potocznie AZS, jest przewlekłą chorobą skóry występującą u osób ze skłonnościami do chorób alergicznych. Nazywane bywa też czasem egzemą, a kiedyś świerzbiączką Besniera.
Do rozwoju AZS dochodzi na skutek współdziałania czynników genetycznych, środowiskowych, uszkodzenia bariery skórnej i zaburzeń układu immunologicznego. Zdiagnozowani pacjenci powinni dbać o eliminowanie potencjalnych alergenów ze swojego codziennego środowiska oraz o odpowiednio dobraną, delikatną, nawilżającą skórę higienę. Choroba może mieć postać ciężką, umiarkowaną i łagodną. Szacuje się, że z AZS boryka się około 15–20 proc. dzieci. Ponad 90 proc. pacjentów wskazało, że pierwsze objawy choroby pojawiły się do 5. roku życia. U około 10 proc. pacjentów choroba utrzymuje się w wieku dorosłym. Od lat 70. XX wieku jesteśmy świadkami niepokojącego trendu - 2–3-krotnego wzrostu częstości występowania AZS.
Najczęstsze objawy
Charakterystycznymi dla choroby objawami są świąd, zmiany skórne różnie rozmieszczone na całym ciele (często na powiekach, łokciach, skórze głowy) oraz ból skóry. Powyższe objawy dotyczą jedynie grupy pacjentów, którzy cierpią na lekki przebieg choroby. Pacjenci z umiarkowanym lub ciężkim AZS wskazują również na inne uciążliwe objawy takie jak łuszczenie się i pękanie skóry, krwawiące i sączące się rany. W ponad 60 proc. chorych istnieje podwyższone ryzyko rozwoju objawów atopowych ze strony innych narządów poza skórą.
Żeby rozpoznać u pacjenta AZS musi on spełniać 3 tzw. duże i 3 małe kryteria, które świadczą m.in. o odczuwanych objawach.
Duże kryteria AZS:
świąd,
typowa morfologia i lokalizacja zmian skórnych,
przewlekły i nawrotowy przebieg choroby,
dodatni wywiad atopowy u pacjenta lub wśród członków jego rodziny.
Małe kryteria AZS:
· rybia łuska,
· sucha skóra,
· nadmierna wrażliwość na czynniki drażniące (np. pot, niektóre tkaniny),
· nawracające zapalenie skóry,
· zaostrzenia w okresie wzmożonego stresu,
· nietolerancja pokarmów,
· dodatnie testy punktowe,
· wzrost stężenia przeciwciał IgE w surowicy,
· stożek rogówki,
· zaćma podtorebkowa przednia,
· bladość bądź rumień na twarzy,
przebarwienia skóry wokół oczu,
przedni fałd szyjny,
fałd oczny,
zapalenie czerwieni wargowej,
noworodkowe zapalenie spojówek,
wyprysk sutków,
łupież biały,
biały dermografizm,
uwydatnienie mieszków włosowych.
U pacjentów mogą występować również inne objawy, takie jak:
objaw Dennie-Morgana, czyli symetryczne pojedyncze lub podwójne fałdy skórne poniżej dolnej powieki oka (ma je 50-60 proc. pacjentów z AZS),
objaw Herthoge’a, czyli przerzedzenie owłosienia bocznej części brwi (u ok. 40 proc. osób chorych na AZS).
wyprysk powiek (może być jedynym objawem AZS),
wyprysk sutków (u 12-23 proc. chorych)
Jak leczyć AZS?
Terapia postaci łagodnej AZS to codzienne stosowanie emolientów i leczenie przeciwzapalne w okresie zaostrzeń choroby. W przypadku rozwoju ostrego wyprysku zalecane jest stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów (mGKS) lub miejscowych inhibitorów kalcyneuryny, które w przypadku skóry wrażliwej (np. skóra twarzy czy genitaliów) mogą doprowadzić do atrofii skóry.
W ciężkich, uogólnionych postaciach atopowego zapalenia skóry istnieją wskazania do hospitalizacji i leczenia ogólnego. W Polsce do leczenia układowego AZS zarejestrowano glikokortykosteroidy (które mogą być stosowane jedynie przez 7-10 dni), cyklosporynę i pierwszy lek biologiczny: dupilumab – ale nie jest on jeszcze refundowany (to lek zarejestrowany do leczenia umiarkowanego oraz ciężkiego AZS).
Nie tylko choroba
W opublikowanym w czerwcu raporcie „sytuacja osób dorosłych chorujących na atopowe zapalenie skóry w Polsce” szczególną uwagę zwrócono także na aspekty życia pacjentów nie związane z samą chorobą. U pacjentów chorujących na AZS obserwuje się liczne zaburzenia sfery emocjonalnej i psychicznej, takie jak m.in. unikanie aktywności życiowych. Czują się oni stygmatyzowani, marginalizowani – choroba niesie za sobą szereg konsekwencji psychospołecznych, które utrudnią lub nawet często uniemożliwiają normlane funkcjonowanie w społeczności. Problemem są częste nieobecności w pracy lub szkole z powodu hospitalizacji lub rekonwalescencji. Podkreślić także należy wstyd, który odczuwają pacjenci każdego dnia – czują dyskomfort na myśl o widocznych ranach i nieestetycznie wyglądającej skórze. Ponad 93 proc. pacjentów deklaruje, że atopowe zapalenie skóry obniżyło jakość ich życia, uniemożliwiając normalne funkcjonowanie zarówno społeczne jak i zawodowe, a blisko 34 proc. ocenia aktualnie zastosowane leczenie jako nieskuteczne.
Chorzy na AZS ujawniają częściej niż populacja ogólna napady złości. Myśli samobójcze u pacjentów, borykających się z atopowym zapaleniem skóry są stosunkowo częste – występują u około 12,7 proc. chorych. Jak wynika z badań, pacjenci mają o 44 proc. większe ryzyko myśli samobójczych i o 36 proc. większe ryzyko prób samobójczych w porównaniu z pacjentami bez AZS.
Czytaj więcej:
Z jakimi problemami borykają się pacjenci z Atopowym Zapaleniem Skóry?
Koszty leczenia AZS w Polsce. Jak wypadamy na tle Europy?