Autor : Agata Szczepańska
2023-09-25 17:15
Opieka farmaceutyczna, przeglądy lekowe, szczepienia w aptekach – rola farmaceutów w systemie ochrony zdrowia stale rośnie. Od ponad dwóch lat farmaceuci mają też swoją ustawę zawodową, która pomaga im rozwijać kompetencje.
- Zawody medyczne pełnią istotną rolę w systemie ochrony zdrowia, a przez to również w kształtowaniu się polityki lekowej państwa. W tym zakresie, dokument strategiczny porusza m.in. kwestie dotyczące zwiększenia kompetencji kadr medycznych, doskonalenia współpracy pomiędzy grupami zawodów medycznych, a także usprawnienia procesu ordynacji lekarskiej i pielęgniarskiej. Wszystkie te działania sumarycznie przyczynią się do lepszego prowadzenia farmakoterapii, co jest szczególnie korzystne z perspektywy pacjenta. Szczególną uwagę zwrócono na wzmocnienie roli farmaceutów – podkreśla resort zdrowia w opublikowanym właśnie raporcie „Polityka Lekowa Państwa 2018-2022”.
Długo wyczekiwana przez środowisko farmaceutyczne ustawa o zawodzie farmaceuty weszła w życie 16 kwietnia 2021 r. Ustawa daje możliwość sprawowania przez farmaceutę opieki farmaceutycznej w aptekach w zakresie prowadzenia konsultacji farmaceutycznych, wykonywania przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii, opracowywania indywidualnego planu opieki farmaceutycznej, wykonywania określonych badań diagnostycznych oraz wystawiania recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.
Nowe zasady realizacji recept. MZ wyjaśnia, jak wydawać leki
Na ile farmaceuci wykorzystują nowe kompetencje? Liczba przeszkolonych magistrów farmacji, przygotowanych i realizujących opiekę farmaceutyczną wynosi ok. 1017, co stanowi ok. 3,9 proc. w stosunku do całkowitej liczby farmaceutów. Co roku ich przybywa:
2021 r. – 73 przeszkolonych farmaceutów,
2022 r. – 369 przeszkolonych farmaceutów,
2023 r. – 511 przeszkolonych farmaceutów.
- Dynamika wzrostu liczby farmaceutów przeszkolonych, przygotowanych i realizujących opiekę farmaceutyczną wykazuje pozytywny trend. Środowisko farmaceutyczne widzi potrzebę rozwoju w kierunku opieki farmaceutycznej, a powyższy trend jest optymistyczną oznaką dążenia farmaceutów do poszerzania swoich kwalifikacji – ocenia ministerstwo.
Według Koordynatora Pilotażu przeglądów lekowych od 1 czerwca do 30 listopada 2022 r. przeprowadzono ich 850 w 75 aptekach.
Podczas pandemii farmaceutom umożliwiono przeprowadzanie szczepień przeciwko COVID-19. W maju 2021 r. przyjęto regulacje wprowadzające możliwość szczepienia pacjentów w aptekach. W lipcu 2021 r. ok. 400 aptek świadczyło usługi szczepienia przeciwko COVID-19. Z kolei w listopadzie 2021 r. rozszerzono krąg zawodów medycznych uprawnionych do kwalifikacji i wykonywania szczepień przeciw grypie – w tym uwzględniono farmaceutów. Natomiast w styczniu 2022 r. w życie weszło rozporządzenie wskazujące warunki umożliwiające szczepienia przeciw grypie w aptekach.
Szczepienia w aptekach: MZ ma już przepisy, by za nie płacić
W tym samym okresie wdrożono rozporządzenie w sprawie wykazu badań diagnostycznych, które mogą być wykonywane przez farmaceutę. Farmaceutom nadano uprawnienia do wykonywania następujących testów diagnostycznych:
1) test antygenowy w kierunku SARS-CoV-2,
2) badanie podstawowych paramentów życiowych: ciśnienie krwi, tętno, puls oraz saturacja krwi,
3) pomiar masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie, a także obliczanie wskaźnika BMI oraz stosunku obwodu talii do obwodu bioder (WHR),
4) test stężenia glukozy we krwi,
5) kontrola panelu lipidowego (cholesterol, frakcja HDL i LDL oraz trójglicerydy),
6) szybki test do wykrywania grypy, stężenia białka C-reaktywnego, antygenu Streptococcus z grupy A, Helicobacter – test z krwi.
W czasie pandemii zmienione zostały też przepisy dotyczące zasad wystawiania recept farmaceutycznych. Po pierwsze, farmaceutom posiadającym prawo wykonywania zawodu, nadano możliwość wystawienia refundowanej recepty farmaceutycznej dla siebie (pro auctore) oraz rodziny (pro familiae). Po drugie, zredukowano stopień zagrożenia stanu zdrowia pacjenta w przypadku wystawienia recepty farmaceutycznej. Poprzedni zapis umożliwiał farmaceucie wystawienie recepty wyłącznie w przypadkach nagłego zagrożenia zdrowia pacjenta. Usunięcie słowa „nagłego” w znaczący sposób ułatwiło farmaceutom wystawianie recept pacjentom, bez obaw o interpretację indywidualnego przypadku w trakcie ewentualnej kontroli oceniającej zasadność wystawienia takiej recepty.
Jak wynika z danych Narodowego Funduszu Zdrowia, od momentu wprowadzenia tych zapisów zauważalny jest znaczący wzrost liczby refundowanych recept pro auctore i pro familiae wystawianych przez farmaceutów. Najwięcej było ich w grudniu 2022 r. – 5394 recept. Od roku 2021 ich liczba utrzymuje się na stałym poziomie, średnio ok. 4250 recept miesięcznie. NFZ nie ma danych o receptach farmaceutycznych, gdyż są one pełnopłatne dla pacjentów.
Według danych GUS, zestawionych w raporcie, na który powołuje się resort zdrowia w swoim opracowaniu, na koniec 2022 r. działalność prowadziło 11,7 tys. aptek (ogólnodostępnych i zakładowych) oraz 1,1 tys. punktów aptecznych, w których pracowało 57,8 tys. magistrów farmacji i techników farmaceutycznych.
W sumie zatrudnionych w nich było 63,2 tys. pracowników, w tym 25,8 tys. stanowili farmaceuci, a 32 tys. – technicy farmaceutyczni.
Znaczącą większość ww. personelu fachowego stanowiły kobiety (83,3 proc. magistrów farmacji i 94,6 proc. techników farmaceutycznych).
Polecamy także:
Apteka dla Aptekarza – ustawa ma być skierowana do TK
Przedsiębiorcy protestują, aptekarze popierają – dalszy spór o apteki
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl