Autor : Aleksandra Kurowska
2023-09-28 12:18
Mimo kontrowersji przepisy uszczelniające AdA wchodzą w życie. Co ciekawe, choć prezydent Andrzej Duda podpisując ustawę, zapowiedział skierowanie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, nie miało to jak dotąd miejsca.
W ostatnich latach, choć w parlamencie było wiele legislacyjnych wrzutek, a także rządowych projektów budzących wątpliwości, Andrzej Duda z możliwości skierowania ustaw do Trybunału prawie nie korzystał. Zdarzało się to sporadycznie i w większości przypadków wydawało się to raczej formalnością, wymuszoną przez opinię publiczną lub ekspertów - przy obecnym składzie Trybunału.
We wrześniu, podpisując nowelizację tzw. Apteki dla Aptekarza (AdA), prezydent zapowiedział skierowanie wniosku do TK. I panowało powszechne przekonanie, że to zrobił. Ale ani na stronie prezydenta, ani TK o takim wniosku nie ma nadal mowy, zaś osoby związane z Kancelarią Prezydenta, które o to pytaliśmy, mówiły, że to temat drażliwy.
Wniosek nie miał dotyczyć zasadności przepisów, ale trybu ich uchwalenia. Bo choć przymiarki do prób zmian w AdA trwały długo, to resort zdrowia wykazywał w tej sprawie asertywność. Zapisy nie znalazły się w nowelizacji ustawy refundacyjnej. Podobno, co potwierdza część urzędników MZ, zmiany były w ustawie dotyczącej inspekcji farmaceutycznej, jako poprawki zgłoszone przez inny resort. Tyle że prace nad tym projektem zarzucono. I nawet raportu z konsultacji nie opublikowano, a byłby zapewne ciekawy.
Zmiany w przepisach nieoczekiwanie wrzucono do projektu ustawy o ubezpieczeniach eksportowych, już na etapie prac sejmowych. Komisja zdrowia w ogóle nad nimi nie pracowała, bo ustawę tę przygotowywał resort przedsiębiorczości kierowany przez ministra Waldemara Budę, którego można nazwać akuszerem AdA (to on był autorem uchwalonej w 2017 r. pierwszej AdA, choć wiadomo, że projekt przygotowywała Naczelna Izba Aptekarska). Miał też udział przy pracy nad AdA 2.0, bo choć poprawka formalnie zgłoszona była jako poselska, to minister niejako reprezentował ją na etapie dalszych parc, wypowiadając się na ten temat i broniąc tych przepisów m.in. w Senacie.
Pod naciskiem części środowiska związanego z aptekami, prezydencka rada doradców miała nawet specjalne posiedzenie dotyczące AdA. Prezydent ustawę podpisał, ale od razu zastrzegł, że będzie wniosek do TK.
Przedstawiciele sieci aptecznych, z którymi rozmawialiśmy, mają jeszcze nadzieję, że w razie przegranej PiS w wyborach, ustawa może zostać znów znowelizowana. Choć to dość wątpliwe, bo PiS z pewnością odbiłby nisko piłkę w ewentualnej dyskusji, mówiąc o sprzyjaniu korporacjom. Co więc nas czeka? GIF jeszcze nie wypowiada się na temat tych przepisów, zapewne będzie patrzeć na reakcje rynku.
Przedstawiciele NIA liczą, że jeśli wniosek do TK nie trafi przed wyborami, to może w ogóle prezydent go nie złoży.
Póki co 13 września 2023 r. w Dzienniku Ustaw ogłoszono ustawę o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw, w ramach której ustawodawca nowelizuje prawo farmaceutyczne i „uszczelnia” Aptekę dla Aptekarza. A nowe regulacje zaczeły obowiązywać już 28 września br.
Po uszczelnieniu AdA pora na uregulowanie rynku hurtowni?
- Od 28 września „niedozwolone” przejęcie kontroli nad podmiotami prowadzącymi apteki łączy się z negatywnymi konsekwencjami (w tym cofnięciem zezwolenia oraz wysokimi karami finansowymi) - piszą w analizie przygotowanej dla redakcji CowZdrowiu.pl Paulina Kumkowska i Tomasz Kaczyński z kancelarii DZP. - W myśl AdA 2.0 kontrolę w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną będzie mógł przejąć wyłącznie: (i) farmaceuta lub (ii) spółka jawna/partnerska farmaceutów, jeżeli osoba / podmiot przejmujący kontrolę: (i) jest właścicielem nie więcej niż 4 aptek; (ii) nie należy do grupy kapitałowej posiadającej więcej niż 4 apteki - przypominają.
Podkreślają przy tym, że złożenie wniosku do Trybunału nie wstrzyma jednak wejścia w życie przepisów. Oznacza to, że inspekcja farmaceutyczna wkrótce będzie mogła stosować AdA 2.0. i sankcje z niej wynikające.
- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność ww. regulacji z Konstytucją będzie skutkował zaistnieniem obowiązku powstrzymania się od stosowania przedmiotowych przepisów przez organy administracji publicznej (w tym organy inspekcji farmaceutycznej), jak również zaistnieniem obowiązku wykonania wyroku TK przez ustawodawcę w drodze odpowiednich zmian legislacyjnych - wskazują prawnicy.
Jak sprawdziliśmy, Trybunał zajmuje się teraz wnioskami z 2021 r. Trochę czasu może więc minąć do pierwszej rozprawy.
- Konsekwencją wyroku TK może być również wznowienie postępowań administracyjnych prowadzonych na mocy przepisów AdA 2.0. przed organami inspekcji farmaceutycznej - wyjaśniają eksperci z DZP. I nie wykluczają, że docelowo zainicjowane zostaną postępowania odszkodowawcze przeciwko Skarbowi Państwa w związku z ewentualnymi szkodami poniesionymi przez przedsiębiorców w wyniku stosowania niezgodnych przepisów oraz nałożonych sankcji.
- Mamy nadzieję, że prezydent będzie jeszcze rozważał tę decyzję, dlatego że w naszej ocenie nie ma cienia wątpliwości, że jest to przepis konstytucyjny – mówi nam Marek Tomków, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej. - Najlepszym dowodem na to jest fakt, że ten sam przepis był zmieniany kilka miesięcy wcześniej w ustawie o Krajowej Sieci Onkologicznej, według dokładnie takiej samej ścieżki poprawki poselskiej i nikt konstytucyjności nie podważał – wyjaśnia. Wtedy zapisy dotyczyły otwierania aptek przez uczelnie. – Z ustawą, do której to dodano, apteki też nie miały nic wspólnego - mówi wiceszef aptekarskiego samorządu. - My nie mamy wątpliwości, że jest to konstytucyjne. W ten sposób zostało wprowadzonych bardzo wiele ustaw – dodaje.
- Pytanie, co może zmienić się po 15 października. Wiemy, że kilka sieci bardzo mocno liczy na to, że jeśli się zmieni władza, to te przepisy uchyli. Myślę że nic bardziej mylnego. Cała Lewica poparła ADA2.0. Posłowie i senatorowie PO mówili wprost: tryb nam się nie podoba, ale treść zmian jak najbardziej tak. Podobnie PSL. W opozycyjnym Senacie nikt nie był przeciw - dodaje Marek Tomków. Zwraca też uwagę na fakt, że w przeciwko zmianom w AdA ukazało się aż 546 artykułów, głownie sponsorowanych przez przeciwników zmian.
Polecamy także:
Apteka dla Aptekarza (AdA): Senat sięga po opinie konstytucjonalistów
Przedsiębiorcy protestują, aptekarze popierają – dalszy spór o apteki
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl