Autor : Aleksandra Kurowska
2023-08-23 22:42
Od kiedy energetyki znikną ze szkolnych sklepików i automatów? Kiedy w życie wejdzie zakaz sprzedaży napojów energetycznych osobom nieletnim - podobny jak w przypadku alkoholu? Prezydent podpisał już ustawę dotyczącą ograniczeń sprzedaży tej grupy produktów.
Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy wprowadzającą całkowity zakaz sprzedaży napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny osobom poniżej 18. roku życia. Ustawa wprowadza też zakaz sprzedaży takich napojów na terenie szkół, innych jednostek oświatowych oraz w automatach.
W przypadku wątpliwości co do pełnoletności kupującego, sprzedawca może żądać okazania dokumentu potwierdzającego wiek klienta.
Sklep lub inny podmiot sprzedający napoje z dodatkiem kofeiny lub tauryny osobom poniżej 18. roku życia, na terenie szkół, jednostek systemu oświaty oraz w automatach będzie podlegał karze grzywny do 2 tys. zł.
Osoby nieletnie nie kupią energetyków nie tylko w szkole, sklepie, ale też np. w lokalu gastronomicznym.
Karze 2000 zł grzywny będzie podlegał kierownik zakładu handlowego lub gastronomicznego, który nie dopełnia obowiązku nadzoru i przez to dopuszcza do popełnienia w tym zakładzie tego wykroczenia.
Sąd będzie mógł też orzec przepadek napojów z dodatkiem kofeiny lub tauryny, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy.
Ustawa nakłada na producentów lub importerów napoju z dodatkiem kofeiny lub tauryny obowiązek oznaczenia opakowania wyrobu widoczną, czytelną i umieszczoną w sposób trwały informacją o treści "Napój energetyzujący" lub "Napój energetyczny".
Dodatkowo, podmiot produkujący lub importujący napoje z dodatkiem kofeiny lub tauryny w opakowaniach niespełniających wymogów określonych w nowelizacji, będzie podlegał grzywnie do 200 tys. zł albo karze ograniczenia wolności, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli ten czyn zostanie popełniony w zakresie działalności przedsiębiorcy, za sprawcę czynu zabronionego będzie uznawana także osoba odpowiedzialna za produkcję lub import napojów z dodatkiem kofeiny lub tauryny.
Przepisy dotyczące zakazu sprzedaży niepełnoletnim napojów energetycznych mają obowiązywać od początku 2024 r.
Do najważniejszych graczy na rynku napojów energetycznych w Polsce należą takie marki, jak Red Bull Polska (marka Red Bull), FoodCare (Black Energy Drink, Ngine), Maspex (Tiger Energy Drink), Coca-Cola HBC Polska (Burn, Monster Energy Drink), PepsiCola General Bottlers (Rockstar), Oshee Polska (Oshee Wiedźmin Energy).
W całym 2022 roku producenci napojów energetyzujących cennikowo wydali na reklamy w mediach tradycyjnych (bez internetu) 99,6 mln zł (dane Kantar Media). Było to 29,6 proc. więcej niż rok wcześniej.
Nie będą to wszystkie energetyki.
W ustawie wpisano: "Za napój z dodatkiem kofeiny lub tauryny w rozumieniu niniejszego rozdziału uważa się wyrób w postaci napoju będący środkiem spożywczym, ujęty w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w klasie 10.89 oraz w dziale 11, w którego składzie znajduje się kofeina w proporcji przewyższającej 150 mg/l lub tauryna, z wyłączeniem substancji występujących w nim naturalnie".
Obecnie w takich napojach najczęściej stosuje się ok. 30-40 mg kofeiny na 100 ml napoju, co daje 80 mg kofeiny w przypadku małych puszek i 160 mg w opakowaniach o pojemności 500 ml. W praktyce więc wiele napojów sprzedawanych w małych puszkach zakaz może nie objąć.
W trakcie prac nad ustawą podkreślano, że u młodzieży spożywającej napoje energetyzujące występują powikłania sercowo-naczyniowe i zaburzenia ze strony układu krążenia.
Napoje energetyzujące są produktami przeznaczonymi dla osób dorosłych i nie powinny być spożywane przez dzieci, ponieważ zawierają składniki, które przyjmowane w dużych ilościach, zwłaszcza przez osoby o małej masie ciała, mogą doprowadzić do przekroczenia dawek, przy których obserwuje się efekty toksyczne. Co jakiś czas w mediach pojawiają się informacje o osobach, które z powodu nadmiernej ich konsumpcji straciły życie.
W przypadku osób dorosłych również mogą być szkodliwe. Nie są zalecane m.in. kobietom w ciąży. U osób regularnie spożywających napoje bogate w kofeinę występuje m.in. kołatanie serca, wzrost ciśnienia krwi, uczucie niepokoju, ból w klatce piersiowej, płytki i przyspieszony oddech, zawroty i ból głowy, incydenty żołądkowo-jelitowe. Ponadto znane są ostre zatrucia kofeiną, objawiające się tachykardią i arytmią serca, migotaniem przedsionków, wymiotami, zaburzeniami snu,
Jak informuje Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, w skład napojów energetyzujących wchodzą takie składniki, jak: kofeina, tauryna, inozytol, cukry proste, witaminy z grupy B, substancje aromatyzujące, dwutlenek węgla, substancje konserwujące i regulatory kwasowości. Ponadto, w zależności od producenta, ekstrakt z guarany, glukuronolakton czy wyciągi z ziół (np. żeń-szeń i miłorząb japoński).
Wartość energetyczna napojów energetyzujących wynosi około 45 kcal/100 ml, a zawartość cukrów prostych około 10 g/100 ml napoju. Ta sama instytucja podaje, że w Polsce zawartość kofeiny w napojach energetyzujących wynosi najczęściej 80 mg/250 ml, tauryny – w granicach 500–1000 mg/250 ml.
Przeczytaj także: Kolejne ofiary legionelli na Podkarpaciu. Co robią służby?
Sejmowa Komisja Zdrowia zajmująca się w projektem nowelizacji ustawy o zdrowiu publicznym i innych ustaw wykreśliła zaproponowane na początku roku przepisy zakazujące reklamy i promocji napojów energetycznych. Poprawkę taką zgłosił minister sportu i turystyki Kamil Bortniczuk twierdząc, że jest to uzasadnione komunikacją, którą prowadzono z Komisją Europejską. W przypadku wprowadzania ograniczeń handlu albo działań marketingowych konieczne jest uzyskanie notyfikacji Komisji Europejskiej (proces taki trwa minimum pół roku), a rząd nie chciał tyle czekać (ustawa nie byłaby przyjęta w tej kadencji, czekałaby ją dyskontynuacja prac. Możliwe jednak, że w kolejnej kadencji parlamentu będzie nowelizacja wracająca do pomysłu ograniczeń reklam.
Jak ograniczenia reklam energetyków miały wyglądać? Pierwotnie w projekcie wpisano, że emisja reklam napojów energetycznych w telewizji, w radiu, kinach i teatrach będzie możliwa tylko w godzinach 20.00 - 6.00. Jedyny wyjątek miał być wtedy, gdy reklama jest prowadzona "przez organizatora imprezy sportu wyczynowego lub profesjonalnego w trakcie trwania tej imprezy".
Gdy pisaliśmy ten artykuł, nie była ona jeszcze opublikowana w Dzienniku Ustaw, ale jej ostateczna treść była na stronie Sejmu https://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/3258_u.htm
Czytaj również:
Pakiet zdrowotnych ustaw przyjęty: leki, apteki, "energetyki"
Vacatio legis dla zakazu sprzedaży napojów energetycznych
Zakaz sprzedaży energetyków dzieciom jeszcze w tej kadencji?
Energetyki nie dla dzieci - projektem zajmie się RDS
Redaktor naczelna, od ponad 20 lat pracuje w mediach. Była redaktor naczelna Polityki Zdrowotnej, redaktor m.in. w Rzeczpospolitej, Dzienniku Gazecie Prawnej. Laureatka branżowych nagród dla dziennikarzy i mediów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Kontakt: aleksandra.kurowska@cowzdrowiu.pl