Autor : Magdalena Kopystyńska
2021-04-19 19:57
Rak jelita grubego - choć łatwo wykrywalny - nadal jest jednym z głównych zabójców w naszym kraju. Codziennie z jego powodu umiera 33 Polaków. Niestety jednym z głównych powodów takiego stanu rzeczy jest niechęć pacjentów do mówienia o swoich problemach i zwracanie się o pomoc medyczną w momencie, gdy objawy choroby świadczą o jej zaawansowanym procesie. O to, by nie bagatelizować raka jelita grubego, apelują sami pacjenci i klinicyści we wspólnej kampanii „Nie miej tego gdzieś! Wszystko na temat raka jelita grubego”.
Wczesna diagnostyka i wykrycie choroby na początkowym jej etapie to klucz do zdrowia i życia pacjentów, którzy potencjalnie mogą zmagać się z rakiem jelita grubego. Niestety nadal choroba ta dziesiątkuje polskie społeczeństwo - a główną tego przyczyną są obawy związane z wykonywaniem diagnostyki profilaktycznej. Najnowsza kampania Fundacji EuropaColon Polska zatytułowana „Nie miej tego gdzieś. Wszystko na temat raka jelita grubego” ma przełamywać strach pacjentów i mity, jakie narosły wokół tej choroby.
Rak jelita grubego tematem tabu?
Zdaniem ekspertów, w polskim społeczeństwie, które chętnie życzy sobie zdrowia przy każdej nadarzającej się okazji, problemy związane ze schorzeniami jelita grubego nadal należą do tematów tabu. O ile chętnie wymieniamy się doświadczeniami związanymi z przeziębieniami, stawiamy się w roli ekspertów od bólu głowy czy szczepień ochronnych, to już w przypadku chorób mających wstydliwe symptomy - bardzo niechętnie zabieramy głos.
- Nie czujemy się komfortowo rozmawiając o biegunkach, zaparciach, krwawieniu z odbytu, bólach brzucha, osłabieniu czy zmęczeniu. Ale musimy pokonać wstyd, bo to on nas zabija - przekonuje Iga Rawicka z Fundacji EuropaColon Polska, organizator kampanii „Nie miej tego gdzieś. Wszystko na temat raka jelita grubego”. Ma to niestety przełożenie również na zainteresowanie dostępnym od ponad 20 lat programem przesiewowej kolonoskopii, z której skorzystać mogą osoby po 55 roku życia. Niestety jeszcze przed pandemią SARS-CoV-2 na zaproszenia odpowiadało około 17 proc. wszystkich zapraszanych Polaków, podczas gdy w innych krajach, gdzie wykonywane jest badanie na krew utajoną w kale, odsetek ten sięgał nawet 70-80 proc.
- W ankiecie przeprowadzonej wśród osób, które nie skorzystały z zaproszenia i nie zgłosiły się na badanie przesiewowe, wiele odpowiedziało, że nie ma objawów, więc nie widzi potrzeby, żeby się badać. Tymczasem badania profilaktyczne powinno się wykonywać zanim jakiekolwiek objawy się pojawią. Bo polipy, z których najczęściej powstaje rak, a także sam rak we wczesnym stadium, przez wiele lat przebiegają bezobjawowo - wyjaśnia prof. Jarosław Reguła, kierownik Kliniki Gastroenterologii Onkologicznej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, a jednocześnie konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii. Dodaje również, że na to wszystko nakłada się wstyd i ogromny strach pacjentów, którzy nie chcą się poddawać kolonoskopii w obawie przed bólem wywołanym badaniem.
Nie zwlekaj z profilaktyką!
Zdaniem dr hab. n. med. Barbary Radeckiej, onkolog klinicznej i ordynator oddziału onkologii klinicznej z odcinkiem dziennym Opolskiego Centrum Onkologii, wykrycie choroby we wczesnej fazie jest kluczowe w poprawie skuteczności leczenia oraz przeżywalności osób, u których rozpoznany zostanie nowotwór. Biorąc pod uwagę fakt, że nowotwór ten rozwija się powoli, daje to nadzieję na poprawę wskaźników zdrowotnych. Jak wskazuje dr hab. Barbara Radecka, najliczniejsza grupa pacjentów z rakiem jelita grubego to chorzy po 60 roku życia, a ryzyko zachorowania koreluje wraz z wiekiem. Ekspertka nie pozostawia również złudzeń związanych z zapadalnością na ten nowotwór - ponieważ żyjemy coraz dłużej, należy spodziewać się, że częstość występowania choroby będzie rosła.
- Niemal każdy rak jelita grubego był kiedyś małym polipem. Taki polip nie daje o sobie znać. Podczas profilaktycznej kolonoskopii może on jednak zostać znaleziony, a co więcej - usunięty. Możemy więc w łatwy sposób zapobiec rozwojowi raka - mówi dr hab. Barbara Radecka.
Odrębną kwestią są również predyspozycje genetyczne, które dotyczyć mogą nawet 10 proc. pacjentów, u których rozpoznawana jest choroba. Dziedziczone od rodziców biologicznych uszkodzenie w genomie może predysponować pacjentów do rozwoju nowotworu.
- Warto zatem poznać zdrowotną historię swojej rodziny. Pamiętajmy jednak, że przyczyna powstawania pozostałych 90 procent nowotworów wiąże się z czynnikami niezależnymi od dziedziczenia. Zła dieta, otyłość, brak ruchu, nadużywanie alkoholu i palenie papierosów. Wszystko to podwyższa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego - mówi Iga Rawicka.
Kolonoskopia bez wstydu i bólu
Dlatego zarówno lekarze, jak i organizacje pacjentów zachęcają do wykonywania badań profilaktycznych i przełamania strachu przed badaniem „per rectum”. Zdaniem profesora Jarosława Reguły hasło, które powinno trafiać do serca pacjentów, brzmi „wstyd się wstydzić!” i zostało wymyślone przez prof. Eugeniusza Butruka, inicjatora badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego.
- Zachorowanie i umieranie na raka jelita grubego jest bardzo nieprzyjemne. A te badania są wykonywane po prostu komfortowo. Trzeba uwierzyć, że nie ma tam żadnego zagrożenia, żadnego wstydu. Kolonoskopia choćby przy badaniach ginekologicznych to jest nic. To jest pełna dyskrecja i naprawdę nie ma o czym mówić - wskazuje klinicysta. Przekonując do wykonywania profilaktycznej kolonoskopii profesor podkreślił, że ryzyko zachorowania na raka jelita grubego w ciągu życia każdego Polaka jest wysokie i sięga 5-6 proc. Z drugiej strony, obawy przed wykonaną procedurą i mity dotyczące bólu jej towarzyszącemu nie mają pokrycia w rzeczywistości.
- U większości osób, jeśli endoskopista jest dobrze wyszkolony i delikatny, jest to badanie bezbolesne i powoduje tylko niewielki dyskomfort, głównie dlatego, że lekarz musi wpuścić nieco powietrza do jelita, żeby rozszerzyć ścianki jelita, żeby można było widzieć jego światło. U części osób, które np. miały operacje i mają zwężenia światła jelita, badanie może być bolesne i tutaj istnieje potrzeba znieczulenia - przekonuje konsultant krajowy w dziedzinie gastroenterologii.
Warto nie mieć raka gdzieś
Organizatorzy kampanii „Nie miej tego gdzieś! Wszystko na temat raka jelita grubego” wskazują, że głównym celem inicjatywy jest podniesienie świadomości Polaków dotyczącej diagnozowania i leczenia raka jelita grubego, a także czynników ryzyka zachorowania, takich jak styl życia. Prof. Jarosław Reguła podkreśla, że zdrowa dieta, aktywność fizyczna, rezygnacja z papierosów i alkoholu, są czynnikami kluczowymi dla naszego zdrowia.
- Raka jelita grubego można łatwo zdiagnozować i zapobiec jego rozwojowi we wczesnej fazie choroby. Niestety często jest wykrywany dopiero w stadium zaawansowanym, bo nawet przez 10 lat może rozwijać się bez żadnych objawów. Polacy idą do lekarza dopiero, kiedy czują, że coś im poważnie dolega, a i wtedy, zwlekają nawet do pół roku. Musimy zacząć się badać, bo wczesne wykrycie raka jelita grubego to niemal stuprocentowa możliwość wyleczenia go - mówi Iga Rawicka, wiceprezes Fundacji EuropaColon Polska.
Partnerem wspierającym kampanię „Nie miej tego gdzieś! Wszystko na temat raka jelita grubego” jest firma Pierre Fabre Medicament Polska. Działania ukierunkowane na edukację pacjentów zaplanowano do końca 2021 roku, a patronem akcji jest Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Państwowy Instytut Badawczy.
Czytaj także:
L. Wyrwicz o nowym spojrzeniu na pacjentów z rakiem jelita grubego
Badania molekularne przyszłością diagnozowania jelita grubego
magdalena.kopystynska@cowzdrowiu.pl