Autor : Anna Rokicińska
2021-10-22 12:07
Odżywiamy się bardzo źle i tyjemy w zastraszającym tempie - takie wnioski można wyciągnąć z raportu dotyczącego sposobu żywienia i stanu odżywienia Polaków. Raport opracował Państwowy Zakład Higieny – Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy. To pierwsze takie badanie od ponad 20 lat. Co z niego wynika?
O tym, że nie odżywiamy się dobrze głośno jest od dawna. Gołym okiem też widać, że wśród dzieci coraz więcej jest tych z nadwagą czy otyłością. Pierwsze ogólnokrajowe badanie dotyczące sposobu żywienia i stanu odżywienia, obejmujące wszystkie grupy ludności Polski, zostało przeprowadzone w 2000 r. Ukazało się właśnie kolejne. Badanie dotyczy dzieci od 3 miesięcy do 9 lat oraz młodzieży i dorosłych od 10 lat. Badano zarówno wegetarian, jak i osoby jedzące mięso. Jemy dużo wieprzowiny, mało ryb. Uwielbiamy fast food. Co jeszcze wynika z raportu?
Co z naszą masą ciała?
Średnia masa ciała oraz wysokość (u niemowląt długość) ciała u badanych dzieci (3 miesiące 9 lat) i młodzieży (10-17 lat) wzrastała wraz z wiekiem - zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt. Większe średnie wartości tych parametrów u chłopców niż u dziewcząt zaobserwowano w szczególności u młodzieży w wieku 14-17 lat (chłopcy: 66,1 kg, 171 cm; dziewczęta: 55,9 kg, 164 cm). Zarówno u chłopców, jak i dziewcząt w wieku 3-5 lat średnia wartość BMI wynosiła 16 kg/m2 . Średnia wartość tego parametru rosła wraz z wiekiem badanych dzieci i młodzieży, przyjmując nieco wyższe wartości u chłopców niż u dziewcząt.
U badanych osób dorosłych, zarówno w grupie wiekowej 18-64 lat, jak i 65 plus, średnia masa i wysokość ciała były większe u mężczyzn niż u kobiet. Na podstawie wskaźnika Body Mass Index (BMI) stwierdzono bardzo częste występowanie nadmiernej masy ciała zarówno u mężczyzn (68,9 proc.), jak i u kobiet (48,2 proc.), w tym nadwagę stwierdzono u 52,4 proc. mężczyzn i 32,0 proc. kobiet, a otyłość odpowiednio u 16,5 proc. i 16,2 proc.. Osoby z niedoborową masą ciała były bardzo nieliczne. Wśród mężczyzn niedobór masy ciała występował u 0,2 proc., u kobiet natomiast dotyczył 2 proc. badanych.
Jak często jemy?
Dzieci w wieku 1-2 lat najczęściej (56 proc.) spożywały 5 lub więcej posiłków w ciągu doby. Duża grupa (23,2 proc.) spożywała 4 posiłki, a rzadziej (6,8 proc.) dzieci spożywały 3 posiłki. W grupie wiekowej od 3. do 9. roku życia najwięcej dzieci spożywało w ciągu doby 5 lub więcej posiłków (47,2 proc.) bądź 4 posiłki (40,7 proc.). 3 posiłki spożywało 10,5 proc. dzieci w tym wieku. W grupie młodzieży w wieku 10-17 lat, zarówno wśród chłopców jak i dziewcząt najwięcej osób spożywało 4 posiłki na dobę (odpowiednio: 49,2 proc. i 47,7 proc.). 3 posiłki dziennie spożywało 22,3 proc. chłopców i 26,7 proc. dziewcząt, a 5 lub więcej posiłków – 25,6 proc. i 21 proc.
Wśród osób dorosłych zarówno w grupie mężczyzn, jak i kobiet stwierdzono największy odsetek badanych spożywających 3 posiłki dziennie (53,5 proc. mężczyzn i 49,2 proc. kobiet w wieku 18-64 lat oraz 59,3 proc. mężczyzn i 57,6 proc. kobiet w wieku starszym). Natomiast 4 posiłki spożywało 29,7 proc. mężczyzn i 31,1 proc. kobiet 18-64-letnich oraz około 27 proc. starszych mężczyzn i kobiet. W niewielkim odsetku badani spożywali w ciągu doby 5 lub więcej posiłków (odpowiednio: około 10 proc. mężczyzn i kobiet w wieku 18-64 lat oraz ponad 8 proc. mężczyzn i kobiet starszych).
Czy jemy regularnie?
Analiza danych dotyczących regularności spożywania posiłków w ciągu doby wykazała, że większość badanych deklarowała spożywanie o stałych porach tylko niektórych posiłków. Zarówno w grupie dzieci w wieku 1-2 lat, jak i dzieci starszych (3-9 lat) ponad 45 proc. odpowiedzi wskazywało, że tylko niektóre posiłki były spożywane o stałych porach. Wśród młodzieży (10-17 lat) 47,2 proc. chłopców i 56,7 proc. dziewcząt wskazało, że tylko niektóre posiłki spożywają o stałych porach. Z kolei 40 proc. chłopców i blisko 30 proc. dziewcząt zadeklarowało, że nie spożywają regularnie posiłków. Ponad 56 proc. mężczyzn oraz blisko 45 proc. kobiet (18-64 lat) nie spożywało posiłków o stałych porach. Z kolei wśród osób starszych 39 proc. mężczyzn i 43,8 proc. kobiet o stałych porach spożywało tylko niektóre posiłki, zaś brak stałych pór spożywania posiłków deklarowało 35 proc. mężczyzn i 32,2 proc. kobiet. Regularne spożywanie posiłków dotyczyło 25,7 proc. dzieci w wieku 1-2 lat, 25,2 proc. dzieci w wieku 3-9 lat, 11,6 proc. chłopców i 14 proc. dziewcząt w wieku 10-17 lat oraz 7,2 proc. mężczyzn i 10,1 proc. kobiet w wieku 18-64 lat. Wśród osób starszych 25,7 proc. mężczyzn i 23,4 proc. kobiet spożywało posiłki o stałych porach.
Jak podjadamy?
Istotnym nawykiem w sposobie żywienia jest pojadanie między posiłkami. Z przeprowadzonych badań wynika, że większość badanych osób w grupie dzieci starszych (63,2 proc.), młodzieży (ponad 60 proc.) oraz kobiet dorosłych (51,1 proc.) deklarowała spożywanie żywności pomiędzy głównymi posiłkami. Natomiast w grupie małych dzieci oraz wśród mężczyzn było nieznacznie więcej osób, które nie pojadały między posiłkami (odpowiednio 43,7 proc. dzieci w wieku 1-2 lat, 52,7 proc. mężczyzn w wieku 18-64 lat i 55,7 proc. mężczyzn w starszym wieku).
Co jedzą najmłodsze dzieci?
Część dzieci w wieku 1-2 lat (13,2 proc.) była jeszcze karmiona piersią. W żywieniu tej grupy istotną rolę odgrywały produkty przeznaczone dla małych dzieci. Większość dzieci (61,5 proc.) spożywała mleko modyfikowane; zwykle było ono podawane dzieciom kilka razy (29,9 proc.) lub raz dziennie (19 proc.). Dzieci często były karmione kaszkami i kleikami. Najczęściej były to kaszki i kleiki mleczne, które spożywało 77,3 proc. badanych. Rodzice lub opiekunowie 48,9 proc. dzieci podawali im kaszki i kleiki bezmleczne, często jednak do tych produktów oddzielnie dodawane było mleko modyfikowane bądź mleko krowie. Kaszki i kleiki zwykle spożywane były przynajmniej raz dziennie lub 4-5 razy w tygodniu. Spośród produktów przeznaczonych dla małych dzieci stosunkowo często podawane były im dania warzywne, które spożywało 67,2 proc. badanych. Większość dzieci (82,8 proc.) spożywała także przeciery i musy owocowe lub owocowo-warzywne. Produkty z omawianych grup najczęściej podawane były dzieciom kilka razy w tygodniu. Spośród różnych gatunków pieczywa małe dzieci najczęściej spożywały pieczywo jasne pszenne, w jadłospisach 40,9 proc. osób pieczywo to było obecne raz lub kilka razy dziennie. Pieczywo jasne mieszane przez 33,9 proc. dzieci było spożywane raz lub kilka razy w tygodniu, a 33,5 proc. nie spożywało go wcale. Większość dzieci (58,7 proc.) nie spożywała pieczywa ciemnego razowego lub z ziarnami, duża grupa (41,3 proc.) nie jadła również pieczywa jasnego żytniego. Płatki śniadaniowe dzieci zwykle spożywały raz lub kilka razy w tygodniu (przez 54,9 proc.). Zdecydowana większość dzieci jadła makaron i ryż, produkty te najczęściej pojawiały się w ich jadłospisach 1-3 razy w tygodniu (makaron u 76,6 proc., ryż u 72,6 proc.). Analizując częstotliwość spożycia warzyw i owoców należy wziąć pod uwagę, że znaczna część badanych jadła je w postaci produktów przeznaczonych dla małych dzieci. Z warzyw dzieci najczęściej spożywały warzywa o jadalnych owocach, które w ich jadłospisach pojawiały się zwykle kilka razy w tygodniu (u 60,6 proc.). Warzywa z pozostałych grup przez większość dzieci były spożywane 1-3 razy w tygodniu: krzyżowe przez 59,7 proc., zielone liściaste przez 57,1 proc., korzeniowe przez 59,6 proc.. Część dzieci w ogóle nie jadła warzyw z poszczególnych grup; dotyczyło to zwłaszcza zielonych warzyw liściastych, które były zupełnie nieobecne w jadłospisach 11,1 proc. badanych. Prawie wszystkie dzieci spożywały ziemniaki, zwykle kilka razy w tygodniu (87,5 proc.). Rzadko spożywane były nasiona roślin strączkowych, których nigdy nie jadło 49,2 proc. dzieci, a 19,5 proc. jadło rzadziej niż raz w miesiącu. Jadłospisy prawie wszystkich dzieci zawierały jabłka lub gruszki. Dzieci zwykle spożywały te owoce kilka razy w tygodniu (61,7 proc.), a spora część nawet codziennie (23,5 proc.). Owoce z pozostałych grup większość dzieci jadła 1-3 razy w tygodniu (45,2 proc. pestkowe, 43,2 proc. jagodowe i 45,6 proc. cytrusowe), jednak część dzieci nigdy ich nie spożywała (18,3 proc. pestkowych, 14,2 proc. jagodowych i 18,5 proc. cytrusowych). Większość dzieci piła mleko i jogurt. Mleko przynajmniej raz dziennie spożywane było przez 57,1 proc. dzieci. Jogurt zwykle pojawiał się w ich jadłospisach kilka razy w tygodniu (u 52,8 proc.). Rzadko dzieci piły kefir i maślankę, znaczna część badanych nie spożywała ich wcale (73,7 proc. w przypadku kefiru i 77,3 proc. w przypadku maślanki). Z serów częściej spożywane były twarogowe niż żółte i topione. Sery najczęściej były spożywane 1-3 razy w tygodniu; twarogowe przez 56,3 proc., żółte i topione przez 54 proc.. Część dzieci nie spożywała ich wcale (12,3 proc. twarogowych i 20,1 proc. żółtych i topionych). Prawie wszystkie dzieci jadły mięso drobiowe, które najczęściej pojawiało się w ich jadłospisach kilka razy w tygodniu (u 85,1 proc.). Trochę rzadziej dzieci spożywały mięso wieprzowe, potrawy z tego mięsa większości podawane były 1-3 razy w tygodniu 53 (60,4 proc.). Mniej dzieci spożywało inne gatunki mięs, w tym wołowe; nie były one spożywane przez 37,2 proc. badanych, a jeśli były, to stosunkowo rzadko. W jadłospisach dzieci często pojawiały się wędliny wysokogatunkowe, zwykle kilka razy w tygodniu (u 66,2 proc.). Część dzieci nie jadła kiełbasy i boczku (40,5 proc.), jednak spora grupa spożywała je 1-3 razy w tygodniu (25,4 proc.). Z ryb częściej spożywane były ryby morskie, zwykle raz w tygodniu (34,5 proc.) bądź 1-3 razy w miesiącu (26,6 proc.). Ryb słodkowodnych nie jadło 32,4 proc. dzieci, a większość spożywała je 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej (51,7 proc.).
W składzie potraw podawanych dzieciom były obecne oleje roślinne, zwykle potrawy z ich udziałem dzieci spożywały 1-3 razy w tygodniu (przez 60,3 proc.). Często spożywanym tłuszczem było masło; 53,5 proc. dzieci jadło je raz lub kilka razy dziennie. O wiele rzadziej dzieci spożywały margarynę oraz miksy masła z tłuszczami roślinnymi, a 77,6-80,9 proc. badanych nie spożywało ich w ogóle. Rzadko również dzieci jadły potrawy z udziałem tłuszczów zwierzęcych innych niż masło. Produkty te nie występowały w jadłospisach 75,3 proc. badanych.
Do potraw i napojów podawanym dzieciom często był dodawany cukier; 21,6 proc. dzieci kilka razy dziennie spożywało potrawy i napoje z dodatkiem cukru, a 17,2 proc. raz dziennie. Tylko 19,8 proc. dzieci nie spożywało słodzonych potraw i napojów. Większość dzieci spożywała słodycze; poszczególne rodzaje słodyczy zwykle pojawiały się w ich jadłospisach 1-3 razy w tygodniu (ciasta u 51,4 proc., ciastka i herbatniki u 58,6 proc., czekolada i wyroby czekoladowe u 54,2 proc., cukierki i inne produkty nieczekoladowe u 44 proc.).
Dużo dzieci (63,9 proc.) spożywało frytki, chociaż większości z nich frytki były podawane 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej (49,7 proc.). Większość dzieci bardzo rzadko lub nigdy (85,3 proc.) nie spożywała dań typu fast food. Częściej dzieci jadły chipsy i inne słone przekąski; 29,5 proc. spożywało je 1-3 razy w miesiącu bądź rzadziej, ale 24,6 proc. 1-3 razy w tygodniu. Znacząca większość dzieci piła soki owocowe, zwykle kilka razy w tygodniu (52,5 proc.). Niektóre dzieci (6,8 proc.) piły soki owocowe kilka razy dziennie, a część (9,2 proc.) nie piła ich wcale. Rzadziej podawano dzieciom nektary owocowe, które zwykle spożywane były 1-3 razy w tygodniu (przez 37,5 proc.). Duża ilość dzieci nie piła nektarów (30 proc.). Zbliżony był odsetek badanych, którzy nie pili soków warzywnych i owocowo-warzywnych (31,5 proc.). Napoje te najczęściej występowały w jadłospisach dzieci kilka razy w tygodniu (u 32,4 proc.). Korzystnym 54 zjawiskiem było, że 76,4 proc. dzieci nie piło słodzonych napojów gazowanych, a jeśli je piły, to stosunkowo rzadko.
Jak odżywiają się starszaki?
Dzieci w wieku 3-9 lat spośród produktów zbożowych najczęściej spożywały pieczywo jasne pszenne; 46,4 proc. codziennie, a 37 proc. kilka razy w tygodniu. Rzadziej były spożywane inne rodzaje pieczywa jasnego: mieszane i żytnie; dzieci zwykle jadły je raz bądź kilka razy w tygodniu (mieszane 44,9 proc., żytnie 40,2 proc.). Najrzadziej w ich diecie pojawiało się pieczywo ciemne razowe lub z ziarnami; 41,4 proc. nie spożywało tego rodzaju pieczywa, a 28,1 proc. – 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej. Stosunkowo często były spożywane płatki śniadaniowe; kilka razy w tygodniu przez 51,1 proc. dzieci, codziennie – przez 14,4 proc.. Prawie wszystkie dzieci spożywały makaron, a zdecydowana większość ryż. Produkty te zwykle pojawiały się w ich jadłospisach 1-3 razy w tygodniu (makaron u 78,8 proc., ryż u 67 proc.). Najczęściej spożywanymi warzywami były warzywa o jadalnych owocach; 13,5 proc. dzieci jadło je codziennie, a 67,2 proc. kilka razy w tygodniu. Pozostałe warzywa zwykle pojawiały się w ich jadłospisach 1-3 razy w tygodniu (krzyżowe u 64 proc., zielone liściaste u 60,4 proc., korzeniowe u 59 proc.). Prawie wszystkie dzieci jadły ziemniaki, zwykle kilka razy w tygodniu (77 proc.). W diecie większości dzieci obecne były nasiona roślin strączkowych, jednak rzadko; 51,9 proc. spożywało je 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej. W diecie dzieci z owoców dominowały jabłka i gruszki; 64,2 proc. spożywało je kilka razy w tygodniu, a 22,8 proc. codziennie. Owoce z pozostałych grup dzieci spożywały zwykle 1-3 razy w tygodniu: 48 proc. pestkowe, 38,8 proc. jagodowe, 51,3 proc. cytrusowe lub inne egzotyczne. Prawie wszystkie dzieci piły mleko; 40,1 proc. raz lub kilka razy dziennie, a 51,3 proc. kilka razy w tygodniu. Spośród napojów mlecznych dzieci spożywały przede wszystkim jogurt; 16,9 proc. codziennie, a 57,7 proc. kilka razy w tygodniu. Większość dzieci nie spożywała kefiru (56,4 proc.) i maślanki (60,9 proc.). Jeśli produkty te pojawiały się w ich jadłospisach to najczęściej 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej (kefir u 31 proc. dzieci, maślanka u 27,6 proc.). Sery były obecne w jadłospisach większości dzieci, zwykle 1-3 razy w tygodniu (twarogowe u 62,7 proc., żółte i topione u 62,4 proc.). Wszystkie dzieci jadły mięso drobiowe, które w jadłospisach 85,5 proc. osób z tej grupy występowało kilka razy w tygodniu.
Dużo dzieci jadło mięso wieprzowe, najczęściej 1-3 razy w tygodniu (72,2 proc.). Rzadko były spożywane inne gatunki mięs, takie jak wołowe, cielęce i baranie; nie jadło ich 29,5 proc. dzieci, a przez 25,1 proc. były spożywane rzadziej niż raz w miesiącu. Natomiast często w jadłospisach dzieci pojawiały się wędliny 66 wysokogatunkowe: u 15,1 proc. codziennie, a u 66,8 proc. kilka razy w tygodniu. Rzadziej spożywana była kiełbasa i boczek: 44,9 proc. dzieci jadło produkty z tej grupy 1-3 razy w tygodniu, a 29,1 proc. 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej. W ogóle nie spożywało ich 19 proc. Ryby morskie były spożywane przez dzieci zwykle 1-3 razy w miesiącu (przez 33,3 proc.) lub raz w tygodniu (przez 28,9 proc.). Rzadziej jadły one ryby słodkowodne; 27,9 proc. 1-3 razy w miesiącu, a 38,6 proc. rzadziej. Ryb morskich nie spożywało 8,7 proc. dzieci, a słodkowodnych 18,2 proc.
Do potraw spożywanych przez dzieci w miarę często dodawane były oleje roślinne. Dzieci spożywały potrawy z ich dodatkiem zwykle kilka razy w tygodniu (60,9 proc.), a niektóre nawet codziennie (10,1 proc.). Bardzo często spożywane było masło: 30,9 proc. badanych produkty lub potrawy z jego dodatkiem jadło kilka razy, a 23,7 proc. raz dziennie. Dzieci rzadko spożywały tłuszcze z pozostałych grup: 62,9 proc. nie jadło margaryny, 69,9 proc. – miksów masła z tłuszczami roślinnymi, a 58 proc. – tłuszczów zwierzęcych innych niż masło. Dzieci bardzo często spożywały potrawy lub napoje z dodatkiem cukru: 28,7 proc. kilka, a 18,2 proc. raz dziennie. W przypadku sporej grupy (28,2 proc.) było to kilka razy w tygodniu.
Bardzo dużo dzieci spożywało słodycze z analizowanych grup, najczęściej słodycze te pojawiały się w ich diecie raz w tygodniu (ciasta u 34,8 proc., ciastka i herbatniki u 33 proc., czekolada i wyroby czekoladowe u 35,8 proc., a inne słodycze niezawierające czekolady u 33,8 proc.). Rodzice lub opiekunowie dzieci często również deklarowali, że słodycze z tych grup są spożywane 2-3 razy w tygodniu.
Większość dzieci jadła frytki, chociaż nie tak bardzo często, w przypadku 41,4 proc. było to 1-3 razy w miesiącu, a 23,2 proc. rzadziej. Dania fast food też nie były często spożywane, 25,8 proc. dzieci jadła je 1-3 razy w miesiącu, 30,8 proc, jeszcze rzadziej, a 29,1 proc. wcale. Chipsów i innych słonych przekąsek nie jadło 21,5 proc. dzieci, jednak 34,1 proc. spożywało je 1-3 razy w tygodniu.
Dużo dzieci piło soki owocowe, większość (56,9 proc.) kilka razy w tygodniu, a spora grupa (16,5 proc.) codziennie. Rzadziej piły nektary owocowe, zwykle pojawiające się w jadłospisach dzieci 1-3 razy w tygodniu (u 44,6 proc.). Sporo dzieci (24,5 proc.) nie piło soków warzywnych i owocowo-warzywnych, w jadłospisach 33,2 proc. soki te występowały 1-3 razy w tygodniu, a u 31,2 proc. – 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej. Ponad połowa badanych dzieci nie piła słodzonych napojów gazowanych, a osoby pijące nie robiły tego zbyt często, zwykle 1-3 razy w miesiącu (13,7 proc.) lub raz w tygodniu 12.2 proc. Bardzo mało dzieci w tym wieku piło napoje energetyzujące lub izotoniczne.
Jak odżywia się młodzież?
Produktem bardzo często występującym w diecie młodzieży w wieku 10-17 lat było pieczywo. Najczęściej spożywane było jasne pieczywo pszenne: 18 proc. chłopców i 21,7 proc. dziewcząt deklarowało, że spożywa je raz, a 27,3 proc. i 23,6 proc., że kilka razy dziennie. Rzadziej spożywane było pieczywo ciemne razowe lub z ziarnami oraz jasne żytnie. Młodzież zwykle deklarowała, że spożywa je od 1-3 razy w miesiącu do 1-3 razy w tygodniu. Znaczna część badanych wcale nie spożywała tych produktów: 30,4 proc. chłopców i 26,7 proc. dziewcząt nie spożywało pieczywa ciemnego, a 24,5 proc. i 24,1 proc. – pieczywa jasnego żytniego. Z innych produktów zbożowych młodzież stosunkowo często spożywała płatki śniadaniowe: 10,1 proc. chłopców i 9,3 proc. dziewcząt przynajmniej raz dziennie. Większość badanych spożywała płatki 2-3 razy (30,2 proc. chłopców i 26,3 proc. dziewcząt) bądź raz w tygodniu (22,3 proc. i 21,2 proc.). Prawie wszyscy spożywali makaron i ryż. W jadłospisach większości badanych produkty te pojawiały się raz (makaron u 39,3 proc. chłopców i u 38,8 proc. dziewcząt, ryż odpowiednio u 39,4 proc. i 40,1 proc.) lub 2-3 razy w tygodniu (makaron u 36,8 proc. chłopców i 36,3 proc. dziewcząt, ryż odpowiednio u 29,4 proc. i 22,3 proc.).
Niewielu przedstawicieli młodzieży spożywało warzywa z 4 analizowanych grup przynajmniej raz dziennie. Najczęściej spożywali warzywa o jadalnych owocach, takie, jak m.in. pomidory, papryka, ogórki. Jednak codziennie występowały one w jadłospisach tylko 14,4 proc. chłopców i 17 proc. dziewcząt. Większość spożywała je 2-3 razy (35,4 proc. chłopców i 34 proc. dziewcząt) bądź 4-5 razy w tygodniu (30,2 proc. i 31,6 proc.). Warzywa z pozostałych grup zwykle spożywane były raz (krzyżowe przez 34,9 proc. chłopców i 30,6 proc. dziewcząt, zielone liściaste przez 32,5 proc. i 25,4 proc,, korzeniowe przez 31,6 proc. i 25,2 proc.) bądź 2-3 razy w tygodniu (krzyżowe przez 31,1 proc. chłopców i 32,6 proc. dziewcząt, zielone liściaste przez 26,6 proc. i 27,1 proc., korzeniowe przez 36,8 proc. i 35,7 proc.).
Tylko 14,8 proc. chłopców i 10,4 proc. dziewcząt spożywało nasiona roślin strączkowych przynajmniej 2-3 razy w tygodniu. Najczęściej (u 29,1 proc. chłopców i 30,8 proc. dziewcząt) występowały one w jadłospisach rzadziej niż raz w miesiącu, a spora grupa (14,4 proc. chłopców i 16,4 proc. dziewcząt) w ogóle ich nie spożywała.
Najchętniej spożywanymi owocami były jabłka i gruszki. Młodzież zwykle spożywała je 2-3 razy (34,8 proc. chłopców i 37,7 proc. dziewcząt) lub 4-5 razy w tygodniu (29,8 proc. i 23,9 proc.). Część badanych (14,5 proc. chłopców i 20,1 proc. dziewcząt) spożywała je przynajmniej raz dziennie. Owoce pestkowe oraz owoce egzotyczne, w tym cytrusowe 77 zwykle były spożywane 2-3 razy (pestkowe przez 30,9 proc. chłopców i 28,8 proc. dziewcząt, egzotyczne przez 29 proc. i 25,6 proc.) lub raz w tygodniu (pestkowe przez 24,1 proc. chłopców i 27,7 proc. dziewcząt, egzotyczne przez 24,1 proc. i 25,3 proc.). Niewiele osób spożywało owoce z tych grup przynajmniej raz dziennie. Najrzadziej spożywane były owoce jagodowe. Zwykle deklarowano ich spożywanie 1-3 razy w miesiącu (30,6 proc. chłopców i 29,6 proc. dziewcząt) lub raz w tygodniu (21,4 proc. i 23,6 proc.).
Mleko przynajmniej raz dziennie piło 22,2 proc. chłopców i 26,4 proc. dziewcząt. Duża grupa młodzieży deklarowała picie mleka 2-3 razy (36,8 proc. chłopców i 29,3 proc. dziewcząt) lub 4-5 razy w tygodniu (25 proc. i 22,6 proc.). Najczęściej spożywanym napojem mlecznym był jogurt. Jednak tylko 7,9 proc. chłopców deklarowało jego codzienne spożywanie. Wśród dziewcząt 11,9 proc. piło jogurt codziennie. W jadłospisach badanych jogurt najczęściej pojawiał się 2-3 razy w tygodniu (u 42,9 proc. chłopców i u 41,3 proc. dziewcząt). Znacznie rzadziej młodzież piła kefir bądź maślankę. Kefir nie był nigdy spożywany aż przez 43,9 proc. chłopców i 48,8 proc. dziewcząt, a maślanka przez 49,3 proc. i 51,2 proc. Ponadto część badanych spożywała je rzadziej niż raz w miesiącu.
Sery rzadko były spożywane codziennie: twarogowe przez 1,4 proc. chłopców i 1,7 proc. dziewcząt, żółte lub topione przez 6,6 proc. i 6,3 proc.. Z produktów tych młodzież chętniej spożywała sery żółte lub topione; 43,1 proc. i 41,3 proc. dziewcząt robiło to 2-3 razy, a 24,5 proc. i 18,8 proc. – 4-5 razy w tygodniu. Sery twarogowe spożywano zwykle 2-3 razy (35,2 proc. chłopców i 33,9 proc. dziewcząt) lub tylko raz w tygodniu (31 proc. i 30,1 proc.). Ponadto niektóre osoby (5,5 proc. chłopców i 3,5 proc. dziewcząt) w ogóle nie spożywały serów twarogowych. Prawie wszyscy spożywali mięso drobiowe, które zwykle występowało w jadłospisach 2-3 razy w tygodniu (u 63,1 proc. chłopców i 59,5 proc. dziewcząt). Często jednak spożywano również mięso wieprzowe; 48,1 proc. chłopców i 37,9 proc. dziewcząt jadło je 2-3 razy w tygodniu. Znacznie rzadziej spożywane było mięso wołowe, cielęce lub baranie, te gatunki mięs nie były spożywane nigdy przez 22,3 proc. chłopców i 23,5 proc. dziewcząt, a 19,4 proc. i 23,8 proc. spożywało je rzadziej niż raz w miesiącu. Młodzież bardzo często spożywała wędliny wysokogatunkowe; 16,1 proc. chłopców i 14,7 proc. dziewcząt raz lub kilka razy dziennie. Przez większość osób produkty te były spożywane 4-5 razy (36,7 proc. chłopców i 29,5 proc. dziewcząt) lub 2-3 razy w tygodniu (31,1 proc. i 35,8 proc.). Nieco rzadziej spożywano kiełbasę lub boczek; produkty te pojawiały się w jadłospisach większości badanych 2-3 razy (u 33,1 proc. chłopców i 26,1 proc. dziewcząt) lub raz 78 w tygodniu (u 24,7 proc. i 23,6 proc.). Tylko niewielka grupa młodzieży deklarowała, że nie spożywa wędlin wysokogatunkowych, kiełbasy i boczku.
Ryby rzadko pojawiały się w jadłospisach większości badanych. Ryby morskie przynajmniej 2-3 razy w tygodniu spożywało tylko 4 proc. chłopców i 5,3 proc. dziewcząt. Zwykle były spożywane 1-3 razy w miesiącu (przez 34 proc. chłopców i 33,2 proc. dziewcząt) lub raz w tygodniu (przez 32,4 proc. i 29,9 proc.). Największa grupa chłopców (37,9 proc.) i dziewcząt (35 proc.) deklarowała spożywanie ryb słodkowodnych rzadziej niż raz w miesiącu, część badanych (27,8 proc. chłopców i 24,3 proc. dziewcząt) spożywała je 1-3 razy w miesiącu. Spora grupa młodzieży, zwłaszcza dziewcząt (27,2 proc.; wśród chłopców było to 16,1 proc.) nigdy nie spożywała produktów z tej grupy.
Oleje roślinne młodzież spożywała z umiarkowaną częstotliwością. Zwykle występowały w jadłospisach młodzieży 2-3 razy (u 33,8 proc. chłopców i 31,3 proc. dziewcząt) lub 4-5 razy w tygodniu (u 24,9 proc. i 27 proc.). Bardzo często spożywano masło. W jadłospisach aż 32,9 proc. chłopców i 29,3 proc. dziewcząt występowało ono kilka razy dziennie, a w jadłospisach 19 proc. i 19,5 proc. – raz dziennie. Rzadziej spożywane były inne tłuszcze używane przede wszystkim do smarowania pieczywa. Margaryn nigdy nie spożywało 54,7 proc. chłopców i 51,6 proc. dziewcząt, a miksów masła z tłuszczami roślinnymi – 58,8 proc. i 53,5 proc. Inne tłuszcze zwierzęce nie były spożywane tak często, jak masło. Nigdy nie spożywało ich 42,2 proc. chłopców i 42,1 proc. dziewcząt. Tłuszcze te w jadłospisach 14,8 proc. chłopców i 9,6 proc. dziewcząt występowały 2-3 razy w tygodniu lub częściej.
Znaczna większość młodzieży (38,1 proc. chłopców i 40,1 proc. dziewcząt) używała cukru do słodzenia napojów i/lub potraw, niektórzy nawet kilka razy dziennie. Bardzo niewielka grupa młodzieży deklarowała, że nie spożywa słodyczy (1,4-2,9 proc. chłopców i 1,1-4,3 proc. dziewcząt – w zależności od ich rodzaju). Poszczególne odmiany słodyczy spożywane były zwykle raz (przez 27,9-34,9 proc. chłopców i 30,3-41,5 proc. dziewcząt) lub 2-3 razy w tygodniu (przez 22,7-32,6 proc. i 19,6-29,9 proc.).
Frytki i dania fast food spożywane były przez większość młodzieży, najczęściej 1-3 razy w miesiącu (frytki przez 37 proc. chłopców i 47,7 proc. dziewcząt, dania fast food przez 35,1 proc. i 43 proc.) lub raz w tygodniu (frytki przez 24,9 proc. i 21,9 proc., dania fast food przez 27,5 proc. i 21,9 proc.). Częściej jednak młodzież spożywała chipsy i inne słone przekąski. Produkty te zwykle pojawiały się w ich jadłospisach kilka razy w tygodniu (u 42,1 proc. chłopców i 34,4 proc. dziewcząt). Prawie wszyscy pili soki owocowe . Najwięcej osób piło je 2-3 razy (30,7 proc. chłopców i 34,5 proc. dziewcząt) lub 4-5 razy w tygodniu (27,3 proc.) u chłopców i 1 raz w tygodniu (17,9 proc.) u dziewcząt. Trochę rzadziej w jadłospisach młodzieży pojawiały się nektary owocowe. Badani zwykle pili je 2-3 razy (22,5 proc. chłopców i 22,2 proc. dziewcząt) lub raz w tygodniu (20,8 proc. i 25,3 proc.). Rzadsze było spożycie soków warzywnych i owocowowarzywnych, których nigdy nie spożywało 26,3 proc. chłopców i 24,4 proc. dziewcząt, a duża grupa (19,9 proc. i 18,6 proc.) piła je rzadziej niż raz w miesiącu. Większość młodzieży piła słodzone napoje gazowane, w tym 9,7 proc. chłopców i 6,3 proc. dziewcząt przynajmniej raz dziennie, a 34 proc. i 29,6 proc. kilka razy w tygodniu. Napoje energetyzujące nie były spożywane przez większość młodzieży (64,3 proc. i 72,6 proc. dziewcząt), podobnie napoje izotoniczne (przez 62,4 proc. i 72,1 proc.). Pojawiały się w jadłospisach badanych zwykle kilka razy w miesiącu bądź rzadziej.
Co jedzą dorośli?
Spośród zbożowych najczęściej spożywanym produktem przez mężczyzn i kobiety w wieku 18-64 lat było pieczywo. Spośród poszczególnych jego rodzajów, najczęściej było to pieczywo jasne pszenne. 38,1 proc. mężczyzn oraz 31,3 proc. kobiet spożywało je przynajmniej raz dziennie. Spożycie pieczywa ciemnego razowego było o wiele rzadsze (tylko 3,7 proc. mężczyzn i 10,6 proc. kobiet spożywało je więcej niż raz dziennie). Mężczyźni najczęściej deklarowali spożycie tego rodzaju pieczywa co najwyżej 2-3 razy w tygodniu (17,1 proc.), zaś kobiety – raz w tygodniu (18,4 proc.). Blisko jeden na czterech badanych mężczyzn oraz jedna na siedem badanych kobiet nie deklarowali w ogóle spożycia pieczywa razowego ciemnego. Mężczyźni i kobiety deklarowali przeważnie spożycie płatków śniadaniowych z częstotliwością raz w tygodniu (odpowiednio: 17,4 proc. i 18,1 proc.), choć najwięcej z nich w ogóle nie uwzględniała w swojej diecie produktów z tej grupy (36,6 proc. mężczyzn i 25,4 proc. kobiet).
Makaron i ryż pojawiały się w jadłospisach badanych osób najczęściej raz w tygodniu (u mężczyzn odpowiednio: 43,4 proc. i 41,7 proc., zaś u kobiet odpowiednio: 44,5 proc. i 41,3 proc.).
Najchętniej spożywanymi warzywami były pomidory, papryka lub ogórki, które należą do warzyw o jadalnych owocach. Raz dziennie spożywało je 10,6 proc. mężczyzn i 14,7 proc. kobiet. Zazwyczaj warzywa te spożywane były 2-3 razy (przez 38,9 proc. mężczyzn i 34,4 proc. kobiet) bądź 4-5 razy w tygodniu (przez 32,2 proc. badanych z obu grup). Warzywa z pozostałych grup: krzyżowe, zielone liściaste i korzeniowe były najczęściej spożywane 2-3 razy w tygodniu (odpowiednio przez: 36,1 proc., 29,1 proc. i 35,6 proc. mężczyzn oraz przez 37,3 proc., 36,2 proc. i 35,5 proc. kobiet).
Nasiona roślin strączkowych zwykle przez mężczyzn były spożywane rzadziej niż raz w miesiącu (29,5 proc.), natomiast przez kobiety kilka razy w miesiącu (29,5 proc.). Jeden na czterech mężczyzn deklarował ich spożycie 1-3 razy w miesiącu, zaś jedna na pięć kobiet deklarowała ich spożycie z częstotliwością raz w tygodniu. Wartym uwagi jest fakt, iż więcej niż 1 na 10 badanych osób nie uwzględniała w swojej diecie produktów z tej grupy. Ziemniaki należą do tej grupy produktów, która ma coraz mniejszy udział w diecie. Tak też było w przypadku mężczyzn i kobiet w wieku 18-64 lat, wśród których jedynie co dziesiąta osoba uwzględniała te produkty w swojej codziennej diecie.
Najchętniej spożywanymi owocami przez badane osoby były jabłka i gruszki. Mężczyźni i kobiety spożywali je głównie 2-3 razy w tygodniu (odpowiednio: 98 41,4 proc. i 39,2 proc.). Niewielki odsetek odpowiedzi wskazywał na codzienne spożycie jabłek lub gruszek (mężczyźni – 8,2 proc., kobiety – 11,7 proc.). Blisko 1 na 3 badane osoby deklarowała spożycie owoców pestkowych raz w tygodniu (29,7 proc.). W przypadku owoców jagodowych największy odsetek odpowiedzi dotyczył częstotliwości 1-3 razy w miesiącu (33,9 proc. – mężczyźni i 31,8 proc. – kobiety). Co czwarta badana osoba spożywała raz w tygodniu cytrusy i inne owoce egzotyczne (mężczyźni – 25,9 proc., kobiety – 25,5 proc.).
Codzienne lub kilkukrotnie w ciągu dnia spożywanie mleka zadeklarowało 22,9 proc. mężczyzn oraz 29,2 proc. kobiet. Zazwyczaj jednak odpowiedzi dotyczyły spożywania mleka z częstotliwością 2-3 razy w tygodniu (mężczyźni – 31 proc., kobiety – 28,4 proc.). Spośród napojów mlecznych najczęściej spożywany był jogurt, choć jedynie 3 proc. mężczyzn i 5 proc. kobiet deklarowało jego codzienne spożycie. Zwykle był spożywany 2-3 razy w tygodniu (przez 29,4 proc. mężczyzn i 36,8 proc. kobiet). Dużo rzadziej badani spożywali kefir (28,1 proc. mężczyzn i 24,7 proc. kobiet – 1-3 razy w miesiącu). Maślankę mężczyźni zazwyczaj spożywali 1-3 razy w miesiącu (28,1 proc.), natomiast kobiety rzadziej niż raz w miesiącu (24,4 proc.). Co piaty mężczyzna oraz przeszło ¼ kobiet w ogóle nie deklarowało spożycia ani kefiru ani maślanki. Sery twarogowe, żółte oraz topione należały do produktów rzadko spożywanych codziennie (twarogowe – 0,5 proc. mężczyzn i 1,7 proc. kobiet, żółte i topione – 2,6 proc. i 2,9 proc.). 45,8 proc. mężczyzn i 44,8 proc. kobiet spożywało sery żółte lub topione 2-3 razy w tygodniu. Sery twarogowe spożywane były przez mężczyzn zazwyczaj raz w tygodniu (34,5 proc.), zaś przez kobiety 2-3 razy w tygodniu (39,9 proc.).
Mięso drobiowe należało do najczęściej spożywanych rodzajów mięs (2-3 razy w tygodniu spożywało je 62,7 proc. mężczyzn i 62,4 proc. kobiet). Mięso wieprzowe znajdowało się na drugim miejscu pod względem częstotliwości spożycia: 49,5 proc. mężczyzn zazwyczaj spożywało je 2-3 razy w tygodniu, natomiast u kobiet 41,7 proc. odpowiedzi wskazywało na spożycie produktów z tej z grupy raz w tygodniu. Dużo rzadziej spożywane było mięso wołowe, cielęce lub baranie, zazwyczaj 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej (przez 57,8 proc. mężczyzn i 59 proc. kobiet). 15,5 proc. mężczyzn oraz 16,8 proc. kobiet nigdy nie spożywało tego rodzaju mięs. Spożycie wędlin wysokogatunkowych 2-3 razy w tygodniu deklarowało 34,6 proc. mężczyzn i 39,2 proc. kobiet. Częstotliwość spożycia 4-5 razy w tygodniu była deklarowana przez 27,9 proc. mężczyzn oraz 23 proc. kobiet. Nieco rzadziej badani spożywali kiełbasy i boczek; zazwyczaj deklarowana była częstotliwość 2-3 razy w tygodniu (przez 42,3 proc. mężczyzn i 28,6 proc. kobiet).
Ryby morskie i słodkowodne należały do produktów stosunkowo rzadko spożywanych. 35,2 proc. mężczyzn spożywało ryby morskie 1-3 razy w miesiącu. Spożycie tych produktów było rzadsze u kobiet, wśród których 35,5 proc. deklarowało spożycie rzadziej niż raz w miesiącu. Ryby słodkowodne były zazwyczaj spożywane rzadziej niż raz w miesiącu (przez 43,1 proc. mężczyzn i 47,7 proc. kobiet). Spożycie ryb morskich raz w tygodniu deklarowała co czwarta badana osoba, natomiast ryb słodkowodnych co dziesiąta.
Oleje roślinne, w tym oliwa, były spożywane zazwyczaj 2-3 razy (przez 39 proc. mężczyzn i 41,4 proc. kobiet) lub 4-5 razy w tygodniu (przez 24,1 proc. i 24,9 proc.). Z tłuszczów w formie stałej bardzo duży był udział masła w diecie badanych, bowiem 25,4 proc. mężczyzn i 28,1 proc. kobiet zadeklarowało spożywanie go kilka razy dziennie. Natomiast aż 42 proc. mężczyzn i kobiet zadeklarowało, że nigdy nie uwzględnia margaryny w swojej diecie. W przypadku pozostałych tłuszczów widocznych, miksy masła z tłuszczami roślinnymi nie występowały w jadłospisach 49,6 proc. mężczyzn i 55,2 proc. kobiet. W przypadku tłuszczów zwierzęcych innych niż masło, przede wszystkim takich, jak smalec, większość badanych nie deklarowała spożywania tych produktów, natomiast 21,2 proc. mężczyzn i 22 proc. kobiet jadło je rzadziej niż raz w miesiącu.
Znaczna część mężczyzn i kobiet deklarowała stosowanie cukru do słodzenia napojów i/lub potraw (odpowiednio: 17,5 proc. i 15,7 proc. – raz dziennie oraz 40,7 proc. i 37,1 proc. – kilka razy dziennie). Tylko 3,9 proc. mężczyzn i 5,5 proc. kobiet nie używało cukru jako substancji słodzącej. Ciasta zwykle spożywane były raz w tygodniu (przez 33,9 proc. mężczyzn i 33,6 proc. kobiet). W przypadku ciastek było to zazwyczaj 1-3 razy wśród mężczyzn (32,4 proc.) i raz w tygodniu wśród kobiet (33,7 proc.). 29,2 proc. mężczyzn spożywało czekoladę raz w tygodniu. W przypadku kobiet zazwyczaj było to 1-3 razy w miesiącu (32,1 proc.). 30,9 proc. mężczyzn spożywało cukierki nieczekoladowe 1-3 razy w miesiącu. Kobiety uwzględniały je w swoim jadłospisie zwykle raz w miesiącu (27,7 proc.).
Frytki były spożywane przez mężczyzn przeważnie 1-3 razy w miesiącu (40,6 proc.), zaś przez kobiety rzadziej niż raz w miesiącu (34,5 proc.), a prawie 10 proc. kobiet nie deklarowało ich spożycia. Dania fast food spożywało prawie 85 proc. mężczyzn i 80 proc. kobiet, przy czym zdecydowana większość z nich jadła je okazjonalnie – 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej (51,7 proc. mężczyzn i 62,8 proc. kobiet). Chipsy i inne słone przekąski przez mężczyzn 100 zazwyczaj były spożywane 1-3 razy w miesiącu (26,5 proc.), zaś przez kobiety rzadziej niż raz w miesiącu (24,5 proc.).
Ponad 90 proc. badanych deklarowało wypijanie soków owocowych. Najczęściej napoje te były wypijane raz (przez 20,5 proc. mężczyzn i 23,8 proc. kobiet), bądź 2-3 razy w tygodniu (przez 25,5 proc. i 24,4 proc.). Częstotliwość spożycia nektarów była nieco mniejsza, spożywano je głównie 1-3 razy w miesiącu (23,5 proc. – mężczyźni, 22,9 proc. – kobiety) lub raz w tygodniu (21,6 proc. – mężczyźni, 22,9 proc. – kobiety). Jeszcze rzadsze było spożycie soków warzywnych i owocowo-warzywnych, których aż 27,3 proc. mężczyzn i 24,5 proc. kobiet w ogóle nie uwzględniało w diecie. Napoje słodzone gazowane nie były często spożywane; 18,2 proc. mężczyzn i 25 proc. kobiet nie deklarowało spożycia produktów z tej grupy. Zazwyczaj napoje wypijano raz (19,4 proc. – mężczyźni, 17,5 proc. – kobiety), bądź 2-3 razy w tygodniu (18,4 proc. i 14,9 proc.). Większość badanych nie spożywała w ogóle napojów energetyzujących (48,5 proc. mężczyzn i 64,9 proc. kobiet) oraz izotonicznych (odpowiednio: 55,2 proc. i 70,2 proc.). W raporcie nie wyodrębniono osobno napojów alkoholowych.
Jak odżywiają się seniorzy?
Wśród produktów zbożowych do najczęściej spożywanych przez osoby starsze należało pieczywo, a zwłaszcza pieczywo jasne pszenne, którego spożycie z częstotliwością klika razy dziennie deklarowało 26,9 proc. mężczyzn i 21,3 proc. kobiet. Spożycie pieczywa ciemnego razowego nie było tak częste (przynajmniej raz dziennie spożywało je 7,7 proc. mężczyzn i 9,3 proc. kobiet). Mężczyźni spożywali je zazwyczaj raz (12,8 proc.), kobiety – 2-3 razy w tygodniu (17 proc.). Jednak duża część osób starszych nie miała zwyczaju spożywania tego rodzaju pieczywa (40,3 proc. mężczyzn i 25,3 proc. kobiet). Badani zwykle spożywali płatki śniadaniowe raz w tygodniu (12,4 proc. mężczyzn i 16,9 proc. kobiet), choć dużo osób w ogóle nie uwzględniało w swojej diecie produktów z tej grupy (54 proc. i 39,7 proc.).
Makaron i ryż spożywano zwykle raz w tygodniu (odpowiednio: 38 proc. i 40,9 proc. mężczyzn oraz 44,3 proc. i 42,8 proc. kobiet).
Najczęściej spożywanymi warzywami były pomidory, papryka lub ogórki, które należą do warzyw o jadalnych owocach (raz dziennie jadło je 10,4 proc. mężczyzn i 13 proc. kobiet). Zazwyczaj spożywano je 2-3 razy w tygodniu (42,9 proc. mężczyzn i 41,8 proc, kobiet). Warzywa krzyżowe również najczęściej były spożywane 2-3 razy w tygodniu (przez 33,1 proc. mężczyzn i 36,4 proc. kobiet). To samo dotyczyło warzyw korzeniowych (odpowiednio: 32,5 proc. i 37 proc.). Spożycie warzyw zielonych liściastych najczęściej miało miejsce raz lub 2-3 razy w tygodniu (przez 56,5 proc. mężczyzn i 63,3 proc. kobiet).
Nasiona roślin strączkowych były spożywane przez mężczyzn zazwyczaj kilka razy w miesiącu (30,1 proc.), zaś przez kobiety przeważnie raz w miesiącu (29,5 proc.). Jedna na pięć badanych osób deklarowała ich spożycie raz w tygodniu. 15 proc. badanych nie uwzględniało w swojej diecie produktów z tej grupy. Osoby starsze tradycyjnie uwzględniały ziemniaki w diecie i wśród badanych częstotliwość ich spożycia była dość wysoka. 2-3 razy w tygodniu spożywało je 37,5 proc. mężczyzn i 49,1 proc. kobiet, a 4-5 razy w tygodniu – odpowiednio: 43,6 proc. i 34,5 proc. Najchętniej spożywanymi owocami były jabłka i gruszki. Osoby starsze spożywały je głównie 2-3 razy w tygodniu (35,7 proc. mężczyzn i 42,4 proc. kobiet). Niewielki odsetek odpowiedzi wskazywał na codzienne spożycie jabłek lub gruszek (10,5 proc. mężczyzn i 15,3 proc. kobiet). Blisko 1 na 3 badane osoby deklarowała spożycie owoców pestkowych raz w tygodniu (31,9 proc. mężczyzn i 26,3 proc. kobiet). Owoce jagodowe mężczyźni spożywali najczęściej rzadziej niż raz w miesiącu (32,4 proc.), zaś kobiety 1-3 razy w miesiącu (33,6 proc.). W przypadku owoców cytrusowych i innych egzotycznych najczęściej deklarowano ich spożywanie 1-3 razy w miesiącu (mężczyźni – 24,8 proc., kobiety – 25,0 proc.) oraz raz w tygodniu (mężczyźni – 23,8 proc., kobiety – 24,3 proc.).
Mleko było spożywane raz lub kilka razy dziennie przez 16 proc. mężczyzn i 24 proc. kobiet. Zazwyczaj jednak spożywano je 2-3 razy w tygodniu (30,7 proc. i 35,5 proc.). Spośród napojów mlecznych najczęściej spożywany był jogurt, chociaż tylko 3,7 proc. mężczyzn i 5 proc. kobiet deklarowało jego codzienne spożycie. Przez mężczyzn spożywany był najczęściej raz w tygodniu (24,7 proc.), przez kobiety – 2-3 razy w tygodniu (28 proc.). Kefir i maślanka w diecie mężczyzn najczęściej pojawiały się 1-3 razy w miesiącu (u 22,6 proc. i 26,3 proc.) lub raz w tygodniu (u 22,9 proc. i 21,4 proc.), a w diecie kobiet zazwyczaj 1-3 razy w miesiącu (kefir u 29 proc., maślanka u 26,9 proc.). Sery twarogowe, żółte oraz topione należały do produktów rzadko spożywanych codziennie (twarogowe przez 2,2 proc. mężczyzn i 2,9 proc. kobiet, żółte i topione przez 2,6 proc. i 2,9 proc.). Osoby starsze częściej spożywały sery żółte i topione 2-3 razy w tygodniu (40,8 proc. mężczyzn i 42,1 proc. kobiet). Sery twarogowe spożywane były zazwyczaj także 2-3 razy w tygodniu (35,2 proc. mężczyzn i 36,8 proc. kobiet).
Mięso drobiowe należało do najczęściej spożywanych rodzajów mięs. 2-3 razy w tygodniu spożywało je 53,2 proc. mężczyzn i 50,5 proc. kobiet. Stosunkowo często spożywano również mięso wieprzowe; 40,1 proc. odpowiedzi mężczyzn oraz 42,7 proc. odpowiedzi kobiet wskazywało na spożycie produktów z tej z grupy raz w tygodniu. Dużo rzadziej spożywane było mięso wołowe, cielęce lub baranie, zwykle rzadziej niż raz w miesiącu (przez 26,3 proc. mężczyzn i 32,1 proc. kobiet). 1/5 badanych osób nigdy nie spożywała tego rodzaju mięs. Blisko 40 proc. badanych deklarowało spożycie wędlin wysokogatunkowych 2-3 razy w tygodniu. Częstotliwość spożycia 4-5 razy w tygodniu była deklarowana przez 1/5 mężczyzn i kobiet. Nieco rzadziej osoby starsze spożywały kiełbasy i boczek; mężczyźni zazwyczaj 2-3 razy w tygodniu (39 proc.), kobiety raz w tygodniu (33,5 proc.).
Ryby morskie i słodkowodne należały do produktów stosunkowo rzadko spożywanych. Spożycie ryb morskich rzadziej niż raz w miesiącu deklarowało 32,4 proc. mężczyzn, a słodkowodnych – 49,1 proc.. Kobiety najczęściej spożywały ryby morskie 1-3 razy w miesiącu (32,8 proc.), a słodkowodne rzadziej niż raz w miesiącu (44,5 proc.).
Oleje roślinne, w tym oliwa, były spożywane zazwyczaj 2-3 razy w tygodniu (przez 36,8 proc. mężczyzn i 43,2 proc. kobiet). Osoby w wieku 65 lat i więcej bardzo często spożywały masło; aż 26 proc. mężczyzn i 24,9 proc. kobiet kilka razy dziennie. Natomiast 41,4 proc. mężczyzn i 35,9 proc. kobiet zadeklarowało, że nigdy nie spożywa margaryny. Z pozostałych tłuszczów widocznych, miksy masła z tłuszczami roślinnymi nie były uwzględniane w diecie ponad połowy mężczyzn (57,5 proc.) i 49 proc. kobiet. Wiele osób starszych (32,2 proc. mężczyzn i 27,2 proc. kobiet) nie spożywało tłuszczów zwierzęcych innych niż masło, a 17,8 proc. mężczyzn i 20,8 proc. kobiet spożywało je rzadziej niż raz w miesiącu. Przez kobiety także wskazywana była częstotliwość 1-3 razy w miesiącu (20,8 proc.).
Znaczna część badanych (54,9 proc. mężczyzn oraz 58,8 proc. kobiet) używała cukru do słodzenia napojów i/lub potraw przynajmniej raz dziennie. Około 5 proc. badanych osób nigdy nie słodziło potraw i napojów. Mężczyźni zwykle spożywali ciasta 1-3 razy w miesiącu (36 proc.), zaś kobiety 1 raz w tygodniu (34,4 proc.). Ciastka w ich diecie pojawiały się zazwyczaj 1-3 razy w miesiącu (u 34,9 proc. mężczyzn i 30,4 proc. kobiet). 1/3 mężczyzn spożywała czekoladę 1-3 razy w miesiącu. Kobiety zwykle jadły ją 1-3 razy w miesiącu (27,6 proc.) lub raz w tygodniu (26,8 proc.). Połowa mężczyzn i 49 proc. kobiet spożywało cukierki nie czekoladowe 1-3 razy w miesiącu lub raz w tygodniu.
Frytki 33,8 proc. mężczyzn i 29,8 proc. kobiet spożywało rzadziej niż raz w miesiącu. Ponad 1/3 badanych nie deklarowała spożycia tych produktów (36,9 proc. mężczyzn i 38,9 proc. kobiet). Dania typu fast food spożywało 40 proc. mężczyzn i 38,9 proc. kobiet, przy czym zdecydowana większość z nich spożywała te produkty okazjonalnie – rzadziej niż raz w miesiącu (27,7 proc. i 29 proc.). Z podobną częstotliwością spożywano chipsy i inne słone przekąski (18,5 proc. mężczyzn i 21,5 proc. kobiet).
Ponad 80 proc. mężczyzn i 90 proc. kobiet deklarowało wypijanie soków owocowych. Przez mężczyzn napoje te najczęściej były wypijane raz w tygodniu (20,4 proc.), przez kobiety – 1-3 razy w miesiącu (26,5 proc.). Mniejsza była częstotliwość spożycia nektarów, duża grupa osób nie deklarowała ich spożycia (31,1 proc. mężczyzn i 25,7 proc. kobiet). Rzadko spożywano soki warzywne i owocowo-warzywne; aż 40,9 proc. mężczyzn i 32,5 proc. kobiet w ogóle nie uwzględniało ich w diecie, natomiast blisko 1/4 badanych deklarowała ich spożycie rzadziej niż raz w miesiącu. Napoje słodzone gazowane nie należały do produktów często spożywanych przez osoby starsze. Nigdy ich nie piło 45,3 proc. mężczyzn i 52,8 proc. kobiet. Przez mężczyzn napoje te były spożywane zazwyczaj rzadziej niż raz w miesiącu (16,2 proc.), a przez kobiety – 1-3 razy w miesiącu (13 proc.). Większość osób badanych w ogóle nie spożywała napojów energetyzujących (94 proc. mężczyzn i 93,5 proc. kobiety) oraz izotonicznych (92,7 proc. i 90 proc.). Badanie nie wyodrębnia napojów alkoholowych.
Źródło: PZH-NIZP-PIB
Polecamy także:
Zmiany w Krajowej Radzie do spraw Onkologii
Czerwona kartka dla rządu w rocznicę wydania wyroku TK ws. aborcji