Autor : Anna Gumułka
2023-02-21 10:53
Podatek VAT na podstawowe artykuły higieniczne dla kobiet, jak podpaski czy tampony, wynosi w Polsce 5 proc., tymczasem na kubeczki menstruacyjne aż 23 proc. Rzecznik praw obywatelskich (RPO) Marcin Wiącek zwrócił się w tej sprawie do minister finansów Magdaleny Rzeczkowskiej.
- Trudno znaleźć uzasadnienie dla obniżania stawek podatku VAT tylko wobec części artykułów higienicznych dla kobiet - wskazuje RPO w komunikacie opublikowanym we wtorek na stronie internetowej. Podkreśla, że objęcie tą samą, 5-procentową stawką podatku VAT wszystkich artykułów higienicznych niezbędnych kobietom przyczyniłoby się do ograniczenia ubóstwa menstruacyjnego oraz byłoby proekologiczne - kubeczki są bowiem produktem wielorazowego użytku. Wyższa stawka podatku wynika z zaklasyfikowania ich do grupy artykułów higienicznych z tworzyw sztucznych.
Ministerstwo Finansów odniosło się już do postulatu rzecznika: "Dostrzegając zasadność ujednolicenia stawki VAT na środki higieniczne dla kobiet, MF zapewnia, że kwestia zostanie poddana analizie w ramach prac legislacyjnych nad projektem rozporządzenia określającym zakres towarów objętych preferencyjną stawką VAT na rok 2024" - czytamy w odpowiedzi resortu, przytoczonej przez RPO.
Na kwestię stawki podatku VAT na kubeczki menstruacyjne zwrócono rzecznikowi uwagę w trakcie spotkania w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z przedstawicielkami Zespołów Praw Kobiet i Praw Opiekunek/ów Inicjatywy "Nasz Rzecznik" w grudniu 2022 r., poświęconego m.in. problemu wykluczenia menstruacyjnego. Część dziewcząt i kobiet ma z powodów finansowych ograniczony dostęp do produktów higienicznych niezbędnych w trakcie menstruacji.
Problem ten został dostrzeżony również na szczeblu unijnym. W czerwcu 2021 r. Parlament Europejski w rezolucji dotyczącej praw reprodukcyjnych postulował zapewnienie potrzebującym darmowych środków higieny, wskazując, że zapobieganie ubóstwu menstruacyjnemu jest zadaniem pilnym. Wezwano do działań zwiększających świadomość korzyści ze stosowania podczas menstruacji produktów higienicznych wielokrotnego użytku w porównaniu z jednorazowymi oraz zwiększenia ich dostępności.
W rezolucji zawarto również postulat skorzystania przez kraje członkowskie z elastyczności wprowadzonej w Dyrektywie w sprawie podatku VAT i zastosowaniu zwolnień lub zerowych stawek podatku VAT na te podstawowe towary pierwszej potrzeby. Oszacowano, że jedna na dziesięć kobiet w Europie ma problem z dostępem do środków higieny w czasie menstruacji. To wykluczenie dodatkowo pogłębia dyskryminujące kobiety opodatkowanie artykułów higieny menstruacyjnej w UE.
Jak zauważono w rezolucji, unijne prawo daje państwom członkowskim względną swobodę, jeśli chodzi o regulowanie stawek podatku na produkty higieniczne dla kobiet. Dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej określa ramy stawek VAT w UE, ale pozostawia rządom krajowym wybór ustalenia liczby i poziomu wybranych przez siebie stawek.
Polecamy także:
Zdrowie uchodźców z Ukrainy w Polsce – raport GUS i WHO
Dziennikarka z blisko 25-letnim doświadczeniem. W latach 1999-2022 w PAP relacjonowała wydarzenia na Śląsku i w kraju, specjalizując się w tematyce zdrowotnej, społecznej, naukowej i kulturalnej. W 2004 była korespondentką PAP w Londynie. Kontakt: anna.gumulka@cowzdrowiu.pl