Autor : Anna Rokicińska
2021-08-05 10:30
W 2020 r. do ponad połowy ofert zakupów dla Ministerstwa Zdrowia i Agencji Rezerw Materiałowych zastrzeżenia miało Centralne Biuro Antykorupcyjne. CBA weryfikowało podmioty, które ubiegały się o zamówienia publiczne udzielane przez resort zdrowia w związku ze zwalczaniem pandemii. Wynika to ze sprawozdania Biura z działalności za 2020 r. Co jeszcze w ochronie zdrowia badało CBA?
Przypomnijmy, że 2020 rok to czas wzmożonych zakupów sprzętu, który miał pomóc w zwalczaniu pandemii. Chodziło o środki ochrony osobistej czy respiratory. Resort dokonywał tego na rynku poza ustawą o zamówieniach publicznych, bo do tego dawały mu prawo przepisy antycovidowe. Kilka miesięcy później ujawniono sprawę zakupu respiratorów od handlarza bronią. Do tej pory nie odzyskano pieniędzy przeznaczonych na zakup tych respiratorów.
Co w sprawie ofert zakupów dla MZ stwierdziło w 2020 r. CBA?
Ze sprawozdania wynika jednoznacznie, ze zastrzeżenia i nieprawidłowości Biuro stwierdziło w ponad połowie przypadków. Dotyczy to zarówno samych firm, jak i składanych ofert. „Do CBA wpłynęły informacje o 152 złożonych ofertach. Sprawdzeniom poddano blisko 500 osób i podmiotów. Najwięcej zgłoszeń odnotowano w okresie marzec-maj, w kolejnych miesiącach dynamika ta wyraźnie spadła. W ponad połowie przypadków wydano opinię negatywną lub wskazano na zastrzeżenia dotyczące bądź samego podmiotu bądź złożonej oferty” - czytamy w sprawozdaniu.
„W związku z prośbą prezesa ARM, w grudniu 2020 r. CBA rozpoczęło analogiczne działania weryfikacyjne, w odniesieniu do potencjalnych kontrahentów tej instytucji. Do końca roku weryfikacji poddano 45 kontrahentów, z których 4 zaopiniowano negatywnie, a wobec 10 kolejnych sformułowano zastrzeżenia (w jednym przypadku z uwagi na brak wystarczających informacji nie wyrażono opinii)” - informuje CBA.
Szczepienia i walka z pandemią - krytyka i brak konkretów
„Realizacja programów i strategii szczepiennych - poczynione ustalenia wskazały na brak systemowych procedur analiz zasadności wprowadzenia programów szczepiennych (zainteresowaniem objęto głównie szczepienia przeciwko rotawirusom i HPV) oraz ich długofalowych skutków epidemicznych” - pisze CBA. Biuro zidentyfikowało nieprawidłowości systemowe w przygotowaniu i realizacji działań zmierzających do przeciwdziałania i zwalczania pandemii COVID-19 w zakresie diagnostyki sytuacji epidemicznej i szczepień ochronnych. Nie podało jednak żadnych konkretów.
Co z mafią lekową?
Tutaj CBA nie ma spektakularnych osiągnięć. „W 2020 r. szczególną uwagę zwróciliśmy na proceder skupowania leków celem ich dalszego zbycia poza terytorium RP. W 2020 r. wszczęto 5 postępowań przygotowawczych z zakresu zdrowi i farmacji” - czytamy w sprawozdaniu. Tylko w jednym przypadku wszczęto śledztwo, a przypomnijmy, że był to rok, gdy na rynku brakowało niektórych leków bardziej niż kiedykolwiek i obowiązywały okresowo rozporządzenia anty wywozowe. W aptekach na potęgę wykupywano amantadynę sądząc, że skutecznie leczy COVID-19. „Wszczęte w 2020 r. śledztwo dotyczyło działalności zorganizowanej grupy przestępczej, realizującej obrót lekami skupowanymi przez hurtownię w ramach tzw. odwróconego łańcucha dystrybucji. Ustalono, iż w celu ukrycia prawdziwego pochodzenia sprzedawanych poza granice Polski leków były one przedmiotem transakcji z wykorzystaniem spółki bufora - hurtowni medycznej, która prowadziła jednocześnie fikcyjną przychodnię lekarską. Na pierwszym etapie przestępczego procederu leki skupowane były na podstawie fałszywych zapotrzebowań. W dalszej kolejności dokonywano sztucznego przeniesienia zakupionych leków pomiędzy przychodnią a hurtownią leków, aby następnie dokonać ich zbycia poza granicę Polski. 7 podejrzanym przedstawiono łącznie 14 zarzutów” - informuje CBA.
Nieprawidłowości w szpitalu w Grudziądzu
Biuro kontrolowało także placówki medyczne pod kątem działalności finansowej. Wykryto nieprawidłowości w działalności finansowej szpitala w Grudziądzu. „Postępowanie kontrolne w Regionalnym Szpitalu Specjalistycznym im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu wykazało, że w latach 2017-2019 szpital nieterminowo regulował zobowiązania wobec banków i parabanków, czego skutkiem była konieczność zapłaty odsetek karnych w wysokości prawie 3 mln zł. Ponadto wykazano, że dyrektor placówki zawarł z parabankiem umowę pożyczki 13 mln zł, a pieniądze zostały przelane na konto parabanku, aby uniemożliwić komornikom egzekucję z zajętego bankowego konta szpitala. Parabank dokonywał następnie odpowiednich transakcji na podstawie dyspozycji dyrekcji szpitala. Jednocześnie stwierdzono, że w 37 dokumentach składanych w Kujawsko-Pomorskim Oddziale NFZ w Bydgoszczy dyrektor szpitala oświadczał, że numer konta parabanku jest numerem konta szpitala. Wobec powyższych ustaleń skierowano do Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych zawiadomienia o ujawnionych okolicznościach wskazujących na popełnienie przez byłych dyrektorów Regionalnego Szpitala Specjalistycznego w Grudziądzu czynów noszących znamiona naruszenia dyscypliny finansów publicznych” - relacjonuje Biuro..
Czy były nieprawidłowości przy informatyzacji ochrony zdrowia?
CBA zajmowało się także analizą informatyzacji instytucji państwowych oraz funkcjonowania systemu ochrony zdrowia i sektora farmaceutycznego. Dotyczyło to przede wszystkim budowy przez NFZ nowego centralnego systemu informatycznego oraz utrzymania obecnie funkcjonującego SIWD. Tutaj działania CBA pozwoliły zaoszczędzić pieniądze. „Wykonawcy domagali się indeksacji wartości rocznego wynagrodzenia za utrzymanie i rozwój systemu o 40 proc. Dzięki zaangażowaniu CBA w negocjacje wykonawcy zgodzili się na indeksację w wysokości 4,3 proc. W konsekwencji roczne wydatki NFZ na utrzymanie SIWD zwiększyły się jedynie o ok. 2,4 mln zł, a nie około 24 mln zł” - czytamy w sprawozdaniu.
Luki w prawie farmaceutycznym
Biuro sprawdzało też funkcjonowanie sektora ochrony zdrowia. Dotyczyło to 6 spraw, w tym osłony antykorupcyjnej 4 programów rządowych. „Istotnym aspektem czynności dotyczących tego obszaru była również weryfikacja konfliktu interesów członków gremiów podległych resortowi zdrowia, a także działania związane ze wsparciem instytucji państwa zajmujących się przeciwdziałaniem pandemii COVID-19. Funkcjonowanie rynku leków oraz realizacja polityki państwa w zakresie nadzoru nad rynkiem oraz refundacji - zidentyfikowano ograniczenia w nadzorze nad rynkiem farmaceutycznym wynikające z braku kompleksowych regulacji w ustawie Prawo farmaceutyczne. Przedstawiono również propozycje zmian dotyczących systemu refundacji leków, które zostały uwzględnione w projekcie nowelizacji ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych” - pisze CBA. „Ustalono przesłanki podważające merytoryczną zasadność decyzji URPL w odniesieniu do zmiany decyzji rejestracyjnych z kategorii dostępności Rp na OTC lub rozszerzenia wskazań do stosowania dla wybranych leków” - czytamy w sprawozdaniu.
Elementem działań w tym obszarze była również osłona antykorupcyjna postępowań przetargowych na zakup leków antyretrowirusowych przeciw HIV (25 postępowań obejmujących w sumie 167 części o łącznej wartości blisko 350 mln zł).
Krew
Biuro badało funkcjonowanie rynku krwiodawstwa i krwiolecznictwa. Działania w tym zakresie były ukierunkowane m.in. na ocenę kierunków rozwoju krajowego przetwórstwa osocza (nawiązano współpracę z Pełnomocnikiem Prezesa Rady Ministrów ds. rozwoju sektora biotechnologii i niezależności Polski w zakresie produktów krwiopochodnych).
„Istotnym elementem działań była również osłona antykorupcyjna 40 postępowań przetargowych o łącznej wartości ponad 400 mln zł na zakup koncentratów czynników krzepnięcia i desmopresyny w ramach programu zdrowotnego Narodowy Program Leczenia Chorych na Hemofilię i Pokrewne Skazy Krwotoczne na lata 2019-2023” - czytamy w sprawozdaniu.
Wyroby medyczne
Pod lupę poszło także funkcjonowanie rynku wyrobów medycznych. Analizą objęto w szczególności zmiany prawne i organizacyjne na rynku wyrobów medycznych. „Istotnym elementem działań była również osłona antykorupcyjna postępowań konkursowych na wybór realizatorów zadania „Doposażenie zakładów radioterapii na zakup sprzętu medycznego” (8 akceleratorów) w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej.
Sieć szpitali
Biuro badało też funkcjonowanie placówek ochrony zdrowia. Analizą objęto głównie funkcjonowanie i zmiany strukturalne na rynku szpitalnym i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej m.in. w zakresie wyceny świadczeń medycznych i zadłużenia placówek medycznych oraz finansowania programów lekowych. „Efektem prowadzonych czynności było zidentyfikowanie błędów systemowych w zakresie funkcjonowania sieci szpitali” - czytam w sprawozdaniu. I tu też nie padają konkrety.
Konflikt interesów w branży medycznej
To też jedna ze sfer, którą interesuje się CBA. „Dzięki zgłaszanym przez CBA uwagom, zablokowano wprowadzenie niekorzystnych (zarazem kolidujących z założeniami MZ w zakresie przeciwdziałania konfliktom interesów) zmian prawnych w ustawie o konsultantach w ochronie zdrowia. Ponadto, w projekcie nowelizacji ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych uwzględnione zostały zmiany rekomendowane przez CBA w zakresie oświadczeń o powiązaniach branżowych składanych w ramach Rady ds. Taryfikacji działającej przy Prezesie AOTMiT” - informuje Biuro.
Poddano weryfikacji 2 353 oświadczenia i deklaracje złożone przez osoby biorące udział w pracach podmiotów podlegających Ministerstwu Zdrowia. Złożone oświadczenia i deklaracje dotyczyły łącznie 1 949 osób (członków i kandydatów na członków gremiów, jak również osób z nimi spokrewnionych zgodnie przepisami regulującymi funkcjonowanie poszczególnych gremiów).
Źródło: CBA
Polecamy także:
Samorząd lekarzy pyta rządzących o koszt podwyżek dla polityków
K. Ptok: realny dialog to warunek udziału w Zespole Trójstronnym
Dr P. Warczyński: ustawa o jakości to kadłubek projektu z 2015 roku
3 tys. zł miesięcznie - płaca minimalna w gospodarce na 2022 r.