Autor : Agata Szczepańska
2023-08-03 16:35
Problemy w gabinetach lekarskich i hospicjach, całkowity brak możliwości przepisywania recept na leki psychotropowe - w tym silne przeciwbólowe, stosowane w chorobach nowotworowych. Lekarze alarmują, że nowe przepisy nie działają tak, jak powinny.
2 sierpnia weszło w życie znowelizowane rozporządzenie w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje, które ograniczyć ma zdalne wypisywanie recept na leki psychotropowe. Okazało się jednak, że ograniczyło możliwość przepisywania ich również podczas wizyt osobistych. Lekarze informują o związanych z tym problemach, sygnały płyną nie tylko od psychiatrów, ale również m.in. od onkologów i z hospicjów.
Nowe zasady dotyczące recept na leki psychotropowe to jeden z elementów walki resortu zdrowia z tzw. receptomatami. Innym jest wprowadzony na początku lipca dzienny limit liczby wystawionych recept - maksymalnie 300 dla 80 pacjentów (z wyłączeniem leków refundowanych).
W teorii wszystko jest jasne. W rozporządzeniu zapisano, że recepta na objęte nim preparaty (ich lista dostępna jest na stronie Centrum e-Zdrowia) jest wystawiana po uprzednim dokonaniu przez osobę wystawiającą weryfikacji za pośrednictwem systemu P1 lub po zebraniu wywiadu od pacjenta. Chodzi o upewnienie się, że ilość i rodzaj produktów leczniczych przepisanych mu na receptach wystawionych i zrealizowanych, nie jest wystarczająca dla prawidłowego prowadzenia farmakoterapii.
Recepta bez zbadania pacjenta, niezbędna do kontynuacji leczenia, może być wystawiona, jeżeli od ostatniego zbadania pacjenta upłynęło nie więcej niż trzy miesiące. Nie dotyczy to lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, do którego zapisany jest pacjent.
Limity dla lekarzy na e-recepty. RPO pyta o podstawę prawną
W praktyce, jak informują lekarze, tak to nie działa. Już w pierwszym dniu obowiązywania przepisów Naczelna Izba Lekarska donosiła, że nie da się wystawić leków psychotropowych i narkotycznych na wizytach osobistych, mimo spełnienia wszystkich zapisów rozporządzenia. Podobne sygnały płynęły od wielu lekarzy. - Sytuacja jest bardzo poważna, bo mówimy o lekach o charakterze psychotropowych stosowanych w terapii psychiatrycznej, ale i o silnych lekach przeciwbólowych na przykład, gdy pacjent jest leczony onkologicznie czy neurologicznie. Kolejny raz przygotowano projekt rozporządzenia w założeniu bardzo szlachetny, a w praktyce nie tylko niedziałający, ale i bardzo szkodliwy dla pacjentów – mówi Michał Bulsa, prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Szczecinie, który wystosował nawet list w tej sprawie do wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego, apelując o "bezpośredni nadzór nad Ministerstwem Zdrowia".
RMF FM poinformowało natomiast o tym, że leków przeciwbólowych nie mogą przepisywać swoim pacjentom lekarze w hospicjach. Cytowany przez stację rzecznik MZ Wojciech Andrusiewicz twierdził, że problemu nie ma. - Są problemy po stronie niektórych przychodni i niektórych lekarzy. Po prostu nie wszyscy lekarze odnajdują się w tym systemie, dlatego jest specjalny scenariusz postępowania na stronie Centrum e-Zdrowia – tłumaczył.
Resort na swoim profilu twitterowym wskazał, że w przypadku hospicjów, lekarze zawsze mają możliwość korzystania z opcji wystawienia recepty na cito, także na leki psychotropowe - w ramach procedury ratowania życia. - Wsparciem służy Centrum e-Zdrowia, które wyjaśnia na bieżąco jak wystawić receptę w systemie informatycznym – przypomniało ministerstwo. Nieco później dodało, że pracownicy Centrum e-Zdrowia są w kontakcie z hospicjami celem weryfikacji problemu w wystawianiu recept dla podopiecznych placówek. - Przedstawiciele hospicjów informują, że większość recept jest wystawiana na bieżąco. Specjaliści CeZ przeprowadzili dodatkowe szkolenie - zapewniło MZ.
Z informacji przekazywanych przez lekarzy wynika, że jedną z barier jest obowiązek weryfikacji wystawionych wcześniej pacjentowi recept. Resort zdrowia instruował – również na Twitterze – że lekarz przepisujący środki psychotropowe i odurzające, nawet przy osobistej wizycie musi zweryfikować historię leczenia w Internetowym Koncie Pacjenta (jeżeli pacjent logował się na IKP). Bez tej weryfikacji nie można przepisać leku. Jednak według NIL z weryfikacją też nie można. Lekarze zaś sygnalizują, że system wymaga uwierzytelnienia w każdym przypadku. Choć Centrum e-Zdrowia w instrukcji zamieszczonej na swojej stronie, wskazuje, że jeśli pacjent nie używa aplikacji mojeIKP na telefon lub nigdy nie zalogował się na swoje IKP, może otrzymać e-receptę na środki odurzające i psychotropowe po szczegółowym wywiadzie podczas wizyty na temat leków, które zażywa.
Lekarze będą walczyć w sądzie o swoje dobre imię
Jednak podczas dyskusji na Twitterze również Centrum e-Zdrowia podkreśla, że warunkiem koniecznym, aby móc wystawić nową e-receptę na lek odurzający lub psychotropowy dla pacjentów z aktywnym Internetowym Kontem Pacjenta jest weryfikacja historii wystawionych recept. Warto jednak odnotować, że posiadanie aktywnego IKP nie jest równoznaczne z używaniem aplikacji mojeIKP.
Redakcja CowZdrowiu.pl zapytała resort zdrowia, jak wymóg weryfikacji IKP ma się do zapisów rozporządzenia, gdzie mowa jest o możliwości zebrania wywiadu i nie jest to obwarowane kolejnymi warunkami. Czekamy na odpowiedź.
Tymczasem przypomnijmy wskazówki CeZ odnośnie nowych reguł wystawiania recept zamieszczone na stronie tej instytucji 31 lipca i 3 sierpnia.
Po wejściu w życie rozporządzenia lekarz przed wystawieniem recepty na leki odurzające lub psychotropowe podczas badania będzie miał obowiązek sprawdzić, jakie leki pacjentowi przepisano, które wykupił, zażywa i w jakich dawkach. Również w przypadku recepty na zamienniki tych środków.
Badanie może być stacjonarne lub w formie teleporady.
Jeśli ostatnie badanie, związane z wystawieniem recepty na te leki, odbyło się w czasie krótszym niż trzy miesiące przed poradą, to lekarz będzie mógł wystawić e-receptę w ramach kontynuacji leczenia – bez badania.
Lekarz będzie więc weryfikować liczbę oraz rodzaj produktów leczniczych przepisanych pacjentowi na receptach wystawionych i zrealizowanych pod względem ich bezpieczeństwa oraz skutecznego prowadzenia farmakoterapii. Pacjent w tym celu powinien mu udostępnić historię swoich recept.
Przebieg weryfikacji będzie musiał być opisany w dokumentacji medycznej.
Obowiązek weryfikacji historii recept nie dotyczy lekarza POZ, którego pacjent wybrał, składając deklarację.
Lekarz POZ, który przyjmuje pacjenta w tej samej przychodni w zastępstwie jego lekarza wyboru, ma już obowiązek weryfikacji historii recept. Ma jednak dostęp do historii leczenia tej osoby. Pacjent nie musi niczego robić, by mu tę historię udostępnić.
Lekarze specjaliści, np. psychiatrzy, neurolodzy, onkolodzy, interniści, a także lekarze dentyści, mogą sprawdzać historię recept poprzez narzędzia e-zdrowia lub podczas wywiadu z pacjentem.
Pacjenci, którzy używają aplikacji mojeIKP na telefon lub przynajmniej raz zalogowali się na swoje IKP, czyli je uruchomili, mogą udostępnić lekarzowi swoją historię wystawionych i zrealizowanych recept:
przez Internetowe Koto Pacjenta (IKP)
aplikację na telefon mojeIKP
kod, który podczas wizyty dostanie SMS-em na telefon.
Jeśli pacjent ma udostępnić swoje recepty lub recepty swojego dziecka przez IKP lub mojeIKP, łatwiej będzie mu to zrobić, jeśli będzie znał numer PWZ (prawa wykonywania zawodu) lekarza.
Podczas konsultacji najszybszym i najłatwiejszym sposobem udostępniania jest metoda z SMS-em:
lekarz ustala z pacjentem zakres jego upoważnienia, czyli wgląd do recept
lekarz prosi o dostęp w swoim systemie gabinetowym
pacjent dostaje kod przez SMS na swój telefon
lekarz wpisuje kod do systemu i uzyskuje wgląd przez 24 godziny w historię recept pacjenta.
Po weryfikacji historii i diagnozie lekarz wystawia e-receptę.
Gdyby pojawiły się jakieś problemy techniczne, np. brak dostępu do Internetu, lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, tak jak w przypadku pacjenta, który nie ma IKP. Wystawia wówczas receptę papierową.
Jeśli pacjent:
nie używa aplikacji mojeIKP na telefon
nigdy nie zalogował się na swoje Internetowe Konto Pacjenta,
może otrzymać e-receptę na środki odurzające i psychotropowe po szczegółowym wywiadzie podczas wizyty na temat leków, które zażywa.
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl