Autor : Agata Szczepańska
2024-01-05 14:34
Osoby, które chcą otrzymać świadczenie wspierające, najpierw powinny zgłosić się do wojewódzkiego zespołu ds. orzecznictwa (WZON), który ustali poziom potrzeby wsparcia. Dopiero potem można złożyć wniosek do ZUS.
1 stycznia 2024 r. weszły w życie przepisy wprowadzające świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnościami. Za ich przyznanie i wypłatę będzie odpowiadał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Jak się okazuje, otrzymał on już pierwsze wnioski w tej sprawie. Jednak wszystkie są niekompletne. Powód? Przed złożeniem dokumentów do ZUS należy ustalić poziom potrzeby wsparcia. Decyzje w tej sprawie wydają wojewódzkie zespoły ds. orzecznictwa (WZON). A mają na to do trzech miesięcy. Nie jest możliwe, by zdążyły wydać decyzje w ciągu pierwszych dni obowiązywania nowych przepisów.
Przypominamy: Świadczenie wspierające – od czego zacząć?
Do ZUS jednak w pierwszych dniach nowego roku wpłynęło ponad 150 wniosków o przyznanie świadczenia wspierającego. Dlatego Zakład przypomina, że orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez powiatowe zespoły i orzeczenie lekarza orzecznika nie jest podstawą do uzyskania świadczenia wspierającego. Aby je otrzymać, najpierw należy zgłosić się do wojewódzkiego zespołu ds. orzecznictwa (WZON), a potem do ZUS.
Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS przypomina, że w decyzji WZON określi poziom potrzeby wsparcia w skali od 0 do 100 punktów. – Kiedy decyzja WZON stanie się ostateczna, należy złożyć wniosek do ZUS o przyznanie świadczenia wspierającego. Wysokość świadczenia, które przyzna ZUS, będzie zależeć od liczby punktów ustalonych przez WZON – wskazuje.
Świadczenie wspierające jest wprowadzane w trzech etapach. Można się o nie ubiegać od:
2024 r. - w przypadku osób z 87-100 p.
2025 r. - w przypadku osób z 78-86 p.
2026 r. w przypadku osób z 70-77 p.
Osoby, które mają co najmniej 70 p., będą one mogły uzyskać świadczenie wspierające od 2024 r., pod warunkiem że po 31 grudnia 2023 r. opiekunom tych osób będzie przysługiwało prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego albo zasiłku dla opiekuna wypłacanego przez organ gminy.
Zatem pierwszym krokiem, by otrzymać świadczenie wspierające jest uzyskanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wnioski o wydanie takiej decyzji można składać do wojewódzkich i powiatowych zespołów od 1 stycznia 2024 r. (w praktyce od 2 stycznia).
Wniosek o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia należy skierować do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (WZON) właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu. Składa się go w formie elektronicznej albo papierowej. W tym drugim przypadku może on być złożony za pośrednictwem powiatowego zespołu.
Wniosek powinien zostać wypełniony według ustalonego wzoru, a dołączyć do niego należy:
kwestionariusz samooceny trudności w zakresie wykonywania czynności związanych z funkcjonowaniem,
kopię orzeczenia o niepełnosprawności,
dokument potwierdzający status opiekuna prawnego, kuratora osoby z niepełnosprawnością lub osoby reprezentującej ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych (jeśli dotyczy),
upoważnienie do reprezentowania pełnoletniej osoby z niepełnosprawnością (jeśli dotyczy).
Ocena poziomu wsparcia może być przeprowadzana przez członków zespołu w miejscu zamieszkania osoby ubiegającej się o decyzję (lub innym wcześniej uzgodnionym). Zawiadomienie o terminie i miejscu ustalenia poziomu potrzeby wsparcia doręcza się osobie ubiegającej się o decyzję, jej przedstawicielowi ustawowemu albo osobie upoważnionej do jej reprezentowania nie później niż 7 dni przed dniem wyznaczonego terminu.
Przypominamy: Świadczenia 2024: wzór formularza [świadczenie wspierające]
Skład ustalający, w celu określenia poziomu potrzeby wsparcia osoby zainteresowanej, dokonuje w jednym miejscu i czasie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania.
Członkowie składu ustalającego w terminie 7 dni od przeprowadzenia oceny wypełniają wspólnie formularz w którym wpisują punktację określonych czynności, a decyzja o poziomie wsparcia jest podpisywana w ciągu 14 dni od wypełnienia go. Cały proces powinien być zakończony w ciągu 3 tygodni od posiedzenia składu ustalającego. Maksymalny czas na wydanie decyzji to 3 miesiące od wpłynięcia wniosku.
Decyzja jest wydawana na czas ważności orzeczenia o niepełnosprawności, ale nie dłużej niż na 7 lat.
Przepisy nie wykluczają równoczesnego starania się o orzeczenie o niepełnosprawności oraz decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia. Wtedy, składając wniosek do WZON o wydanie decyzji, trzeba zaznaczyć w nim, że został złożony wniosek o wydanie orzeczenia oraz podać, gdzie go złożono.
Po wydaniu decyzji przez WZON osoba uprawniona powinna złożyć wniosek o wypłatę świadczenia do ZUS. Trzeba jednak pamiętać, że można to zrobić najwcześniej w miesiącu, w którym decyzja stała się ostateczna.
Będzie można to zrobić wyłącznie drogą elektroniczną poprzez:
Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
portal Emp@tia,
bankowość elektroniczną.
Wniosek do ZUS można również złożyć przez pełnomocnika.
Do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba załączać decyzji wydanej przez WZON. Wszystkie dane, które się w niej znajdują, ZUS otrzyma z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzeczeń o Niepełnosprawności (EKSMOoN). System ten prowadzi Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
ZUS będzie wypłacać świadczenie wspierające przelewem na numer rachunku bankowego w Polsce, który osoba z niepełnosprawnością poda we wniosku. Będzie je otrzymywać łącznie z innymi świadczeniami, np. rentą socjalną czy 500 plus dla osób niesamodzielnych.
Przypominamy: Świadczenie wspierające: przepisy wreszcie opublikowane. 32 czynności
Świadczenie wspierające będzie przysługiwać bez względu na dochód, będzie zwolnione z podatku dochodowego i nie będzie mogło zostać zajęte przez komornika.
O świadczenie wspierające mogą starać się osoby mające status osoby z niepełnosprawnością, potwierdzony w formie:
orzeczenia o niepełnosprawności i jej stopniu, wydanego przez zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności;
orzeczenia o niezdolności do pracy lub orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydanego przez lekarzy orzekających w ZUS;
orzeczenia o inwalidztwie wydanego przed wrześniem 1997 r. przez komisje lekarskie ds. inwalidztwa i zatrudnienia.
Osoby ubiegające się o świadczenie wspierające muszą spełniać (łącznie) następujące warunki:
ukończone 18 lat,
obywatelstwo polskie albo Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), a jeśli nie – legalny pobyt w Polsce i dostęp do rynku pracy,
zamieszkanie w Polsce,
decyzja WZON (wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności), w której poziom potrzeby wsparcia został ustalony na uprawniającym poziomie punktów.
Świadczenie wspierające będzie wynosić od 40 do 220 proc. aktualnej wysokości renty socjalnej (obecnie wynosi ona 1588,44 zł).
Oznacza to, że na początku będą to kwoty od ok. 635 zł do blisko 3495 zł, zależnie od poziomu potrzeby wsparcia:
95-100 p. – 220 proc. renty socjalnej;
90-94 p. – 180 proc. renty socjalnej;
85-89 p. – 120 proc. renty socjalnej;
80-84 p. – 80 proc. renty socjalnej;
75-79 p. – 60 proc. renty socjalnej;
70-74 p. – 40 proc. renty socjalnej.
Polecamy także:
Jan F. Libicki: potrzebne są zmiany w świadczeniu wspierającym
Świadczenie wspierające: wzór formularza i test oceny czynności
Wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami – projekt rozporządzenia
Zastępczyni redaktor naczelnej; specjalizuje się w tematach związanych z prawem medycznym i procesem legislacyjnym, szczególnie zainteresowana psychiatrią. Wcześniej dziennikarka i redaktorka w Dzienniku Gazecie Prawnej oraz Polskiej Agencji Prasowej. Kontakt: agata.szczepanska@cowzdrowiu.pl