Autor : Anna Gumułka
2023-09-12 07:50
Głównym wyzwaniem stojącym przed systemem ochrony zdrowia w Polsce, bezpośrednio wpływającym na realizację prawa do świadczeń zdrowotnych, jest zapewnienie właściwej dostępności świadczeń – ocenia Rzecznik Praw Pacjenta (RPP). Konieczna jest poprawa tej dostępności – dodaje.
Rzecznik przedstawił właśnie przyjęte przez rząd sprawozdanie ze swojej działalności w 2022 r. W ubiegłym roku do tej instytucji skierowano ponad 120 tys. zgłoszeń, z czego rozpoznano ponad 100 tys. indywidualnych spraw.
Cennym źródłem wiedzy o problemach pacjentów okazuje się Telefoniczna Infolinia Pacjenta. - Analiza zgłoszeń pacjentów pozwala na identyfikację bieżących problemów, umożliwiając skuteczne podejmowanie działań zarówno na rzecz poszczególnych pacjentów, jak i wprowadzanie odpowiednich rozwiązań systemowych oraz działań informacyjno-edukacyjnych. Możliwość kontaktu z Rzecznikiem za pośrednictwem TIP cieszy się dużym zainteresowaniem. W 2022 r. odnotowano 98 910 odebranych połączeń. To o 25 proc. mniej w porównaniu z poprzednim rokiem, co wynika z ustabilizowania się sytuacji epidemicznej w Polsce. Rok 2021 był rekordowy pod względem liczby sygnałów i zgłoszeń napływających do Rzecznika - czytamy w sprawozdaniu.
To, czym chwalą się rządzący – zniesienie limitów na świadczenia w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej (AOS) – w ocenie RPP nie przełożyło się na poprawę sytuacji. - Nie odnotowano znacznej poprawy dostępności do tego rodzaju świadczeń i zmniejszenia kolejek do lekarzy specjalistów. Kluczowe jest zwiększenie liczby lekarzy pracujących w systemie ochrony zdrowia - wskazuje Rzecznik Praw Pacjenta.
Zdaniem RPP rewolucją i ogromnym ułatwieniem dla pacjentów byłoby uruchomienie centralnej e-rejestracji do poradni i szpitali w całej Polsce. - Miałoby to z całą pewnością wpływ na poprawę efektywności systemu ochrony zdrowia. Szczególnie w sytuacji, kiedy pacjenci masowo nie odwołują wizyt, o czym informuje NFZ i inne źródła - przypomina.
W 2022 r., w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, udzielono ponad 76,7 miliona porad. Oznacza to, że liczba udzielonych porad w AOS nie osiągnęła poziomu z 2019 r., kiedy udzielono ponad 81 miliona porad, ale była większa niż w latach 2020 i 2021.
Rzecznik przypomina, że najczęściej poruszanym, niezmiernie ważnym tematem w kontekście dostępności do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, jest kwestia czasu oczekiwania na wizytę w konkretnych poradniach, na zabiegi czy badania diagnostyczne. Problemu nie rozwiązały zwiększone nakłady - zgodnie ze sprawozdaniem NFZ za IV kwartał 2022 roku, zwiększono środki przeznaczone na AOS o ponad 46,5 proc.. W 2022 r. na ambulatoryjną opiekę specjalistyczną przeznaczono 11 miliardów 205 milionów 508 tysięcy złotych w porównaniu do 7 miliardów 647 milionów 232 tysięcy złotych w 2021 r.
Kolejki do lekarzy są tym, co najbardziej niepokoi pacjentów
Problem długiego czasu oczekiwania na świadczenia w ramach AOS jest - w ocenie RPP - zagadnieniem złożonym. Wpływ na taki stan rzeczy mogą mieć różne czynniki: liczba lekarzy, organizacja i koordynacja świadczeń, jakość usług świadczonych w konkretnych podmiotach, dostępność sprzętu medycznego czy wybory pacjentów, które mogą być różnorodnie motywowane m.in. bliskością miejsca zamieszkania, renomą danej placówki czy jej znajomością. Według mapy potrzeb zdrowotnych do problemu przyczyniają się wszystkie zaangażowane strony – od świadczeniodawców, przez płatnika, organizatora opieki zdrowotnej, po samych pacjentów. Na koniec 2022 r., w przypadku stabilnym najdłuższy czas oczekiwania na wizytę w przypadku stabilnym, czekać trzeba było na wizytę w poradni endokrynologicznej osteoporozy (mediana średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosiła 336 dni, co oznacza wydłużenie czasu oczekiwania w stosunku do roku poprzedniego), genetycznej dla dzieci (mediana średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosiła 218 dni, co oznacza spadek w stosunku do roku poprzedniego) oraz poradni foniatrycznej dla dzieci (mediana średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosiła 197 dni). W przypadku pilnym, najdłużej czekano do poradni endokrynologicznej, osteoporozy i neurochirurgii (mediana średniego rzeczywistego czasu oczekiwania to kolejno 111 i 100 dni) oraz do poradni leczenia zeza dla dzieci (mediana średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosi 76 dni). Najdłuższy średni czas oczekiwania na poradę w AOS wynosił 731 dni w województwie pomorskim w przypadku stabilnym, w poradni neurochirurgicznej. W przypadku pilnym było to 400 dni w tym samym województwie i przychodni.
O szybką pomoc najtrudniej jest wówczas, gdy pacjent lub pacjentka wymaga wieloetapowej diagnozy lub leczenia opierającego się na współpracy lekarzy różnych specjalizacji. - W takich sytuacjach możliwa jest pewnego rodzaju kumulacja czasów oczekiwania, a samo nawigowanie systemu opieki zdrowotnej może być wyjątkowo wymagające - wskazuje RPP.
To właśnie czas oczekiwania na świadczenie był głównym problemem, z którym pacjenci i pacjentki zwracali się do Rzecznika w 2022 r. w kontekście dostępności do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (1 544 zgłoszeń). Kolejnym najczęściej zgłaszanym problemem była odmowa rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy (1 318 zgłoszeń). Całościowo problemy związane z dostępnością w obszarze ambulatoryjnej opieki specjalistycznej stanowiły 20,7 proc. wszystkich zgłoszeń i sygnałów napływających do Rzecznika dotyczących dostępności w obrębie prawa do świadczeń. 23,2 proc. wszystkich skarg i wniosków dotyczących dostępności do świadczeń, które napłynęły do NFZ w 2022 r. związane były z dostępnością do AOS.
Czas oczekiwania na poszczególne świadczenia analizuje cyklicznie m.in. Fundacja Watch Health Care. Jak wynika z ostatniego Barometru WHC 2022, ogólnie na świadczenia zdrowotne (w Barometrze to łącznie porada lekarska, badanie, zabieg, operacja) czeka się 3,6 mies. Kolejka do lekarza specjalisty to 4,1 mies., a na badania diagnostyczne 2,5 mies. - Zbieramy już dane dotyczące tego roku. Aktualny Barometr WHC ukaże się we wrześniu, tak żeby zdążyć przed wyborami - informuje prezes fundacji, Milena Kruszewska. Podkreśla, że od 10 lat kolejki wydłużają się. Redakcja Cowzdrowiu.pl opublikuje wyniki raportu jako pierwsza.
W 2022 r. pacjenci w Polsce odbyli ponad 169 milionów wizyt u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Pacjenci odbyli również 17 655 171 wizyt w formie teleporady, co stanowi około 10 proc. wszystkich wizyt - to oznacza porównywalny poziom do tego z 2021 r. Znacząca większość pacjentów ma dostęp do placówek POZ w swojej gminie. W 2022 r. na terenie kraju w 55 z 2 477 gmin nie było żadnej placówki świadczącej usługi z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej37. Oznacza to wzrost liczby gmin, w których nie ma żadnej placówki POZ w porównaniu do roku ubiegłego, kiedy pacjenci tylko w 18 gminach nie mieli do nich dostępu. Stanowi to 2,2 proc. gmin w Rzeczypospolitej Polskiej - informuje RPP.
W 2022 r. na jednego lekarza POZ, w jednym podmiocie leczniczym, przypadało średnio 890 pacjentów, mediana wyniosła natomiast 754 pacjentów. Zalecana maksymalna liczba osób objętych opieką przez lekarza POZ to 2 750 osób. Oznacza to, że w większości przypadków liczba pacjentów przypadająca na jednego lekarza POZ nie przekraczała połowy zalecanego limitu. Na przestrzeni 2022 r., pod kątem dostępności, pacjenci najczęściej sygnalizowali problem odmowy rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy, w tym odmowę przyjęcia w dniu zgłoszenia, odmowę zapisu na wizytę w inne dni. Na drugim miejscu wskazywano problemy z kontaktem z podmiotem – telefonicznym, mailowym, innym. - O ile jest to kwestia przede wszystkim natury organizacyjnej i nie zawsze oznacza brak możliwości skorzystania z porady lekarza POZ, może być ona wystarczającą barierą by zrezygnować z wizyty. Jest więc realnym ograniczeniem - zwraca uwagę RPP.
Brak kontaktu z podmiotem przestał jednak być tak wyraźnym problemem w porównaniu do okresu i trwania epidemii COVID-19. Na częstotliwość zgłoszeń dotyczących odmowy rejestracji lub przyjęcia wpłynęły natomiast szczytowe okresy zachorowań na grypę, kiedy możliwość uzyskania szybkiego terminu wizyty w placówkach POZ była w wielu podmiotach leczniczych ograniczona. Całościowo problemy związane z dostępnością w obszarze podstawowej opieki zdrowotnej stanowiły 31 proc. wszystkich zgłoszeń i sygnałów napływających do Rzecznika dotyczących dostępności w obrębie prawa do świadczeń i 42,8 proc. wszystkich skarg i wniosków dotyczących dostępności do świadczeń, które napłynęły do NFZ w 2022 r.
Od wielu lat wskazuje się, że występują problemy systemowe związane z dostępem do leczenia psychiatrycznego dzieci i dorosłych. Minister Zdrowia w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich wskazał, że „rokrocznie zwiększane są nakłady finansowe przeznaczone na realizację świadczeń z zakresu psychiatrii dziecięcej. Nastąpił wzrost wartości umów na realizację świadczeń psychiatrycznych dedykowanych dzieciom i młodzieży w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień w latach 2018–2022 r. (wzrost z blisko 214 mln zł w 2018 r. do ponad 700 mln zł w 2022 r.). Podejmowane są też działania mające na celu zapewnienie na rynku pracy optymalnej liczby lekarzy specjalistów w dziedzinie psychiatrii dzieci młodzieży i ich liczba rośnie - od 2014 r. liczba lekarzy specjalistów psychiatrii dzieci i młodzieży wzrosła o 60 proc. (aktualnie jest ich 555), wzrasta też liczba lekarzy w trakcie szkolenia specjalizacyjnego w tej dziedzinie (obecnie 253 lekarzy, w tym 179 w trybie rezydenckim, w porównaniu do 2015 r. wzrost o 118 osób). - Należy mieć jednak świadomość, że poprawa dostępności do tych świadczeń następować będzie stopniowo, a efekty tych działań widoczne będą w perspektywie nawet kilku lat - przyznaje RPP.
UNICEF apeluje do partii w sprawie zdrowia psychicznego dzieci
Za "kluczowe" RPP uznaje zwiększenie dostępności do świadczeń psychiatrycznej opieki zdrowotnej dla dorosłych oraz dla dzieci i młodzieży tak, aby wsparcie to było jak najbliżej miejsca zamieszkania. Zapewniać ją ma wdrażana reforma psychiatrycznej opieki zdrowotnej, która zakłada pomoc osobie w kryzysie zdrowia psychicznego w środowisku, w którym on funkcjonuje. - Wyzwaniem jest zorganizowanie profesjonalnej, dostępnej opieki na różnych poziomach referencyjności, w szczególności dziennej i ambulatoryjnej. Hospitalizacja w oddziale zamkniętym psychiatrycznym następować powinna wyłącznie wtedy, kiedy stan zdrowia bezwzględnie tego wymaga. Działania w tym względzie powinny mieć charakter interdyscyplinarny - postuluje RPP.
Wśród konkretnych obszarów niezbędnych zmian Rzecznik wymienia też: psychiatrię sądową, gdzie wyzwaniem jest zapewnienie właściwej liczby miejsc w odpowiednich stopniach zabezpieczenia adekwatnie do wzrostu liczby osób, wobec których zachodzi konieczność ich zastosowania, zaś w zakresie leczenia uzależnień niezbędnym jest przeprowadzenie standaryzacji procesu terapeutycznego, który będzie stanowił uzupełnienie standardu organizacyjnego tego rodzaju świadczeń.
W 2022 r. liczba wszystkich hospitalizacji w Polsce wyniosła ponad 9,5 mln co oznacza wzrost o prawie 400 tys. hospitalizacji w porównaniu do 2021 r. Najdłuższy średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego w rodzaju leczenie szpitalne w Polsce w 2022 r. w przypadku stabilnym dotyczył oddziałów chirurgii onkologicznej dla dzieci, leczenia oparzeń i audiologiczno-foniatrycznego (odpowiednio mediany średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosiły 225, 218 i 203 dni). Najdłuższy średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego w rodzaju leczenie szpitalne w Polsce w 2022 r. w przypadku pilnym dotyczył oddziału otolaryngologicznego dla dzieci, audiologiczno-foniatrycznego i oddziału okulistycznego dla dzieci (odpowiednio mediany średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosiły 58, 32 i 28 dni). Do Rzecznika zgłaszano przede wszystkim problem z odmową rejestracji, przyjęcia lub udzielenia pomocy, drugim najczęściej zgłaszanym problemem czasem oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego.
Rehabilitacja w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia jest realizowana w warunkach dziennych, stacjonarnych, domowych oraz ambulatoryjnych - tych ostatnich świadczeń jest najwięcej. Z analizy danych NFZ za 2022 r. wynika, że najdłuższy czas oczekiwania na udzielnie świadczenia w ramach rehabilitacji ogólnoustrojowej w warunkach stacjonarnych w trybie stabilnym wynosił 204 dni. W przypadku pilnym najdłuższy średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia zdrowotnego w ramach fizjoterapii ambulatoryjnej wynosił 42 dni. W 2022 r. najdłuższy średni czas oczekiwania na udzielenie świadczenia w trybie pilnym w ramach fizjoterapii ambulatoryjnej był w województwie śląskim, małopolskim, podlaskim i świętokrzyskim. wynosił odpowiednio 82, 75 i 69 w obu województwach. W trybie stabilnym najdłużej na uzyskanie świadczenia trzeba było czekać w województwie śląskim, małopolskim i świętokrzyskim, podlaskim oraz pomorskim, gdzie mediana średniego rzeczywistego czasu oczekiwania wynosiła odpowiednio 180, 150 i 150 dni.
RPP zauważa, że długi czas oczekiwania na uzyskanie świadczenia zdrowotnego we wskazanym zakresie, to szczególnie istotny problem zwłaszcza dla pacjentów pourazowych i pozabiegowych, którzy ze względu na skuteczność i efektywność leczenia powinni mieć zapewniony dostęp w czasie możliwie jak najkrótszym po incydencie. Odkładanie rehabilitacji w takich przypadkach może powodować negatywne skutki dla zdrowia pacjenta. Istotny dla omawiania rehabilitacji w warunkach ambulatoryjnych jest fakt, że sektor prywatny odgrywa w rehabilitacji istotną rolę. Niestety brakuje danych pozwalających na oszacowanie skali tego zagadnienia - mimo ograniczeń w dostępności do rehabilitacji leczniczej pacjenci stosunkowo rzadko zgłaszają ten problem zarówno do Rzecznika jak i innych instytucji.
Rzecznik z własnej inicjatywny, od początku 2022 r., rozpoczął zbieranie zgłoszeń pacjentów w zakresie zdarzeń niepożądanych. Rzecznik przyjął zgłoszenia w sumie 718 różnych zdarzeń niepożądanych w 708 sprawach. 62 proc. zgłoszeń w których zarejestrowano zdarzenie niepożądane dotyczyło leczenia szpitalnego. Pacjenci najczęściej sygnalizowali zdarzenia niepożądane o charakterze klinicznym. Sygnały dotyczyły błędnej diagnozy lub leczenia (166 sygnałów), niedostarczenia opieki we właściwym terminie bądź zakresie (159 sygnałów), oraz uszkodzenia ciała lub zgonu podczas lub w wyniku zabiegu (148 sygnałów). Rzecznik zarejestrował ponadto 40 zgłoszeń dotyczących zdarzeń niepożądanych o charakterze organizacyjnym. Najczęściej dotyczyły one błędów lub braków w dokumentacji medycznej (12 zgłoszeń) i niedostatecznej obsady kadrowej (9 zgłoszeń). 80 zgłoszeń dotyczyło zdarzeń niepożądanych nie objętych tymi dwiema kategoriami. Należą do nich m.in. upadki (27 zgłoszeń) czy też samobójstwa lub próby samobójcze (13 zgłoszeń). Rzecznik zarejestrował 784 następstwa będące wynikiem zgłoszonych przez pacjentów zdarzeń niepożądanych. Najczęstsze z nich to uszkodzenie ciała (112 zgłoszeń), konieczność hospitalizacji lub jej przedłużenie (101 zgłoszeń), zgon pacjenta (93 zgłoszenia), rozstrój zdrowia (92). W 6 proc. zarejestrowanych spraw, zdarzenia niepożądane nie miały bezpośrednich konsekwencji dla pacjenta. W pozostałych sprawach najczęściej zgłaszanymi następstwami zdarzeń niepożądanych był rozstrój zdrowia i uszkodzenie ciała.
Rzecznik przeprowadził w ubiegłym roku 2870 postępowań wyjaśniających w sprawach indywidualnych, z czego prawie 90 proc. na podstawie złożonych przez pacjentów wniosków. Wszczętych zostało w sumie 1498 nowych postępowań. W przypadku 67 proc. z 1332 zakończonych postępowań wyjaśniających w sprawach indywidualnych stwierdzono naruszenia praw pacjenta. W większości tych przypadków Rzecznik wydał zalecenia w zakresie realizacji praw pacjenta podmiotom wykonującym działalność leczniczą. Blisko 90 proc. wydanych zaleceń zostało zrealizowanych. Rzecznik wszczął 279 postępowań dotyczących praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, o 98 – czyli o 54 proc. - więcej w roku poprzednim. Równocześnie wydał 281 decyzji, o 82 (54 proc.) więcej niż w roku poprzednim – to również o 54 proc. więcej.
W 128 przypadkach RPP uznał, że praktyki stosowane przez placówki naruszają zbiorowe prawa pacjentów. W 2022 r. toczyło się 99 postępowań cywilnych z udziałem Rzecznika. Spośród tych postępowań, 21 zostało prawomocnie zakończonych. Dla porównania, w 2021 roku toczyły się 93 postępowania z udziałem Rzecznika. Na koniec roku 2022 pozostawało jeszcze 78 postępowań w toku. Ponadto, Rzecznik podjął 21 nowych spraw na prawach przysługujących prokuratorowi.
Za praktyki naruszające zbiorowe prawa pacjentów w 2022 r. uznano m.in.:
ustalanie przez szpitale zbyt daleko idących ograniczeń w realizacji porodów rodzinnych w związku z epidemią zakażeń SARS-CoV-2 (np. wymóg okazania wyniku badania na obecność ww. wirusa wykonanego na koszt pacjenta lub osoby towarzyszącej rodzącej kobiecie);
nieuzasadnione lub zbyt daleko idące ograniczenia odwiedzin pacjentów w szpitalach w związku z epidemią zakażeń SARS-CoV-2; 20
brak zapewnienia odpowiednich warunków przechowywania dokumentacji medycznej; • stosowanie u pacjentów produktów leczniczych zawierających amantadynę w leczeniu choroby COVID-19 wywołanej przez wirus SARS-CoV-2; leczenie to nie spełnia wymogu zgodności z aktualną wiedzą medyczną, wobec braku potwierdzonej skuteczności tego leczenia na podstawie rzetelnych badań. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę podmiotu leczniczego na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta w tej sprawie (sygn. akt: V SA/Wa 686/22);
• ograniczenie pacjentom możliwości zarejestrowania się drogą telefoniczną celem uzyskania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (przychodnia nie odbiera telefonów od pacjentów lub skuteczne połączenie jest istotnie utrudnione)
• brak umieszczenia na oficjalnej stronie internetowej podmiotu leczniczego informacji o warunkach realizacji teleporady w podstawowej opiece zdrowotnej spełniającej wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2022 r. poz. 1194);
przedkładanie pacjentom do zapoznania się i podpisu pisemnych oświadczeń, w których zrzekają się wszelkich roszczeń związanych z zarażeniem chorobą zakaźną wywołaną wirusem SARS-CoV-2 na wypadek zakażenia tym wirusem w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych
ograniczenie możliwości przebywania opiekunów przy małoletnich pacjentach w trakcie udzielania im świadczeń zdrowotnych w gabinecie – rodzice/opiekunowie według odpowiedniej procedury bezwzględnie przebywali w tym czasie w poczekalni przychodni
niestosowanie w sposób prawidłowy procedury zatwierdzania przez lekarza zastosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów, o której mowa w art. 18 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, oraz brak uprzedzania pacjenta, że zostanie wobec niego zastosowany przymus bezpośredni
ograniczenie pacjentom niezaszczepionym przeciwko COVID-19 możliwości skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w ramach wizyty osobistej w przychodni
separowanie w szpitalach noworodków od ich matek, u których stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2 lub występuje podejrzenie zakażenia tym wirusem, bez uwzględnienia decyzji matki w tym zakresie
izolowanie pacjentów zakażonych wirusem SARS-CoV-2 wywołującym chorobę COVID-19 w zamykanych przez personel wieloosobowych salach pobytu (szpital psychiatryczny), bez dostępu do indywidualnych węzłów higieniczno-sanitarnych
• stosowanie u pacjentów wlewów dożylnych z perhydrolu oraz dimetylosulfotlenku bez uzasadnienia medycznego i bez potwierdzenia skuteczności takiego postępowania medycznego w oparciu o wiarygodne i rzetelne dane naukowe (niezgodność z aktualną wiedzą medyczną)
leczenie u pacjentów zakażenia wirusem grypy typu A bez odpowiedniego potwierdzenia zakażenia tym wirusem, tj. bez dokonania oceny niezbędnych kryteriów właściwych dla rozpoznania tej choroby (w tym braku podjęcia dodatkowych działań diagnostycznych w tym kierunku).
W sumie w 2022 r. Rzecznik wszczął 279 postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów (o 98 postępowań więcej niż w 2021 r.). Wydał jednocześnie 281 decyzji (czyli o 82 więcej niż w roku poprzednim). Oznacza to wzrost liczby wszczętych postępowań o 54 proc. i o 41 proc. wydanych decyzji w porównaniu do 2021 r. W 128 przypadkach Rzecznik uznał praktyki stosowane przez podmiot za naruszające zbiorowe prawa pacjentów. W 2022 r. najwięcej spraw dotyczących praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjenta było prowadzonych w zakresie prawa do świadczeń zdrowotnych. Pozostałe postępowania dotyczyły m. in. praw pacjenta do: dokumentacji medycznej oraz kontaktu osobistego z innymi osobami (odwiedzin pacjentów w szpitalach).
Wszechstronna ocena realizacji praw pacjenta jest utrudniona z uwagi na fakt, że pacjenci nie zgłaszają wszystkich występujących naruszeń - wskazuje RPP. Powody to m.in. niska waga niektórych naruszenia w porównaniu do udzielanych świadczeń, potrzeba zachowania pozytywnych relacji z personelem podmiotu wykonującego działalność leczniczą czy powody osobiste, jak poczucie wstydu.
- Pacjenci często nie są świadomi swoich praw. W wielu przypadkach nie zgłaszają naruszeń, ponieważ nie zdają sobie sprawy, że takie miały miejsce lub nie są świadomi możliwości zgłoszenia ich. Uniemożliwia to stworzenie kompletnego obrazu przestrzegania praw pacjenta w Polsce wyłącznie w oparciu o zgłoszenia pacjentów. Czasami naruszenia praw pacjenta są ujawniane lub zgłaszane, dopiero wtedy, gdy pacjent ponosi ich poważne konsekwencje, na przykład przy wystąpieniu błędu medycznego. Niektóre naruszenia mogą być ujawnione w trakcie dochodzenia innych naruszeń lub w związku z występowaniem określonych sytuacji. Przykładowo, w przypadku dokumentacji medycznej naruszenia ujawniają się dopiero, gdy pacjent potrzebuje jej udostępnienia lub nawet jeszcze później, gdy doszło do popełnienia błędu medycznego - czytamy w sprawozdaniu RPP.
Oczekiwanym przez pacjentów kierunkiem zmian - jak ocenia rzecznik - jest wprowadzenie przejrzystych i ujednoliconych zasad funkcjonowania systemu jakości i bezpieczeństwa w opiece zdrowotnej jest oczekiwanym przez pacjentów kierunkiem zmian. Zakres wyzwań związanych z organizacją i realizacją takiego systemu będzie wymagał wzmożonej pracy nie tylko ze strony podmiotów kreujących politykę zdrowotną, ale również wszystkich innych uczestników systemu. Jednocześnie, choć jego efekty będą mogły być poddane ocenie dopiero w perspektywie długoterminowej, zmiany powinny przynieść wymierne korzyści dla pacjentów już w pierwszych latach funkcjonowania skoordynowanego systemu. Za kluczowe RPP uznaje wdrożenie przepisów regulujących kwestie jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta akcentując, że przyczynią się one do wprowadzenia istotnych zmian w sposobie funkcjonowania podmiotów leczniczych, w szczególności szpitali.
Dziennikarka z blisko 25-letnim doświadczeniem. W latach 1999-2022 w PAP relacjonowała wydarzenia na Śląsku i w kraju, specjalizując się w tematyce zdrowotnej, społecznej, naukowej i kulturalnej. W 2004 była korespondentką PAP w Londynie. Kontakt: anna.gumulka@cowzdrowiu.pl